محمد صالح علا - ضمیمه ادب و هنر روزنامه اطلاعات: دور و بر بهار، حوالی سال نو، مرغان دریایی از خلیجفارس پر میزنند. تا یکی دو روز مانده به نوروز به آسمان شیراز برسند. که شیرازیهای جان به تیرهای از ایشان مرغ نوروزی میگویند. همین که آنها را در آسمان خود میدیدند، مبارکباد میگفتند و با هم روبوسـی میکردند.
آقاابراهیم با دل نازک خود صبح زود از خانه درآمد. عاشق همسرش بود، نمیتوانست نالههای او را هنگام وضع حمل بشنود. «هانری کُربن» درباره آقاابراهیم تاجر شیرازی نوشته که تجارتش مروارید، شکر و شال کشمیری بوده. ابراهیم شکرفروش شیرازی در راه سر بالا بود تا همسرش را دعا کند. مرغان نوروزی را دید، با خود گفت: خداوند از گلوی این مرغان نوروزی به من مژده میدهد که همسرم بیخطر وضعحمل میکند.
او میدانست که مرغان نوروزی در آسمان شیراز، چه نشانهای برا ی او هستند. از خود پرسید: این نوزاد که با نوروز از راه میآید، کیست؟ چه میکند؟ چه خواهد کرد؟
حق با شکرفروش شیرازی بود. مرغان نوروزی، دستهجمعی از خلیجفارس تا شیراز ،بالبالزنان، آمده بودند تا برای او نشانهای باشند. آن که روز نهم جمادیالثانی سال ۹۸۰ در خانة او به دنیا وارد شد، فیلسوف ملاصدرای شیرازی بود. سرمایه فلسفی که برای ما در فلسفه، حکمت، معماری، ادبیات، عرفان و حتی نقد علمی و مانند آن ثروتی دانشی است.
شکرفروش شیرازی، پسرش را به مدرسه خواجه اصفهان فرستاد تا فقه و حدیث را از شیخبهایی، حکمت شرق و غرب را از میرداماد و علم ملل و نحل را از میرفندرسکی بیاموزد. او چنان بهسرعت بالید که بهزودی در مخالفت با استادش میرداماد که پیرو سهروردی بود، مدعی شد. او عقیده داشت که وجود امری حقیقی و ماهیّت امری اعتباری است. درباره حرکت هم نظریه نویی عرضه کرد. نظریهای که به حرکت جوهری مشهور شد.
زیرا پیش از او فلاسفه مسلمان حرکت را عرض میدانستند و حرکت در جوهر را محال و ممتنع. اما او میگفت که حرکت در جوهر هم هست. این عقیده و مباحث فلسفی ـ حکمی دیگر او را مبدع نظام فلسفی جدیدی کرد. من به تلویح اسم استادان او را گفتم. از شاگردان او هم یادی خواهم کرد. اما نخست بگویم که ملاصدرا از چه کسانی تأثیر میگرفته. او متأثر از فلوطین، ارسطو، ابنسینا، سهروردی، محیالدین ابن عربی، فخر رازی و محقق دوانی بوده. و آنهایی که بر ایشان اثر داشته: حاج ملاهادی سبزواری، محمدرضا قمشهای، محمدحسین طباطبایی، سید حسن نصر، مرتضی مطهری.