زهره رنگ آمیز خبرنگار اطلاعات نوشت: گوشی تلفن همراه میان دستانش با دوربین روشن، تصویر دانش‌آموز را ضبط می‌کند. سؤال و جواب‌های مضحکی که بعدا وایرال (همه‌گیر) می‌شود خود معلم را هم متعجب می‌کند. چند ماه بعد، دانش‌آموزی که فیلمش وایرال شده، ترک تحصیل می کند. این قصه ای از سال 1393 است.

در این سال‌ها کسب درآمد از محل آموزش «برخط» و «معلم بلاگری» به یکی از حرفه‌های فضای مجازی بدل شده است. میزگرد تخصصی شناسایی وجوه «معلم بلاگری» با حضور جمعی از معلمان فعال در رسانه، فضای مجازی و بلاگر آموزشی در دفتر سرپرستی روزنامه اطلاعات خراسان رضوی برگزار شد.

دوره کرونا و انعطاف‌پذیری سیستم آموزشی برای برخط بودن، فرصتی برای گسترش سبک جدیدی از آموزش برخط شد؛ امکانی که فرصت‌هایی را خلق کرد و البته با حواشی هم همراه بود.

سال گذشته وزارت آموزش و پرورش اعلام کرد به هیچ معلمی، مجوز آموزش در فضای وبلاگی یعنی در شبکه‌های اجتماعی، پیام‌رسان‌ها و پلتفرم‌های ویدئویی را نداده و شبکه شاد، تنها بستر شناسنامه‌دار برای تعامل معلمان با دانش‌آموزان است. سخنگوی این وزارتخانه هم معلم بلاگری را «ممنوع» اعلام کرد، «زیرا حریم خصوصی دانش‌آموز محترم است». با بازگشایی مدارس، موسی‌الرضا کفاش، معاون شورای عالی

آموزش پرورش از تصویب ماده قانونی این شورا برای منع انتشار تصاویر دانش‌آموزان خبر داده و به معلم بلاگرها هشدار مجدد داده است.

آموزش برخط، بلاگری معلم‌ها و استفاده از شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌ها برای آموزش و حمایت از تعلیم و تربیت و سوداگری از طریق معلمی، وجوهی است که با شناخت آنها می‌توان وضعیت معلم بلاگری و اشکال مختلف آن را بازشناسی کرد.

بلاگری به قیمت سه سال مرخصی!

محمد حافظی‌نژاد، معلمی است که فعالیت‌های آموزشی‌اش را در اینستاگرام با بیش از ۲۰۰ هزار فالوئر دنبال می‌کند. او برای فعالیتش در این فضا تاوان داده و چون بلاگری آموزشی، خارج از قوانین آموزش کشور است، سه سال با مرخصی بدون حقوق این مسیر را ادامه داده است.

او می‌گوید سال ۲۰۱۵ فعالیتش را در فضای مجازی شروع کرده و معتقد است حریم شخصی افراد باید حفظ شود اما مردم دوست دارند با مشاغل مختلف آشنا بشوند و اینستاگرام این فرصت را برای معلمان فراهم کرده است.

حافظی‌نژاد از جمله بلاگرهای حوزه‌ آموزش است که استودیو تأسیس کرده و به شکل حرفه‌ای به این کار پرداخته و برای ادامه این مسیر، معتقد و قاطع است.

او که به صورت لایو (زنده) از تهران در میزگرد حضور دارد می‌گوید: اگر محتوای تولیدی برخی، بدآموزی دارد و در تعارض با اهداف وزارت آموزش و پرورش است، باید به شکل موردی تصمیم‌گیری و برخورد شود. این‌که به‌صورت کلی فعالیت معلم بلاگرها را ممنوع کنیم، روش سنجیده‌ای نیست.

او تولید محتوای مکمل با رعایت خطوط قرمز را مزیتی برای آنها که با این حوزه آشنا هستند می‌داند.

