اطلاعات نوشت: حدود دو دهه است که شاهد وقوع سیل و در مقابل خشکسالی در بخش‌هایی از کشور هستیم که تا پیش از آن رخ نمی‌داد، این یعنی تغییر اقلیم که دستپخت عملکرد انسان است و موجب به هم خوردن توازن طبیعت شده؛ بنا به اعتقاد کارشناسان اگر راهی برای مقابله با این پدیده پیدا نکنیم قطعا زمین در آینده‌ای نه چندان دور دیگر جای سکونت نخواهد بود.
امروزه به نظر نمی رسد واژه تغییر اقلیم برای فردی غریب باشد، چون به راحتی می توان تاثیر آنرا بر محیط زندگی احساس کرد، تابستان های داغ، کم بارشی، خشکسالی، باران های سیل آسا، زمستان های گرم و بدون برف، آب شدن یخ های قطبی، بالا آمدن آب دریاها و تهدید برخی کشورها برای به زیر آب رفتن، انقراض گونه های گیاهی و جانوری و بروز انواع بیماری ها برای انسان برخی پیامدهای تغییر اقلیم است که زندگی انسان ها را تحت تاثیر قرار داده است.
البته آب و هوا و اقلیم زمین در طول تاریخ همواره در حال تغییر بوده و در زمان های مختلف دماهای متفاوتی را تجربه کرده است، اما آن چیزی که امروزه ذهن ها را به خود مشغول کرده سرعت زیاد تغییر اقلیم است.در این میان پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد وضعیت بارش‌ها در کشور نسبت به سال گذشته بهتر است اما در عین حال باید در نظر داشت که در سال آبی جدید بیش از نیمی از بارندگی‌ها فقط مختص پنج استان شمالی بوده و سایر مناطق همچنان وضعیت چندان مطلوبی ندارند.
پیش‌بینی‌های اخیر از سوی بسیاری از مراجع و کانال‌های هواشناسی نشان می‌دهد میانگین بارندگی در سال آبی پیش‌رو نسبت به پارسال وضعیت بهتری دارد.
چنانچه آمارها هم نشان می‌دهد این میزان نسبت به سال پیش بیشتر شده اما باید در نظر داشت که این نسبت برای همه جا یکسان نیست و این موضوع همان نکته مهمی است که نشان می‌دهد سایه خشکسالی و کمبود منابع آب در ایران همچنان جدی است.
سال آبی یک دوره یکساله از ابتدای مهر تا پایان شهریور سال آینده است. بنابراین میانگین بارندگی در این دوره می‌تواند بازگو کننده شرایط خشکسالی و ترسالی باشد. بنابر اطلاعات به دست آمده از سوی دفتر اطلاعات و داده‌های آب کشور، میزان بارندگی ثبت شده تا هفتم مهر فقط ۰.۳میلیمتر بوده که نسبت به سال پیش رقمی برابر با یک میلیمتر کاهش چشمگیری را نشان می‌دهد.
اما این رقم تا یک هفته بعد یعنی ۱۶مهر، وضعیت را به میزان زیادی دگرگون کرد. وقوع بارش در برخی مناطق این روند را تغییر داد و وضعیت اندکی بهبود یافت. با این وجود هنوز نامتوازنی بارش‌ها اجازه بهره‌مندی همه کشور از این موهبت را نداده است.
براساس پیش‌بینی‌ها، کشورمان در سال جاری با پدیده آب‌وهوایی معروف به «ال‌نینو» روبه‌رو خواهد شد و این می‌تواند در پرآبی مؤثر باشد. طبق اعلام دفتر اطلاعات و داده‌های آب کشور از ابتدای سال آبی جدید (ابتدای مهر ۱۴۰۲) تا ۲۲مهر ۶میلیمتر بارندگی در سطح کشور ثبت شده است.
این میزان در مقایسه با میانگین مقدار بارش متوسط درازمدت(۵۵ساله)که ۴.۴میلیمتر بارش ثبت شده، افزایش ۳۵درصدی را نشان می‌دهد.
میزان بارش‌های هفته سوم سال آبی جدید در مقایسه با مدت مشابه در سال گذشته(۱.۳میلیمتر) افزایش ۳۶۷درصدی دارد.
هرچند وضعیت بارندگی در ابتدای سال جدید آبی نشان می‌دهد شاید این سال می‌تواند بهتر از سال‌های گذشته باشد اما باید در نظر داشت که همه این موارد در دسته احتمالات قرار دارد و هیچ چیزی قطعی نیست. به عبارتی پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد وضعیت نسبت به سال پیش بهتر است اما در این پیش‌بینی‌ها باید نکات زیادی را در نظر گرفت.
