شرق نوشت: قانون‌گذار درباره شرایط اعطای مرخصی به زندانیان و چگونگی استفاده از آن به‌صراحت سخن گفته و مرخصی به‌عنوان امتیاز و تشویق زندانی امری پذیرفته‌شده در سیستم قضائی ایران است که علاوه بر بهره‌مندی زندانیان از این امتیاز قانونی طبق روال معمول، در مناسبت‌های دینی و ملی شاهد اعطای مرخصی به زندانیانی که واجد شرایط هستند، به‌عنوان عیدانه دستگاه قضا هستیم. با توجه به اینکه در آستانه نوروز و جشن باستانی ایران و تعطیلات بهارانه قرار داریم، مطمئنا این مهم مورد توجه دستگاه قضا خواهد بود و به جز محکومان در جرائم خشن و محکومانی که حضورشان برای امنیت جامعه می‌تواند چالش‌زا باشد، این عیدانه شامل حال بسیاری از زندانیان خواهد شد، اما مسئله این است که آیا این عیدانه قضائی شامل زندانیان امنیتی و سیاسی هم می‌شود! البته اعطای مرخصی در ایام عید نوروز به زندانیان سیاسی و امنیتی مسبوق به سابقه است و با توجه به تأکید رئیس دستگاه عدلیه به نگاهی برابر به همه زندانیان، انتظار برای اینکه نام این زندانیان هم در فهرست مرخصی عیدانه باشد، دور از ذهن نیست اما حتی زمانی که این مرخصی عیدانه شامل حال این زندانیان می‌شود، در اجرا چالش‌ها و گره‌هایی وجود دارد که روند کار معمول را برای این محکومان کمی پیچیده می‌کند، ازاین‌رو نگاه ویژه رئیس دستگاه قضا و مدیران عالی این دستگاه برای عیدانه سال پیش‌رو می‌تواند فرصت برابری برای همه زندانیان واجد شرایط فراهم کند تا سال نو را در کنار خانواده خود تحویل کنند.
دکتر علی نجفی‌توانا، استاد دانشگاه و عضو کانون وکلای مرکز، به «شرق» گفت: به‌عنوان کسی که نیم‌قرن در حوزه جرم‌شناسی و حقوق جزا فعالیت داشته و با توجه به دانش کیفرشناسی و علم اداره زندان‌ها در مطالعات تطبیقی، به این نتیجه رسیده‌ام که با توجه به شعار رأفت اسلامی که مسئولان گاهی بیان می‌کنند، این فرصت باید به تمام افرادی که در زندان هستند داده شود تا از دیدن خانواده محروم نشوند. رعایت این آیین‌نامه اجازه می‌دهد مجرمان امنیتی نیز بتوانند به خارج از زندان بروند، مرخصی‌های میان‌مدت و کوتاه‌مدت داشته باشند و در واقع خود این فرصتی می‌دهد که ما زمینه استفاده از عفو عمومی و آشتی ملی را فراهم کنیم. شرایط کشور از لحاظ اقتصادی و اجتماعی بغرنج است. فکر می‌کنم مسئولان باید نسبت به گذشته، سیاست‌های خود را مورد بازنگری قرار دهند. در چارچوب علوم جنایی جدید، این شیوه نه بر بازسازی و جامعه‌پذیری زندانی اثر مثبتی خواهد داشت و نه در نگاه جامعه نسبت به این شیوه زندانبانی.
دکتر عباس تدین، استاد دانشگاه و وکیل پایه‌یک دادگستری نیز در گفت‌وگو با «شرق» با تأکید بر اهمیت اعطای مرخصی برابر برای همه زندانیان ازجمله زندانیان سیاسی و امنیتی ادامه داد: ایران جزء معدود کشورهایی است که جرم سیاسی را به‌طور قانونی تعریف کرده است. در بسیاری از کشورها جرم سیاسی تعریف نشده است. ایران سال‌ها پیش براساس تعهدات خود در قانون اساسی، جرم سیاسی را تعریف کرد و این موضوع در قانون مربوط به مجرمان سیاسی هم منعکس شده است. رویکرد نسبت به مجرمان سیاسی باید متفاوت باشد که این رویکرد ناشی از دیدگاه بین‌المللی است. درحالی‌که ممکن است ایراداتی بر تعریف جرم سیاسی و مصادیق آن وجود داشته باشد، این قانون کمک می‌کند تا مجرمان سیاسی از مجرمان عادی تفکیک شوند. این تغییرات از سیاست‌های دولت‌ها و رویکردهای داخلی نشئت می‌گیرد. در قوانین عادی نیز هیچ استثنائی که به ضرر محکومان سیاسی باشد، دیده نمی‌شود و درواقع در برخی موارد حتی امتیازاتی برای محکومان سیاسی در نظر گرفته شده است. در قانون ما برای زندانیان سیاسی هیچ تفاوتی در اعطای مرخصی وجود ندارد، مگر اینکه این افراد به‌عنوان مجرم امنیتی شناخته شوند.
این عضو کانون وکلای مرکز در پایان افزود: برای اعطای مرخصی به زندانیان سیاسی، رفتاری که از آنها سر می‌زند باید مطابق با قوانین مربوط به جرم سیاسی باشد. اگر کسی مرتکب جرمی علیه امنیت شده باشد، این جرم در چارچوب جرم سیاسی قرار نمی‌گیرد و از امتیازات آن بهره‌مند نخواهد شد. با توجه به تورم جمعیت کیفری زندان‌ها، استفاده از نهادهای ارفاقی یکی از راه‌های کاهش جمعیت کیفری زندان‌هاست. سیاست‌گذاران حوزه امور جنایی تلاش می‌کنند از این نهادها برای کاهش فشار بر زندان‌ها استفاده کنند. اعطای مرخصی و جایگزین‌های زندان می‌تواند به کاهش چالش‌هایی که زندان‌ها با آن مواجه هستند، کمک کند و از مشکلات ناشی از افزایش جمعیت زندانیان بکاهد.
پیمان حاج‌محمود عطار، استاد دانشگاه و وکیل دادگستری نیز با تأکید بر اهمیت اعطای مرخصی به زندانیان سیاسی و امنیتی در عید باستانی گفت: شنیده‌ها حاکی از آن است که قوه قضائیه می‌خواهد به مناسبت فرارسیدن سال نو و ورود به سال ۱۴۰۴، به زندانیان هدایایی در قالب عیدانه اهدا کند. صرف‌نظر از این کار ستودنی و شایان تقدیر، از مجریان امر درخواست می‌شود در مرحله نخست تلاش کنند زندانیان به‌عنوان یک مددجو در ایام فرخنده نوروز از طرق قانونی به آغوش خانواده بازگردند و آن دسته از زندانیانی که امکان ماندن در زندان به جهت بازداشت موقت یا سپری‌شدن کیفر حبس را ندارند، به‌صورت مساوی از این عیدانه خیرخواهانه برخوردار شوند و همه زندان‌ها و زندانیان ازجمله زندانیان سیاسی و امنیتی نیز مشمول آن قرار گیرند.
