اطلاعات نوشت: در واقع می‌توان نسل‌هایی از دانشمندان را سراغ گرفت که تمام دوران زندگی خود را صرف مطالعه و تلاش در راه یافتن جوابی به این سؤال عمده نموده‌اند که: هوش چیست؟

اما اکثر تعریف‌هایی که در این زمینه ارائه شده‌اند بر پایه یکی از ۴ باور قرار می‌گیرند که عبارت است: سامانه‌هایی که به‌طور منطقی فکر می‌کنند،سامانه‌هایی که به‌طور منطقی عمل می‌کنند،سامانه‌هایی که مانند انسان فکر می‌کنندوسامانه‌هایی که مانند انسان عمل می‌کنند.

براین پایه شاید بتوان هوش مصنوعی رااین گونه توصیف کرد که:هوش مصنوعی به هوشی که یک ماشین از خود نشان می‌دهد یا به دانشی در کامپیوتر که سعی در ایجاد آن دارد، گفته می‌شود. یعنییک عامل هوشمند، ساماندهی است که با شناخت محیط اطراف خود، شانس موفقیت خود را بالا می‌برد.

بدین ترتیب مشاهده می شود که هوش مصنوعی درطیف های وسیع جهان ما کاربردداشته ودرحال باز کردن جای خود است.از استفاده در وسایل نقلیه خودگردان (مثل پهپادها و اتومبیل‌های خودران)، تشخیص‌های پزشکی، خلق آثار هنری، اثبات قضیه‌های ریاضی و انجام بازی‌های فکری، گرفته تا تعیین هویت تصاویر(تشخیص چهره) و صداها، ذخیره انرژی، جستجوگرهای اینترنتی، تهیه قراردادها و پیش‌بینی آرای قضایی .
بااین حال ، یکی از مهم‌ترین کاربردهای هوش مصنوعی در زمینهٔ تجارت، اقتصاد و کلان داده است.

برای مثال، با استفاده از هوش مصنوعی می‌توان با ضریب خطای پایینی، تغییرات فصلی و بلندمدت در عرضه یا تقاضای محصولات مختلف را پیش‌بینی کرد. این موضوع می‌تواند به شدت در سیاست، اقتصاد کلان و کنترل عرضه و تقاضا مفید واقع شود. همچنین، شرکت‌هایی مانند گوگل خدماتی در زمینهٔ هوش مصنوعی به شرکت‌های بزرگ ارائه می‌دهند که می‌تواند به برنامه‌ریزی، انبارگردانی، پیش‌بینی سیر صعودی یا نزولی فروش در محصولات و نیز برندسازی آن‌ها کمک کند.

هوش مصنوعی واقتصاد ایران

یک ارزیابی کلی نشان می دهد باوجود تلاش های صورت گرفته، هنوز افکارعمومی ونخبگان ایران توجه ویژه ای به هوش مصنوعی وکاربردهای آن نشان نداده اند . به عبارت دقیق تر، اکنون به هوش مصنوعی بیشتر به عنوان یک پدیده فانتزی ودور نگاه می شود وگاه آن را به چت " جی پی تی " (نوعی چت مبتنی برهوش مصنوعی هوشمند که مانند یک انسان صحبت می‌کند) تقلیل می دهند ونقش وسهمی برای آن در کسب وکارهای روزمره وراه حلی برای ارتقای گاها قابل توجه آن قایل نیستند.

این درحالی است که کارشناسان اقتصادی معتقدند فقط تا شش سال دیگر یعنی تا سال 2030 هوش مصنوعی نقشی موثر در ارتقای کسب وکارها،پیش بینی ها وتحلیل ها ودرنتیجه جهت دهی به سمت وسوی تصمیمات کلان اقتصادی ایفا خواهد کرد وطبیعتا کسانی که براین فناوری مسلط باشند برنده رقابت درعصر جدید خواهند بود.

براساس پیش بینی ها، هوش مصنوعی تا سال ۲۰۲۳ می‌تواند به افزایش رشد اقتصادی تا 16 درصد کمک کند واین فناوری به زودی در تمامی شاخه‌های علم اقتصاد مانند رشد اقتصادی، رشد تولید ناخالص ملی، کمک به کاهش نرخ بیکاری‌، بهره‌وری نیرو کار ومانند آن، وارد خواهدشد.
همچنین آمارها می گویند هوش مصنوعی باعث ایجاد ۲۰ تریلیون دلار رشد اقتصادی در جهان و ۳۲۰ میلیارد دلار در خاورمیانه خواهد شد وکشورهایی چون عربستان سعودی پروژه های بزرگی را دراین خصوص آغاز کرده اند.

البته همین حال هم خاورمیانه درمشاغلی نظیر خرده و عمده فروشی غذا و مسکن و کالا‌های مصرفی، با به کارگیری هوش مصنوعی، رشدی ۱۹درصدی را تجربه کرده‌است.

بدین ترتیب، اقتصاد ایران وبازیگرانش هم راهی جز پای گذاشتن درمسیر تازه وناشناخته هوش مصنوعی ندارند وغفلت در درک این فناوری جدید به عقب ماندگی وباختن بازی دربازارها وعرصه های تجارت داخلی وخارجی منجر خواهدشد.

