جماران نوشت: «ایران به روسیه موشک‌های بالستیک ارسال نکرده است. تمام» به نظر می رسد که این اتمام حجت چندی پیش عباس عراقچی، وزیر خارجه با مقام های اروپایی درباره ادعاهای مطرح شده پیرامون ارسال موشک های بالستیک جمهوری اسلامی ایران به فدراسیون روسیه در میانه جنگ اوکراین پرونده طرح این ادعاها را نبسته و اتحادیه اروپا در وضع دور جدیدی از تحریم علیه ایران به این بهانه، جدی است.
زمانی که در اواسط شهریور ماه برای نخستین بار این ادعاها از سوی مقام های اروپایی مطرح شد و مورد تأیید ضمنی مقام های آمریکایی و اوکراینی هم قرار گرفت، وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران ضمن اشاره به اینکه آمریکا و اروپا یک بار دیگر بر اساس اطلاعات غلط و منطق معیوب عمل کردند، در حساب کاربری خود در شبکه ایکس نوشت: «معتادین تحریم باید از خود بپرسند: چگونه ایران قادر است تسلیحات پیچیده بسازد و به ادعای شما بفروشد؟ تحریم‌ها راه حل نیستند، بلکه بخشی از مشکل هستند.»
جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، روز جمعه ٢٣ شهریور در بیانیه‌ای ادعای انتقال موشک‌های بالستیک ساخت ایران به روسیه را مطرح و آن را به‌شدت محکوم کرد. در بیانیه بورل که از طرف اتحادیه اروپا منتشر شده، این اقدام جمهوری اسلامی ایران «تهدید مستقیم» علیه امنیت اروپا و نشانگر افزایش شدید ارائه پهپادها و دیگر مهمات‌های جنگی ساخت ایران به روسیه توصیف شده که به گفته بورل در جنگ غیرقانونی و تجاوزکارانه علیه اوکراین مورد استفاده قرار می‌گیرد. او با اشاره به حملات اخیر موشکی و پهپادی روسیه به اوکراین از جمله زیرساخت‌های انرژی و تلاش مسکو برای به حداکثر رساندن تلفات میان غیرنظامیان و ایجاد ویرانی در مقیاس وسیع افزود: «اکنون می‌توان از موشک‌های بالستیک ایران برای ایجاد رنج و ویرانی بیشتر در اوکراین استفاده کرد.»
دیپلمات ارشد اروپا در ادامه با اشاره به موضع همیشگی اتحادیه اروپا در قبال دخالت حکومت ایران در جنگ روسیه علیه اوکراین یادآور شد: «اتحادیه اروپا بارها به شدت به ایران نسبت به انتقال موشک‌های بالستیک به روسیه هشدار داده است.»
او در پایان بیانیه خود تصریح کرد پاسخ اتحادیه اروپا «به سرعت» و در هماهنگی با شرکای بین‌المللی خواهد بود و اقدامات محدودیتی «جدید و عمده» از جمله تحریم «افراد و نهادهای دست‌اندرکار در برنامه‌های موشکی و پهپادی» جمهوری اسلامی را در بر خواهد گرفت و در همین زمینه در حال بررسی اقدامات محدود کننده در بخش هوانوردی ایران نیز است.
در چنین فضایی بود که چهار کشور آمریکا، بریتانیا، آلمان و فرانسه تحریم‌هایی تازه را علیه افراد و نهادهای دخیل در این عملیات ادعایی به اجرا گذاشتند.این چهار کشور برخی افراد و نهادهای کلیدی دست‌اندرکار حمایت نظامی جمهوری اسلامی ایران از روسیه از جمله شرکت هواپیمایی «ایران ایر» را تحریم کردند. سه کشور بریتانیا، آلمان و فرانسه هم توافق‌نامه‌های دو جانبه با ایران مبنی بر ارائه خدمات هوایی را لغو کردند.این سه کشور اروپایی در بیانیه‌ای مشترک، صدور موشک‌های بالستیک جمهوری اسلامی ایران به روسیه را نشانه «تشدید پشتیبانی نظامی جمهوری اسلامی از تهاجم روسیه علیه اوکراین» خواندند و آن را اقدامی برای «هدف قراردادن خاک اروپا به وسیله موشک‌های ایرانی و دامن‌زدن به رنج مردم اوکراین» دانستند. وزارت خزانه‌داری آمریکا هم از تحریم ۲۰ فرد، نهاد و کشتی دخیل در انتقال موشک‌های جمهوری اسلامی ایران به روسیه خبر داد.
