بهرام امیر احمدیان - روزنامه اطلاعات: جهان امروز در فقدان یک سازمان ملل قدرتمند با شورای امنیت ناکارامد، از سوی قدرت های بزرگ عضو دائم این شورا، هر کدام در پیرامون خود در حال سلطه نظامی-اقتصادی هستند.

ایالات متحده آمریکا (کلانتر بزرگ شهر) بدنبال تحمیل اراده سیاسی خود بر دانمارک برای تصاحب سرزمین وسیع و گسترده گرینلند، تملک کانال پاناما، خرید نوار غزه و کوچاندن ملت مظلوم فلسطین از نواز غزه، اعمال فشار به ایران برای تغییر برنامه های هسته ای صلح آمیز؛ روسیه با اشغال و جدایی دو بخش از سرزمین حاکمیتی گرجستان (اوستیای جنوبی و آبخازیا) در سال ۲۰۰۸، اشغال شبه جزیره کریمه (در سال ۲۰۱۴) و اشغال بخش شرقی اوکراین در سال ۲۰۲۰ به بعد (به بهانه حمایت از روس تباران که کمتر از ۲۰ درصد جمعیت اوکراین را تشکیل می دهند) و در صورت پیروزی ادامه قلمرو خواهی در جمهوری های بالتیک و بر هم زدن نظم منطقه؛ و در شرق آسیا جمهوری خلق چین در اعمال فشارهای نظامی-اقتصادی به کشورهای منطقه دریای چین جنوبی و تهدید تایوان به الحاق اجباری به چین، نشان از یک جهان بی ثبات دارد که صلح جهانی را به مخاطره افکنده اند. دو عضو دائم دیگر در اروپا همراه با مجموعه اتحادیه اروپا در صدد جلوگیری از پیشروی نظامی روسیه در اروپا هستند. چهره ناامنی جهانی، تاثیرات منفی زیادی بر فضای سیاسی-اقتصادی و حتی فرهنگی جهان داشته و خواهد داشت .

اسرائیل با پشتیبانی همه جانبه ایالات متحده بیش از یک سال است که مردم بی گناه فلسطین را زیر بار بمبارانها و گلوله بارانها دسته جمعی می کشد و از یک نوار غزه آباد و سرسبز، ویرانه ای تاسف آور ایجاد کرده است. به راستی گویا شورای امنیت مرده است و دیگر امیدی هم به سازمان ملل نیست.

نظم جهانی بر هم خورده است.اوکراین تا سال ۱۹۹۱، دومین جمهوری قدرتمند اتحاد جماهیر شوروی بود. در پی تحولات سیاسی و اجتماعی و فرهنگی دوره زمامداری گورباچف، اندیشه استقلال طلبی در جمهوری های شوروی توسعه پیدا کرد. در قانون اساسی شوروی نیز حق کسب استقلال هر یک از جمهوری ها از اتحاد شوروی گنجانده شده بود. در یکم دسامبر سال ۱۹۹۱ با برگزاری رفراندوم، مردم اوکراین حمایت خود را به استقلال از شوروی (بیش از ۹۰ درصد رای دهندگان) اعلام داشتند. رهبران بلاروس، روسیه و اوکراین در نشست هایی که در  برست(۸ دسامبر) و در آلما آتا(۲۱ دسامبر) همان سال برگزار شد، رسما اتحاد جماهیر شوروی را منحل کردند و کشورهای مستقل مشترک المنافع را تشکیل دادند. 

در زمان درخواست شناسایی استقلال اوکراین و عضویت در سازمان ملل، روسیه در ۲ دسامبر ۱۹۹۱ استقلال اوکراین (مشتمل بر شبه جزیره کریمه) را برسمیت شناخت. تا پایان دسامبر همان سال شناسایی بین المللی گسترده ای برای استقلال اوکراین انجام گرفت.  اوکراین در دوره شوروی یک سوم زرادخانه هسته ای شوروی و همچنین ابزارهای قابل توجهی برای طراحی در اختیار داشت. در سال ۱۹۹۴ اوکراین موافقت کرد که این تسلیحات را نابود کند و به معاهده منع گسترش سلاح های هسته ای(NPT) بپیوندد. در ۵ دسامبر ۱۹۹۴ رهبران اوکراین، روسیه، بریتانیا و ایالات متحده تفاهم نامه ای را برای تضمین های امنیتی اوکراین در رابطه با الحاق این کشور به ان پی تی به عنوان یک کشور غیر هسته ای امضا کردند.

