اطلاعات نوشت: کریدور شمال – جنوب که در آغاز راه، محصول اراده و عزم روسیه، ایران و هند در سال ۲۰۰۰ میلادی برای ایجاد گذرگاه حمل و نقل بار بود، در طول سال های بعد، شاهد پیوستن شمار دیگری از کشورها به این مسیر ترانزیتی بود.
آنچه برای این کشورها در پیوستن به این مسیر ترانزیتی انگیزه بخش بود این بود که مسیرهای متداول برای ارسال کالا از هند به سمت سن‌پترزبورگ روسیه که از کانال سوئز عبور می‌کند، حدود ۱۴ هزار و ۵۰۰ کیلومتر طول دارد، اما کریدور شمال - جنوب تنها هفت‌هزار و ۲۰۰ کیلومتر است که بهره گیری از این ظرفیت، ۴۰ درصد زمان ترانزیت و ۳۰درصد هزینه های حمل و نقل را کاهش می دهد.
مسیر غربی کریدور شمال – جنوب که کشورهای روسیه، جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان را شامل می‌شود، از نظر ریلی دارای حلقه مفقوده‌ای به مسافت ۱۶۲ کیلومتر بین رشت و آستارا است. ایران و روسیه اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۲ برای ساخت این خط ریلی وحذف این حلقه مفقوده، تفاهم‌نامه همکاری امضا کردند. با اجرایی شدن این توافق برای احداث این مسیر ریلی عملاً جنوب آسیا از طریق کوتاه‌ترین مسیر ریلی بین سن‌پترزبورگ و خلیج فارس به شمال اروپا متصل خواهد شد.
بنا بر اعلام کاظم جلالی ،سفیر ایران در روسیه، در سال ۲۰۲۳ میلادی در بخش شرقی کریدور، برای نخستین بار حمل و نقل کالا شکل گرفت و ۶۵۰ هزار تن کالا از این مسیر جابجا شد و علاوه بر این، از مسیر دریای خزر نیز حمل و نقل کالا در مسیر کریدوراز ۶ میلیون تن در سال ۲۰۲۲ به ۱۰ میلیون تن در سال ۲۰۲۳ افزایش یافت.
درهمین حال برای تسهیل تردد کالا درمسیر دریایی کریدور شمال –جنوب، ایران شروع به نقش آفرینی دربندر سالیانکا در شمال غربی دریای خزر که از جمله بنادر روسیه است، نمود. بندری که در گذشته کشتی‌های ایرانی برای ورود به آن با مشکل مواجه می شدند اما درسال ۲۰۱۰ گروه کشتیرانی جمهوری اسلامی، بخشی از سهام این بندر را خرید تا شناورهای ایرانی بدون معطل شدن، وارد روسیه شوند.به گونه ای که اکنون ۵۳ درصد از مالکیت بندر سالیانکا به ایران تعلق دارد.
اقدامات جدید تسهیل کننده دریایی
درهمین حال، ایران اقدامات تسهیل کننده ای برای بهبود تردد کالا در مسیر کریدور شمال – جنوب؛ به خصوص در بخش دریایی آن در دستور کار دارد.
دراین باره، سرکنسول ایران در آستراخان روسیه با اشاره به تحولات صورت گرفته در تقویت مبادلات تجاری در مسیر کریدور شمال – جنوب، از فراهم شدن زیرساخت‌های لازم برای حمل دریایی کالا میان دو کشور در دریای خزر و رودخانه ولگا و مسیر منتهی به مسکو، خبر می دهد.
مهدی آکوچکیان به ایرنا می گوید: طی سال‌های گذشته، روسیه گام‌های مثبتی برای تقویت زیرساخت‌های بندری در مسیر کریدور شمال – جنوب برداشته است و امروز ۱۳ بندر در آستراخان و یک بندر در ماخاچ قلعه استان داغستان روسیه - هم در زمینه صادرات و هم واردات - فعال هستند.
وی با بیان اینکه چوب، الوار، روغن گیاهی، غلات و حبوبات عمده محصولات وارداتی ایران از روسیه محسوب می‌شود، می افزاید: سیمان، مصالح ساختمانی، خشکبار و وسایل خانگی نیز بیشترین حجم کالاهای صادراتی کشورمان به روسیه از طریق بنادر منطقه آستراخان را تشکیل می‌دهند.
این دیپلمات کشورمان یادآورمی شود: کالاهای دیگری هم از مبادی کشورهای دیگر واقع در مسیر کریدور شمال – جنوب از جمله هند، از طریق کشورمان به روسیه صادر می‌شود.
سرکنسول ایران در آستراخان روسیه ادامه می دهد: میزان مبادلات کالا و تجارت میان دو کشور، چهار سال قبل، یک میلیون تن بود و امروز به بیش از چهار میلیون تن رسیده است.