«بالستیک» کلمه متفاوت در روایت طرف ایرانی و اروپایی
مسأله انتقال موشک های بالستیک ایران در کنار اتهام های پیشین درباره ارسال پهپادهای ایرانی به این کشور در میانه جنگ با اوکراین همچنان که به یکی از اصلی ترین موضوعات پیچیده و مورد اختلاف میان تهران و بروکسل در قریب به یک سال و نیم اخیر تبدیل شده، در رایزنی های عباس عراقچی، وزیر خارجه ایران در نیویورک با مقام های اروپایی و در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل متحد نیز مورد بحث و بررسی قرار گرفت.
در شرایطی که جنگ در غزه و دور جدیدی از تنش مستقیم میان ایران و رژیم اسرائیل به سرفصل اصلی خبرها در چند هفته اخیر تبدیل شده و بسیاری از کشورهای غربی از تهران خواسته اند که خویشتن داری به خرج دهد، لارنس نورمن، خبرنگار وال استریت ژورنال با انتشار یک توئیت این پرونده را تنها چند روز از نشست وزرای خارجه کشورهای عضو اتحادیه اروپا باز کرده و به نقل از یک مقام اروپایی نوشت که وزیر خارجه ایران در دیدار با جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در نیویورک، تایید کرده ایران «راکت کوتاه‌برد» با برد ۲۵۰ کیلومتر به روسیه ارسال کرده و افزوده که آنها «بالستیک» نیستند. بر اساس این گزارش، جوزپ بورل در این دیدار خطاب به عراقچی گفته که «شما این موضوعی که اکنون اعلام می‌کنید (ارسال موشک به روسیه) را قبلا تکذیب می‌کردید.»
روایت وزیر خارجه ایران از این گفت و گو اما متفاوت تر است. او در حساب کاربری خود در شبکه ایکس در این باره با اشاره به دیدارش با مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و معاونش در نیویورک و در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل نوشت: در ملاقات با جوزپ بورل و انریکه مورا در نیویورک، موارد زیر را بیان کردم. اینکه همکاری‌های نظامی ایران و روسیه جدید نیست و سابقه‌ای دارد که به قبل از بحران اوکراین برمی‌گردد. به بورل گفتم که برخی اروپایی‌ها به رژیم اسرائیل انواع سلاح‌های پیشرفته را ارائه داده و مشتاقانه در عملیات نظامی علیه ایران شرکت کردند. به مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا یادآور شدم که سیاست فشار حداکثری ایالات متحده همچنان برقرار است و بنگاه‌های اقتصادی در اروپا به طور کامل از دستورالعمل‌های وزارت خزانه‌داری آمریکا پیروی می‌کنند. به وضوح و دوباره تأکید می‌کنم که ما موشک‌های بالستیک به روسیه ارائه نداده‌ایم. اگر اروپا نیاز به بهانه‌ای برای کوتاه آمدن در مقابل باج‌خواهی اسرائیل دارد، بهتر است داستان دیگری پیدا کند.
ردّ ادعای اروپایی ها مبنی بر ارسال موشک های بالستیک ایران به روسیه در میانه جنگ اوکراین تنها به وزیر خارجه محدود نمی شود و پیش از این ناصر کنعانی سخنگوی سابق وزارت امور خارجه نیز با تاکید بر کلمه «باستیک» در پاسخ های خود به این ادعا گفته بود که هرگونه ادعایی مبنی بر فروش موشک‌های بالستیک به روسیه از سوی ایران از اساس کذب است. متأسفانه برخی طرف‌های غربی اعتیاد به وضع تحریم دارند، مسیری که نه تنها کمکی به حل مشکلات نمی‌کند، که خود، بخشی از مشکل بوده و با پاسخ ایران رو به رو خواهد شد.