 در بند یک این موافقتنامه فدراسیون روسیه، پادشاهی بریتانیا، ایرلند شمالی و ایالات متحده آمریکا مطابق با اصول قانون نهایی کنفرانس امنیت و همکاری در اروپا، بر تعهد خود نسبت به احترام به استقلال و حاکمیت و مرزهای اوکراین تاکید می کنند.

پس از روی کارآمدن ولادیمیر پوتین در سال ۲۰۰۰ به عنوان رئیس جمهور فدراسیون روسیه، فروپاشی شوروی به عنوان یک فاجعه ژئوپلیتیکی قرن قلمداد می شود. هر چند وی در یکی از مصاحبه های خود گفته بود که :«می‌بینم که در غرب هیج کس نمی‌فهمید که اتحاد جماهیر شوروی از نقشه سیاسی جهان ناپدید شده است و یک کشور جدید با اصول اومانیستی و ایدئولوژیک در پایه و اساس وجود آن پدید آمده است.

هر کس دلش برای اتحاد جماهیر شوروی تنگ نشده است، قلب ندارد و هر که می‌خواهد دوباره بازگردد، مغز ندارد».پوتین از فروپاشی شوروی بسیار ناخرسند بود و گورباچف را عامل فروپاشی شوری می دانست و حتی در زمان مرگ گورباچف حاضر نشد در تشییع جنازه وی شرکت کند(کاری خلاف عرف ملی و دیپلماتیک). پوتین امنیت روسیه را در مرزهای دوره اتحاد شوروی می بیند. 

در اندیشه «نو اوراسیاگرایان» مورد حمایت دولت روسیه، قلمرو مورد ادعای آنان که «جهان روسی» نام دارد، منطبق بر قلمرو امپراتوری مغول یا همان «اردوی زرین» است که حتی فراتر از مرزهای اتحاد شوروی سابق است. اوکراین بخش جنوب غربی این قلمرو ادعایی است که به آب های آزاد (دریای سیاه) راه دارد. اشغال و الحاق شبه جزیره کریمه و حمایت از جدایی طلبان شرق اوکراین که روس تبار هستند(کمتر از ۲۰ درصد جمعیت اوکراین روس تبار هستند) مقدمه ای برای الحاق کل قلمرو اوکراین به همان سرزمین ادعایی است.

خروج اوکراین از دایره سلطه روسیه، برای شخص پوتین و دیگر یاران و همفکران او در دولت قابل قبول نبوده است. شبه‌جزیره کریمه که روسیه در سال ۲۰۱۴از اوکراین تصرف کرد، در کانون خصمانه‌ترین رویارویی شرق و غرب از زمان جنگ سرد قرار گرفته است.این مساله اخیراً بار دیگر باعث درگیری دیگری بین دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا و ولودیمیر زلنسکی رئیس‌جمهور اوکراین شد .ترامپ از رهبر اوکراین به‌دلیل امتناع از به‌رسمیت‌شناختن اشغال کریمه توسط روسیه به‌عنوان بخشی از توافق صلح آمریکا برای پایان جنگ در اوکراین انتقاد کرد و روز پنجم اردیبهشت هم گفت «کریمه با روسیه خواهد ماند» .

با این حال، زلنسکی اعلام کرده که اوکراین هرگز این شبه‌جزیرۀ اشغالی را به روسیه واگذار نخواهد کرد. کریمه که در جنوب اوکراین به دریای سیاه مشرف است، یک خان نشین تاتارهای مسلمان بود و از متحدان امپراتوری عثمانی بود. کریمه در قرن هجدهم (در جنگهای عثمانی- روسیه همراه با بخش زیادی از سرزمین‌های قومی اوکراینی توسط کاترین کبیر به امپراتوری روسیه ملحق شد.