البته نشانه های ضعیفی از درک واقبال بازیگران دولتی وخصوصی به استفاده از هوش مصنوعی دراقتصاد ایران به چشم می خورد که البته کافی ومنسجم نیست.

به عبارت صریح تر، در حال حاضر ایران، پیشرفت مناسبی را در حوزه هوش مصنوعی تجربه نمی‌کند و شیب نموداری رشد هوش مصنوعی در ایران بسیار کم است.

 نوید رجایی،کارشناس اقتصادی دراین باره می گوید:هوش مصنوعی موضوع جدیدی است که بر اقتصادهای ملی وجهانی ومنطقه ای درسال جاری تأثیر گذار است.

هوش مصنوعی پدیده‌ای بود که از سال ۲۰۲۲ با آن آشنا شدیم وسال ۲۰۲۳ تأثیر ملایمی بر اقتصادها به خصوص اقتصادهای کشورهای پیشرفته داشت . اما امسال انتظار می‌رود با ارتقا و حضور هوش‌های مصنوعی جدید و استفاده از آنها در صنایع مختلف وضعیت برجسته ای رااز این نظر شاهد باشیم ؛ اگر چه حضور و پیشرفت این ابزار در آینده می‌تواند چالش‌های شغلی زیادی را ایجاد کند.

وی می افزاید:  کشورهای در حال توسعه از جمله ایران متاسفانه همواره دیرتر خودشان را با فناوری های جدید از جمله هوش مصنوعی سازگار و آپدیت می‌کنند و درنتیجه اگرما قصد دارنیم از مزایای هوش مصنوعی استفاده کنیم،باید هرچه سریع‌تر خودمان را به روز رسانی کنیم. بخصوص که می‌بینیم کشورهایی همچون عربستان، قطر و امارات در منطقه خاورمیانه سریع‌تر با این موضوع خود را تطبیق داده وقصد تحول دراقتصادشان بااین فناوری نوین دارند.

خانم زهرا شریف زاده،کارشناس فناوری هم دراین باره اظهار می کند:با برنامه ریزی صحیح ومدیریت متمرکز، اقتصاد ایران می تواندبااستفاده از هوش مصنوعی تولید ناخالص ملی رابه سطح مطلوبی رسانده و یک روند صعودی با شیب بسیار ملایم را در 10 سال آینده تجربه کند.

وی می افزاید: هوش مصنوعی می‌تواند تأثیرات مثبتی بر اقتصاد ایران مانند افزایش کارایی و بهره‌وری نیروی کار ،ایجاد صنایع جدید و فرصت‌های شغلی در زمینه‌های تحقیق و توسعه هوش مصنوعی و تجزیه‌وتحلیل داده‌ها،افزایش کیفیت زندگی شهروندان با ایجاد دسترسی آسان به اطلاعات و خدمات و افزایش رشد اقتصادی از طریق جذب سرمایه‌گذار خارجی و انتقال فناوری به داخل کشور داشته باشد.

این کارشناس خاطرنشان می کند:البته در کنار آن نباید از اثرات منفی هوش مصنوعی بر اقتصاد  ایران مانند جابه‌جایی شغلی،شکاف درآمدی و وابستگی به فناوری خارجی غافل شد.در کل،تاثیر هوش مصنوعی بر اقتصاد ایران بستگی به نوع نگاه، درک وسیاست‌های دولت، میزان سرمایه‌گذاری در هوش مصنوعی و توانایی کشور در مدیریت گذار به اقتصاد مبتنی بر هوش مصنوعی دارد.

خانم شریف زاده می گوید:بر اساس گزارش صندوق بین‌المللی پول ، نرخ رشد تولید ناخالص داخلی ایران در سال 1400  معادل 2/4 درصد بود که هوش مصنوعی می تواند آن را 2/3  افزایش دهدواین یعنی ارتقای 80 درصدی رشد اقتصادی که قطعا چشمگیر است.

وی می افزاید:همچنین این گزارش نشان داد که هوش مصنوعی قادر است به‌صورت بالقوه ۱۰ میلیارد دلار به گردش مالی فعلی اقتصاد ایران اضافه کند. هوش مصنوعی پتانسیل آن را دارد که تا سال 1405، بخش کشاورزی ایران را ۲۵ درصد بهبود ببخشد و همچنین هزینه خدمات درمانی ایران را تا ۳۰ درصد کاهش دهد.

این کارشناس تصریح می کند:هر چند اقدامات ایران در هوش مصنوعی در سطحی ملایم رو به رشد است اما توسعه آن در  داخل کشور ایران با چالش‌هایی چون  تحریم‌های فناوری، محدودیت‌های اینترنتی و افزایش قیمت تجهیزات همراه است. همچنین ضعف در همکاری‌های بین‌المللی، عدم وجود مرکز تحقیقاتی تخصصی در حوزه هوش مصنوعی، ارتباط ناکافی دانشگاه و صنعت و رویکرد مقاله محوری در دانشگاه‌ها به جای مساله محوری در حوزه هوش مصنوعی و عدم تمایل شرکت‌های بزرگ قدیمی و دولت برای استفاده از هوش مصنوعی از دیگر چالش های این موضوع می باشد.

وی ادامه می دهد : زنگ خطر دیگر مقوله مهاجرت نخبگان و دانش‌آموختگان برتر کشور؛ بخصوص درزمینه هوش مصنوعی است که باید برایتوقف آن فکری اساسی کرد.