تحریم تازه ایران روی میز مذاکرات اروپایی ها در لوکزامبورگ
بر اساس گزارش های رسانه ای، پرونده ادعایی ارسال موشک های بالستیک ایران به روسیه در زمره مواردی است که بر روی میز کار نشست جاری وزیران خارجه اتحادیه اروپا در لوکزامبورگ قرار دارد. وزرای خارجه این اتحادیه امروز برای بررسی درگیری‌های فزاینده در خاورمیانه و همچنین تدابیر تازه برای حمایت از اوکراین در مقابل روسیه دیدار و گفت‌وگو می‌کنند.
گفته می‌شود وزیران خارجه اتحادیه اروپا در این نشست اقدامات تنبیهی جدیدی را علیه ایران، به‌دلیل «ارسال موشک‌های بالستیک به روسیه» در میانه جنگ اوکراین در نظر می‌گیرند.
جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا ساعاتی پیش با تکرار ادعاها درباره دخالت ایران در مناقشه اوکراین از طریق ارسال موشک‌های بالستیک به روسیه گفت که تحریم ایران روی میز شورای وزیران امور خارجه اتحادیه اروپا است. او در آستانه برگزاری نشست شورا در لوکزامبورگ به خبرنگاران گفت: به‌نظرم تحریم‌ها تصویب خواهد شد. در حال حاضر نمی‌توانم بیشتر اظهار نظر کنم و جزئیات را بعدا اعلام خواهم کرد.
پیشتر منابع اروپایی به رسانه ها گفته بودند که اتحادیه اروپا در این نشست، دربارۀ برقراری تحریم‌های جدید علیه ۱۴ فرد و نهاد مرتبط با جمهوری اسلامی ایران، از جمله شرکت هواپیمایی ایران‌ایر، تصمیم‌گیری خواهد کرد.پیش از این، آلمان و فرانسه از آمادگی برای تحریم شرکت هواپیمایی ملی ایران، یا ایران ایر خبر داده بودند.به گفته یک منبع اروپایی به رادیوفردا، این بسته تحریمی چراغ سبز سفرای اتحادیه را دارد و به احتمال زیاد در جلسۀ روز دوشنبه وزیران رای مثبت دریافت خواهد کرد.
نکته قابل توجه دیگر این است که نشست وزیران خارجه اتحادیه اروپا در مقطعی حساس برگزار می‌شود و به احتمال زیاد، این آخرین حضور جوزپ بورل به عنوان مسئول سیاست خارجی اتحادیه هم خواهد بود. قرار است کایا کالاس، نخست‌وزیر پیشین استونی جای بورل را بگیرد. جوزپ بورل در میان مقام های اروپایی بیشترین ارتباط و تماس را با مقام های جمهوری اسلامی ایران در دو سال اخیر و در میانه اتهام های وارد شده درباره همکاری ایران و روسیه و البته تند شدن فضا میان ایران و اسرائیل داشته است.
اروپا در تله تل آویو
به گزارش جماران، موضع جمهوری اسلامی ایران درباره ادعاهای مطرح شده پیرامون ارسال پهپادها و یا در این مقطع ارسال موشک های بالستیک به روسیه در میانه جنگ اوکراین چه در دولت سیزدهم و چه در دولت فعلی کم و بیش مشابه است؛ با این تفاوت که به نظر می رسد در دولت چهاردهم سیاست شفاف سازی و صراحت بیشتر در اعلام این مواضع به چشم می خورد. به عنوان مثال، در مورد گفت و گوی نقل شده میان وزیر خارجه ایران و مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا که اصل انجام آن به تأیید وزیر خارجه هم رسیده است، مقام ایرانی به صراحت ارسال موشک به روسیه را تایید، اما بالستیک بودن آن را قویا رد می کند.
جمهوری اسلامی ایران همکاری های جاری با روسیه را متعارف و از منظر قواعد بین المللی کاملا مشروع می داند. در منطق مدنظر تهران، تأکید بر اینکه این همکاری به هیچ عنوان علیه هیچ طرف ثالثی تنظیم نشده به معنای حصول اطمینان دادن به طرف اوکراینی است که البته تاکنون در چند دور مذاکره برگزار شده با هیأت ایرانی در کشور ثالث، اسناد استفاده روسیه از پهپادهای تغییر شکل یافته ایرانی را به مقام های کشورمان ارائه کرده است.