کمک به به آموزش و پرورش 

مصطفی بحرینی که مدرسه‌اش در مشهد شناخته‌شده است، در کنار مدیریت مدرسه، آشنایی با پیچ و خم‌های کار در فضای مجازی را یک ضرورت برای معلمانی می‌داند که می‌خواهند از دانش آموزانشان در دهکده جهانی جا نمانند. او این را که معلمان در شبکه‌های اجتماعی فعال باشند مفید می‌داند و افسوس می‌خورد که بسیاری از آنها سواد رسانه و سواد مجازی ندارند!

بحرینی تأکید دارد حضور در اینستاگرام و فضای مجازی، یک حق برای معلمان است و معتقد است کسی که در فضای مجازی حضور داشته باشد، سوادش رشد می کند.

به گفته بحرینی، مدرسه‌ای که او مدیریت آن را به عهده دارد با رویکردهای آموزشی نوین اداره می‌شود و تأکید می‌کند هنوز برخی معلمان، حتی فعالیت در یک سایت را بلد نیستند.

این بلاگر آموزشی که در زمینه آموزشِ بلاگری در حوزه‌ فعالیت خود، سفری به فنلاند داشته است، می‎گوید: در آن کشور، حق عکس گرفتن از دانش‌آموزان را نداشتیم و غیرقانونی بود.

او می‌افزاید که مخالف تصویربرداری از دانش‌آموزان توسط معلمان و به اشتراک گذاشتن آن در فضای مجازی است و برای بیان دلیلش، مثال می‌زند: اگر امروز که آقای پزشکیان رئیس‌جمهور شده، ویدئویی از کودکی او منتشر شود، آیا انتشار آن، شرایط را تحت‌الشعاع قرار نمی‌دهد؟

وی به ماجرای دانش‌آموزی که با ویدئوی «شیب، بام» شهرت پیدا کرد اشاره می‌کند و آن را نمونه بارز آسیب بر روی یک دانش‌آموز می‌داند.

بحرینی همچنین فعالیت بلاگری و اداره یک صفحه حرفه‌ای را هزینه‎بر دانسته و می‌گوید: قطعا معلمی با حقوق ۱۵ میلیون تومان نمی‌تواند ۱۰ میلیون هزینه اداره صفحه بدهد و باید به‌تدریج به سمت درآمدزایی و تولید محتوا برای جذب مخاطب برود و این درآمدزایی نیز از نکات مثبت این سبک فعالیت برای معلمان است.

معلم آرزوها

معلم برآورده‌کننده آرزوهای دانش‌آموزان که ویدئوهایش از پربازدیدترین‌ها در این حوزه است، رویکرد نیکوکارانه را چاشنی شغلش کرده است. حسین باقری که به «معلم آرزوها» در اینستاگرام شهرت دارد معتقد است او و همکارانش که به عنوان «بلاگر معلم» فعالند، با فعالیت مثبت اجتماعی، افراد را به حرفه معلمی ترغیب می‌کنند و نگاه‌ها را نسبت به این شغل تغییر می‌دهند.

 باقری، دانشجوی ارشد دانشگاه تهران و معلم آخرین مدرسه مشهد است؛ مدرسه‌ای که در روستای احمدآباد در فاصله ۹۰ کیلومتری مشهد قرار دارد. او پویشی برای کمک به دانش‌آموزان محل تدریس خود راه انداخته و تا کنون آرزوی بسیاری از دانش‌آموزانش را محقق ساخته است. او می‌گوید بچه‌ها با تلاش خودشان به آنچه می‌خواهند می‌رسند.

رویکردهای متفاوت 

حمیدرضا قلیلی، مشاور جوان مدیرکل آموزش پرورش خراسان رضوی با اشاره به رویکردهای فعالیت معلمان در فضای مجازی به مباحث درآمدزایی، جلب مشارکت، آموزش و برندسازی در این فضا می‌پردازد.
او آفت‌های تولید محتوا توسط معلمان را برشمرده و می‌گوید  امکان سوءاستفاده از محتوای تولیدشده از آنان در آینده وجود دارد. اگر فرهنگ به‌کارگیری این فضا و آموزش‌های لازم به کمک یک معلم دغدغه‌مند بیاید، می‌تواند ظرفیت متفاوتی ایجاد کند.