این ملاحظات درست زمانی که با اطلاعات به دست آمده از شرکت مدیریت منابع آب ایران در ارتباط گذاشته شود، نکات بسیار مهمی آشکار می‌شود. داده‌ها نشان می‌دهد از ۳۱استان کشور در سال آبی جدید ۱۰استان هیچ میزانی از بارش را دریافت نکرده‌اند؛ ۹استان کمتر از ۵میلیمتر بارش دریافت کرده‌اند که به‌طور میانگین ۲.۳۹میلیمتر بارش برای ۹استان بوده است.
سه استان هم بین ۵ تا ۱۰میلیمتر بارندگی داشتند. چهار استان بین ۱۰تا ۲۰میلیمتر بارندگی داشتند و فقط پنج استان بین ۲۰تا ۸۸.۵میلیمتر بارش داشته‌اند.
نکته قابل توجه اینکه، استان مازندران با ۸۸.۹میلیمتر رکورد بارندگی را داشته و بعد از آن استان گیلان با ۸۸.۶میلیمتر و سپس استان گلستان با ۶۱.۹میلیمتر، اردبیل با ۳۶.۴و خراسان شمالی با ۲۳.۶میلیمتر بیشترین بارندگی را داشته‌اند. به این ترتیب می‌توان نتیجه گرفت فقط پنج استان نیمه شمالی کشور بیش از ۵۱درصد از بارش‌ها را به خود اختصاص داده‌اند.
۲۷درصد از کشور (۱۰استان) هیچ بارشی دریافت نکرده، ۹استان فقط ۲درصد، چهار استان ۱۳.۱۴درصد و سه استان هم ۶.۸درصد از بارش‌ها را به خود اختصاص داده‌اند.
از این آمار و ارقام باید این نتیجه را گرفت که اگرچه میانگین بارندگی در سال جدید آبی تاکنون نسبت به سال پیش افزایش بسیار زیادی داشته اما بیش از ۵۱درصد از این بارش‌ها فقط در نیمه شمالی کشور و برای ۵استان بوده است.
چنین وضعیتی در رابطه با سدهای کشور هم صادق است. چنانچه از اطلاعات منتشر شده از سوی دفتر اطلاعات و داده‌های آب کشور بر می‌آید، وضعیت سدهای کشور نشان می‌دهد که در بیش از ۴۰سد در ۱۶استان کشور بین منفی ۲۵تا مثبت ۲۵درصد از مخزن سدها پر شده و این آمار در قیاس با زمان مشابه در سال قبل حتی وضعیت بدتری را هم نشان می‌دهد. بنابر آمار، ۳۴.۲۲۵درصد از سدهای این گروه در قیاس با سال قبل طراز منفی دارند.
درصد پرشدگی سدهای کشور در ۱۱استان هم نشان می‌دهد که ۱۶ سد در این استان‌ها(یعنی کل سدها در این ۱۱استان) بین -۲۵تا -۷۵درصد طراز منفی مخزن دارند.
با وجود اعلام پیش‌بینی‌های فرانرمالی برای کشور و بارندگی نسبتا خوب نمی‌توان اعداد و ارقام و واقعیت را نادیده گرفت. آنچنان که مشخص است بسیاری از مناطق کشور هم به لحاظ بارندگی وضعیت مناسبی ندارند و هم به لحاظ میزان پرشدگی مخازن از وضعیت خوبی برخوردار نیستند.
از این گذشته به هیچ وجه نمی‌توان گفت که حتی با وجود بارندگی‌های فرانرمال، سایه خشکسالی از کشور رخت بربسته است. چرا که دشت‌های کشور با فرونشست جدی روبرو هستند و اگر همه بارندگی‌ها و نزولات جوی حتی بدون استفاده راهی منابع آب زیرزمینی بشوند، بازهم خشکسالی در ایران همچنان وجود داشته و بارندگی‌هایی از این نوع تنها به سان مسکن‌های تصادفی هستند که برای اقلیم ایران کارایی دارند.
بنابراین با چند پیش‌بینی خوشبینانه نمی‌توان انتظار داشت که مشکلات آب و خشکسالی از کشور رخت بربسته است. علاوه براین کشورمان همچنان نیازمند مدیریت منابع آبی بر مبنای الگوی توسعه پایدار است.