هرچند که تاریخ دقیق ارسال موشک های ایرانی به روسیه مشخص نیست و مقام های ایرانی نیز در این زمینه سکوت اختیار کرده اند، اما در تمام موضع گیری های صورت گرفته از ابتدای طرح این پرونده تاکنون ادعای طرف ایرانی بر جدید نبودن این همکاری متمرکز است و بر همین اساس تهران تأکید دارد که این همکاری در راستای مصالح و منافع دوجانبه ایران و روسیه بوده و ربطی به جنگ اوکراین ندارد.
جمهوری اسلامی ایران که از منتقدان کمک های نظامی و تسلیحاتی برخی کشورهای غربی به خصوص ایالات متحده به رژیم اسرائیل در میانه جنگ غزه است و این همکاری ها را در تضاد با موضع گیری های این کشورها درباره همکاری نظامی و دفاعی میان تهران و مسکو می داند، معتقد است که هیچ منع قانونی برای همکاری نظامی میان ایران و روسیه وجود ندارد و این همکاری را منطبق با حقوق بین الملل می داند.
در حالی که در چند روز اخیر گمانه زنی های رسانه ای پیرامون امکان قرار گرفتن سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در لیست گروه های موسوم به تروریستی کشورهای اروپایی صورت گرفته، یک منبع دیپلماتیک در این باره می گوید: «تهدید به تروریستی اعلام کردن سپاه نشانه ابزاری بودن مفهوم تروریسم در نظر کشورهای اروپایی است. قراردادن سپاه در فهرست تروریسم به مثابه وارد کردن اتهام کیفری به بخشی از نیروی نظامی رسمی یک کشور مستقل است. این کار ایجاد بدعتی شوم و خطرناک است که تبعات آن متوجه کشورهای متهم کننده هم خواهد شد. قرار گرفتن نیروهای مسلح یک کشور در فهرست به اصطلاح تروریستی به عنوان یک اقدام خصمانه، به معنی حاکم شدن مختصات جدید بر روابط دوجانبه ایران و اروپا در فضای مبتنی بر رویکرد خصمانه است. اروپا تردید نکند که جمهوری اسلامی ایران نگاه مبتنی بر خصومت را تحمل نخواهد کرد.»
در شرایطی که دولت چهاردهم سیاست خارجی خود را متمرکز بر تنش زدایی از رابطه ایران با اروپا با محور قرار دادن گفت و گو درباره مسائل مورد اختلاف و تمرکز بر همکاری برای رفع تهدیدهای مشترک در منطقه قرار داده است، به نظر می رسد که اقدام حداکثری چون قرار گرفتن نام سپاه پاسداران در لیست موسوم به گروه های تروریستی در کشورهای اروپایی می تواند تأثیر بسیار منفی بر روابط دوجانبه گذاشته و سایر حوزه های مدنظر تهران برای همکاری با اروپا را هم تحت تأثیر قرار دهد.
اشاره وزیر خارجه ایران در آخرین توئیت منتشر شده به تمایل اروپایی ها به باج دادن به طرف اسرائیلی نمایی از تحلیلی است که در تهران از نخستین روزهای آغاز به کار دولت چهاردهم در حوزه سیاست خارجی جای خود را در نتیجه رفتارهای مخرب رژیم اسرائیل باز کرده است. تهران، ترور هدفمند اسماعیل هنیه، رئیس فقید دفتر سیاسی حماس در قلب پایتخت و آنهم تنها چند ساعت پس از حضور در مراسم تحلیف رئیس جمهور جدید، تشدید تنش میان اسرائیل با حزب الله لبنان و عملیات انفجار همزمان پیجرها که منجر به زخمی شدن سفیر جمهوری اسلامی ایران در بیروت هم شد و هدف قرار دادن سید حسن نصرالله، دبیر کل حزب الله لبنان را ادامه بسترسازی اسرائیل برای تخریب بیش از پیش روابط ایران و اروپا و گرفتار کردن اروپا در گرداب تنش و تنش زایی غیر ضروری با ایران می داند.