وی می افزاید: دو کشور در تلاش هستند که میزان تجارت دریایی دو کشور از مسیر دریای خزر و رودخانه ولگا در ۱۰ سال آینده به ۲۰ میلیون تن افزایش یابد.
آکوچکیان اظهار می کند: در مقطع کنونی، تعداد زیادی کشتی بین بنادر ایران و روسیه در حال رفت و آمد هست که هم در زمینه صادرات و هم واردات فعال هستند و تعداد زیادی کشتی هم با پرچم ایران در حال کار هستند.وی خاطرنشان می سازد: دولت روسیه به دنبال صدور فرمان ولادیمیرپوتین ،رئیس‌جمهور این کشور،رود ولگا را لایروبی کرده است و اکنون، کشتی ها قادر هستند که با حجم بار بیشتری در این رودخانه تردد کنند و مشکلات در زمستان هم کمتر شده است.
آکوچکیان می گوید: همه این موضوعات سبب شده است که تجارت میان دو کشور رو به گسترش باشد.
وی تصریح می کند: علاوه بر این، اگر گستره نگاه را گسترده‌تر و کریدور شمال - جنوب را در نظر بگیریم و مناقشات منطقه‌ای کمتر شود، درباره این راه آبی (مسیر میانی کریدور از طریق دریای خزر) بیشتر خواهیم شنید. چرا که کالاها در این مسیر از هند به سمت اروپا حمل می‌شود؛ البته اکنون کالاهایی از هند و دیگر کشورها از این مسیر و با گذر از خاک ایران به روسیه ترانزیت می‌شود.
سرکنسول ایران در آستراخان با اشاره به قرار گرفتن بندر سالیانکا در محدوده این شهر بندری روسیه، یادآور می شود: بیش از ۵۰درصد سهام این بندر متعلق به جمهوری اسلامی ایران است و بخش دیگر آن به شرکت‌های روس است. لذا از این منظر، این بندر نماد مهمی در همکاری‌های دو کشور است.
وی می افزاید: بندر سالیانکا در یک سال گذشته، تجهیز شده است؛ پنج اسکله دارد و پنج خط راه آهن در آن وجود دارد. این بندر، دارای سیلوی گندم، جو و ذرت است و می‌تواند بیش از ۳۰ هزار تن غلات را نگهداری کند و از نظر تجهیزات، کامل است.
آکوچکیان ادامه می دهد: سال گذشته، این بندر دو کشتی خریداری کرد که این کشتی ها می‌توانند در مسیر رود ولگا، به سمت کازان و مسکو مسیر خود را ادامه دهند که به مزیت‌های این بندر افزوده است.وی اضافه می کند: یک کشتی هم در حال ساخت است که ۹۵ درصد کارساخت آن تمام شده است و قرار است که در ماه‌های آینده تحویل داده شود و با بهره‌برداری از آن، تعداد کشتی های بندر به سه کشتی می‌رسد که نقش بسیار مهمی نه تنها در تجارت ایران و روسیه، بلکه در فعال کردن کریدور شمال – جنوب خواهد داشت.
سرکنسول ایران در آستراخان روسیه همچنین یادآوری می کند: با راه‌اندازی کریدور حمل سرد کالا در بندر سالیانکا، تابستان ۱۴۰۳ محصولات مرکبات ایران از طریق دریای خزر وارد آستراخان و بازار روسیه شد.
وی می گوید: از طریق این بندر، می‌توانیم به راحتی مرکبات ایرانی را به روسیه صادر کنیم؛ محصولاتی که با برخورداری ازکیفیت بالا و قیمت مناسب، طرفدران زیادی در این کشور دارد.
آکوچکیان تصریح می کند: بندر سالیانکا در آینده می‌تواند با کشتی هایی که در اختیار دارد، بارها و محصولات را به صورت مستقیم به کازان و مسکو و یا در مسیر برعکس، به ایران بفرستد.
سرکنسول ایران در روسیه همچنین درباره حمل بار از دریای خزر و مسیر رودخانه ولگا به مسکو ، اظهار می کند: دسترسی به این مسیر، برای همه کشتی ها نیست و کشتی هایی می‌توانند این دسترسی را داشته باشند که ضمن حرکت با پرچم روسیه، حجم و تناژ مناسب را داشته باشند که بتوانند در روخانه ولگا حرکت کنند.
وی ادامه می دهد: خوشبختانه هر دو کشتی بندر سالیانکا هر دو ویژگی را دارند.یعنی بندر سالیانکا چون شرکت روسی محسوب می‌شود، می‌تواند داخل روسیه هم فعالیت داشته باشد.
آکوچکیان می افزاید:بدین ترتیب کشتی های خزری ما می‌توانند محموله‌ها را تا آستراخان بیاورند و محصولات را از بندر ایرانی- روسی سالیانکا – به عنوان بزرگترین بندر آستراخان- به داخل روسیه برسانند.