پایگاه نیروی دریایی روسیه در دریای سیاه در شهر سواستوپول نیز اندکی بعد تأسیس شد. بیش از نیم‌میلیون نفر در جنگ کریمه بین سال‌های ۱۸۵۳تا ۱۸۵۶کشته شدند؛ جنگی که در آن قدرت‌های ژئوپلیتیکی رقیب، یعنی روسیه و امپراتوری عثمانی با حمایت بریتانیا و فرانسه، وارد نبرد شدند. این درگیری اروپا را دگرگون کرد و زمینه‌ساز جنگ جهانی اول شد.

در سال ۱۹۲۱، این شبه‌جزیره که در آن زمان عمدتاً تاتارهای مسلمان ساکن آن بودند، بخشی از اتحاد جماهیر شوروی شد. تاتارها در پایان جنگ جهانی دوم توسط ژوزف استالین به جرم همکاری با نازی‌ها به‌طور جمعی به دیگر نقاط شوروی از جمله سیبری تبعید شدند.کریمه تا سال ۱۹۵۴بخشی از روسیه در درون اتحاد جماهیر شوروی بود تا این‌که نیکیتا خروشچف، جانشین استالین و اهل اوکراین، آن را به اوکراین که خود یک جمهوری شوروی بود، واگذار کرد. پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در سال ۱۹۹۱، اختلافات سیاسیِ دوره‌ای بر سر وضعیت کریمه بین مسکو و کی‌یف شکل گرفت تا این‌که روسیه در سال ۲۰۱۴این منطقه را با زور تصرف کرد.

تصرف کریمه توسط روسیه

روسیه پس از برکناری ویکتور یانوکوویچ، رئیس‌جمهور طرفدار روسیه در اوکراین طی اعتراضات گسترده در فوریه ۲۰۱۴، نیروهای خود را به شبه‌جزیرۀ کریمه فرستاد و کنترل این منطقه را به‌دست گرفت .پس از برگزاری همه‌پرسی بحث‌برانگیز در کریمه و رأی به پیوستن به روسیه، مسکو در ۱۸مارس ۲۰۱۴رسماً کریمه را ضمیمه خود کرد و پوتین اعلام کرد کریمه همیشه بخشی جدایی‌ناپذیر از روسیه بوده و خواهد بود.مجمع عمومی سازمان ملل، ایالات متحده و بسیاری از کشورهای دیگر این الحاق را محکوم کردند و آمریکا و اتحادیه اروپا تحریم‌هایی را علیه روسیه اعمال کردند. اما کشورهای معدودی هم کریمه را به‌عنوان بخشی از فدراسیون روسیه به‌رسمیت‌ شناخته‌اند و کرملین اعلام کرده این موضوع «برای همیشه» خاتمه یافته است.

موضع زلنسکی درباره کریمه

ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین، واگذاری مناطق اشغالی توسط نیروهای روسی را رد کرده و تأکید دارد که حاکمیت اوکراین بر کریمه باید از طریق دیپلماسی بازگردانده شود.دونالد ترامپ در جریان سفر به رم برای شرکت در مراسم خاکسپاری پاپ فرانسیس، روز شنبه ۲۶ آوریل در کلیسای «سنت پیتر» واتیکان با ولودیمیر زلنسکی رودررو و بدون حضور دستیاران دیدار کرد. این دیدار که حدود ۱۵دقیقه طول کشید، نخستین دیدار این دو پس از مشاجره جنجالی آن‌ها در ماه فوریه در کاخ سفید بود.

دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا تنها ساعاتی پس از دیدار با ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهوری اوکراین از حملات اخیر روسیه به ‌کی‌یف و کشته شدن غیرنظامیان انتقاد کرد. آقای ترامپ نوشت:«پوتین بی هیچ دلیلی در چند روز گذشته به مناطق غیرنظامی، شهرها و روستاها موشک شلیک کرده است. این من را به فکر می‌اندازد که شاید او به دنبال توقف جنگ نیست و فقط من را سر می‌دواند».رئیس‌جمهوری آمریکا افزود: فکر می‌کنم باید با او جور دیگری برخورد کنم، شاید با تحریم‌های ثانویه یا بانکی؟ مردم زیادی کشته می‌شوند».