ملیحه شریف خواه خبرنگار اطلاعات نوشت: منازل مسکونی، معبد، کارگاه‌های صنعتی، اشیاء زینتی، مجسمه‌ها و انبارهای غله از تمدن دیر پای مردمان این ناحیه در هزاران سال فبل حکایت دارد به گونه ای که در منطقه قزوین صدها تپه باستانی شناسایی شده که هر یک برگ زرینی از تاریخ و تمدن ایران است.
این کهن شهر در مسیر راه‌های ارتباطی کشور قرار دارد و از ظرفیت‌های بزرگ کشاورزی، صنعتی ،آموزشی و گردشگری برخوردار است، و از این رو دانشگاه بین المللی امام خمینی ره با هدف معرفی این دیار تاریخی و معرفی تمدن دیر پای مردم آن با دعوت از اساتید برجسته داخلی و خارجی نسبت به برگزاری همایش بین‌المللی و پژوهشی «قزوین شناسی پیش از اسلام» اقدام کرد.
در این همایش 2 روزه به موضوعات تداوم عناصر فرهنگی ـ اجتماعی ایران باستان در دوره اسلامی، کاوش‌ها در پیشینه و ظرفیت گردشگری منطقه قزوین، میراث تاریخی و باستان شناسی پیش از اسلام منطقه الموت، وضعیت قزوین در طول تاریخ، نکاتی از دیرینه شناسی فرهنگ قزوین، بررسی قدیمی‌ترین سکونت گاه‌های انسان و چرایی و چگونگی جایگاه قزوین باستان در منابع تاریخی پرداخته شد.
عضو شورای سیاستگذاری و کمیته علمی همایش بین المللی قزوین شناسی پیش از اسلام در مورد اهداف و دستاوردهای این همایش برای شهر قزوین به گزارشگر روزنامه اطلاعات می‌گوید: این همایش با رویکرد بین المللی و مرحله ای پیش‌بینی شده بود و با توجه به ضرورت ایران شناسی که لازمه آن دانستن تاریخ محلی و منطقه‌ای است و نیز به منظور بازشناسی مسایل تاریخی منطقه، نخستین همایش مربوط به قزوین شناسی پیش از اسلام برگزار شد و ادامه این همایش با موضوعات قزوین بعد از اسلام و دوران معاصر نیز در سال‌های آینده نیز پیگیری می‌شود.
دکتر باقرعلی عادل‌فر با بیان این که نگاه به پیشینه تاریخ برای شناخت هویت و فرهنگ مردم آن است می‌افزاید: امروز بسیاری از نهاد‌های گردشگری بر بازدید از مراکز فرهنگی، مذهبی، تاریخی و باستانی منطقه متمرکز هستند و در ایران 3 منطقه قزوین، همدان و اصفهان برای گردشگران خارجی و ایران شناسان مورد توجه قرار گرفته است.
وی از نکات قابل توجه در همایش را بررسی مدیریت مصرف آب متناسب با شرایط و اقلیم منطقه قزوین ذکر می‌کند و یادآور می‌شود: مدیریت اجتماعی، سیاسی و فرهنگی آب در منطقه قزوین به گونه ای علمی، تخصصی و تجربی در این کهن دیار تاریخی اعمال می‌شد که امروزه نیز با استفاده از راهکارها و تجربیات علمی و صنعتی در باغستان‌ها و شیوه‌های مدیریت آب در قنات‌ها می‌توان تنش‌های آبی در منطقه را کاهش داد.
وی در مورد بازخورد جهانی همایش بین‌المللی قزوین شناسی توضیح می‌دهد: در این همایش میزبان بسیاری از هیأت‌های علمی از دانشگاه‌های آلمان، فرانسه و نقاط مختلف کشور بودیم تا با تعاملات بیشتر در زمینه مطالعات تاریخی و باستان شناسی امکان معرفی و شناخت بیشتر منطقه قزوین برای جهانیان فراهم شود.دکتر عادل‌فر اضافه می‌کند: برگزاری اینگونه همایش ها می‌تواند در کنار دستاوردهای بالای علمی، زمینه جذب بیشتر گردشگران و رونق اقتصاد گردشگری برای منطقه و استان را هم فراهم کند.
قزوین، خاستگاه زیستگاهی بشری
دانشیار پژوهشگاه میراث فرهنگی و سرپرست پایگاه میراث فرهنگی الموت هم در مورد اهمیت برگزاری همایش یاد شده می‌گوید: قزوین در فلات مرکزی ایران قرار گرفته و یکی از حوزه‌های جغرافیایی و فرهنگی بسیار مهم است که با وجود شرایط خاص اقلیمی، زمین مناسب، منابع آبی گسترده و متنوع سفره‌های زیر زمینی و روان آبهای سطحی و اقلیمی با ترکیب کوهستان و دشت و همچنین چهار راه ارتباطی با سایر شهر‌ها، از دیر زمان زیستگاه انسان بوده است.