ملیحه طوسی، مدرس سواد رسانه و فعال فضای مجازی، تعلیم و تربیت را که هدف آموزش و پرورش است در این فضا غیرممکن می‌داند و معتقد است بستر مجازی به هیچ عنوان جایگزین آموزش سنتی در مدارس نخواهد شد و کارآیی ندارد.

او با اشاره به تدریس مجازی در شبکه شاد در زمان کرونا تأکید می‌کند در بستر مجازی و شبکه‌های اجتماعی تدریس انجام می‌شود اما تحصیل انجام نمی‌شود.

علیرضا طهامی، از معلمان فعال در فضای رسانه و شبکه‌های اجتماعی می‌گوید: گاهی خانواده‌ها با انتشار تصاویر فرزندانشان مخالفت ندارند!

او اینفلوئنسر، معلم بلاگر و معلمی را که برای منفعت خودش محتوا منتشر می‌کند جدا از هم قلمداد می‌کند و در دسته‌بندی بعدی، معلمی را که از صفحه‌اش برای معرفیِ توانایی دانش‌آموز یا نمایش مهارت خودش استفاده می‌کند با معلمی که به دنبال برندینگ، افزایش مخاطب یا ایجادِ درآمدِ تبلیغاتی است، متفاوت می‌داند.

مریم ادبی، سردبیر خبرگزاری فارس در خراسان رضوی و معلمی که در زمینه تولید محتوای فضای مجازی، رتبه برتر را در استان دارد می‌گوید: معلم تعلیم‌دهنده است، محتوایی را   آموزش می‌دهد که براساس اهداف آموزشی است، اما تولید محتوای بلاگر فقط برای رشد و جذب مخاطب است. معلم بلاگر اما تعریف واحدی ندارد، زیرا تعدادی از معلم بلاگرها خوب عمل کردند اما تعدادی، هویت بچه‌ها را تخریب کرده‌اند.
این معلم مقطع دبستان تأکید می‌کند: تولید محتوای مجازی هم شرایطی دارد. معلم فقط می‌تواند از خودش فیلم بگیرد، نه بچه‌ها؛ معلم اجازه دارد تدریس خود را برای آموزش ضبط کند. افسردگی دانش‌آموزان، چالش مهم این پدیده و سوغات برخی معلمان برای فرزندان ماست. مقابله با معلم بلاگری هم نتیجه رفتار برخی معلمان بود که از دانش‌آموزان، ویدئو گرفتند و منتشر کردند و به آنها آسیب روحی
 زدند.

وقتی معلم بدون اطلاع، از حرکات و رفتار دانش‌آموز، فیلم می‌گیرد اغلب عواقب بدی خواهد داشت، از جمله برچسبی که از طرف دوستانش و خانواده بر رفتار او خواهد ماند.  من شاهد اضطراب و افسردگی بچه‌ای که معلم از او فیلم گرفته است بوده‌ام. این کار گاهی باعث ترک تحصیل دانش‌آموز می‌شود.

او با بیان این که آموزش و پرورش باید راهکار اساسی داشته باشد، تأکید می کند با معلم بلاگری موافق است اما با توجه به شرایط.

وحید اکبرپور، معلمی که به عنوان خبرنگار در فضای مجازی هم فعال است، دیدگاه مثبتی نسبت به پدیده معلم بلاگری دارد و معتقد است شبکه‌های اجتماعی باعث شده نگاه‌های منفی و سنتی نسبت به حرفه معلمی تغییر کند، او که ویدئوی عبور دادن یک دانش ‎آموز از آب‌گرفتگی توسط معلمش را منتشر و وایرال کرده، امثال این محتواها را که از فداکاری و صبر معلمان خبر می‌دهد در تلطیف نگاه مردم مؤثر می‌داند .

او می‌گوید: معلمانی که خبرنگار هستند باید در فضای رسانه برای حرفه معلمی و مسائل آن قلم بزنند و مطالبه‌گر باشند و فضای ویژه نسبت به مدارس ایجاد کنند.

اکبرپور از آموزش و پرورش درخواست دارد معلمانی را که در بلاگری و رسانه به شکل قانونمند و هدفمند فعالند، گردهم بیاورد و از آنها حمایت کند.