دکتر حمیده چوبک به شواهد تاریخی منطقه قزوین اشاره می‌کند و می‌افزاید: در حال حاضر دکتر حامد وحدتی نسب، استاد و پژوهشگر انسان شناسی پیش از تاریخ در یکی از غارهای بویین زهرا فعالیت می‌کنند که نشان می‌دهد؛ انسان از دوران پارینه سنگی در این منطقه بسیار مهم سکونت داشته و مهمترین بخش شناسایی شده درباره قزوین مربوط به اطلاعاتی است که مرکز آموزش و پژوهش باستان شناسی دانشگاه تهران از دهه ۴۰تا کنون درباره دشت قزوین ارائه کرده است.
دانشیار پژوهشگاه میراث فرهنگی و سرپرست پایگاه میراث فرهنگی الموت توضیح می‌دهد : همچنین بر اساس پژوهش‌های شادروان دکتر عزت‌الها نگهبان، استاد باستان شناسی ایران، یکی از قدیمی ترین خاستگاه‌های زیستگاهی بشری در محوطه بویین‌زهرا در 3 منطقه زاغه، قبرستان و سگزآباد شناسایی شده است که یک سیر تکامل از قدیمی ترین آثار دوران تاریخی و یک تسلسل فرهنگی مهم را نشان می‌دهد.
وی تاکید می‌کند: شناسایی معبد و نیایش‌گاه منقوش منطقه «زاغه» از دوره نو سنگی از جمله آثار ارزشمندی از هزاره ششم پیش از میلاد است که نشان می‌دهد همزمان با سرزمین‌های خوزستان، بین النهرین، منطقه چاتال هیوک ترکیه و مناطق مهم فرهنگی و تمدنی جهان، زیستگاه مهمی بوده است و یکی از سایت‌های مهم گردشگری جهان به شمار می‌رود .
چوبک اظهار امیدواری کرد که با توجه به اینکه محوطه باستانی زاغه ثبت جهانی شده است، انتظار داریم که این محوطه با کمک موسسه باستان‌شناسی، سازمان میراث فرهنگی و وزارت میراث فرهنگی به سایت موزه بدل شود.
معرفی گردشگری قزوین نیازمند تامین منابع مالی
دانشیار پژوهشگاه میراث فرهنگی و سرپرست پایگاه میراث فرهنگی الموت همچنین در مورد موقعیت کوهستانی و زیستگاه تاریخی منطقه الموت می‌گوید: منطقه الموت در سرزمین کوهستانی استان قزوین قرار دارد که به دلیل خاک خوب، آب فراوان و مردمان سخت کوش زیستگاه انسان بوده به طوری که این منطقه به وجود قلعه‌های مهم معروف شده است .
چوبک می‌افزاید: اخیراً با کشفیات مهمی که در منطقه الموت داشتیم؛ آثاری از دوره مفرق مربوط به هزاره سوم پیش از میلاد پیدا شد که این آثار نشان می‌دهد منطقه الموت از یک طرف با دشت قزوین و از طرف دیگر با کرانه‌های بالا تر در محدوده شمال غرب ایران در ارتباط بوده است که نقش مهم ارتباطی و رفت و آمدی بین سرزمین‌های مختلف ایران را نشان می‌دهد.
وی تاکید می‌کند: با توجه به ظرفیت قوی و بنیه فرهنگی و اجتماعی که در منطقه قزوین وجود دارد ،نیاز است دانشگاهها و مراکز علمی و پژوهشی برای روشن شدن تاریخ، تمدن و پیشینه بسیار غنی این سرزمین به مطالعات باستان‌شناسی بپردازند و وزارت میراث فرهنگی نیز در این زمینه برنامه ریزی بیشتری داشته باشد و با تامین اعتبارات مورد نیاز برای شناسایی بیشتر این منطقه به عنوان مراکز مهم تحقیقاتی و آموزشی برای بالا بردن فرهنگ عمومی و بهره گیری از ظرفیت گردشگری همکاری کند.
گفتنی است که دشت قزوین به رغم داشتن ظرفیت‌های مهم کشاورزی و بکار گیری روش‌های تخصصی مدیریت مصرف آب، طی قرن‌های متمادی ،منطقه ای غنی برای کشت انواع محصولات کشاورزی محسوب می‌شده است اما از ۶دهه گذشته با شناسایی وجود ظرفیت آبی وسیع در آبخوان و سفره‌های زیرزمینی این دشت توسط کارشناسان داخلی و خارجی و برداشت‌های بی‌رویه از این ظرفیت خدادادی و همچنین احداث سد‌های غیرکارشناسی، زمینه نابودی این دشت حاصلخیز فراهم شد، گونه‌ای که در حال حاضر با پدیده تاسف‌بار سالیانه ۱۷سانتیمتر فرو نشست زمین در این منطقه مواجه هستیم و زمینه برهم خوردن اکوسیستمی که هزاران سال مورد استفاده جوامع بشری بوده، طی ۶۰سال رو به زوال و نابودی گذاشته است.
