همشهری آنلاین نوشت: قوانینی سخت و دشوار که با مصوباتِ طرح «امین موقت» و فرزندخواندگی موقت (از حدود سال ۱۳۹۶ به بعد در برخی از استان‌های کشور به صورت آزمایشی اجرا شد) کمی رو به آسانی و سهولت گذاشت.
با این حال طرح اعطای فرزندخواندگی به صورت موقت، ضمن درنظر داشتن حقوق کودکان و توجه به قانون حمایت از خانواده درصدد فراهم نمودن شرایط موجه و مطلوب زیست و تربیت کودکان بدسرپرست و یا بی‌سرپرست، همیشه با چالش‌هایی جدی مواجه بوده است. چالش‌هایی مانند صدور شناسنامه جدید با اطلاعات به‌روز ویژه خانواده و زوج‌های فرزندپذیر و فرزندخواندگان که به تازگی نیز اخبار مرتبط با آن، در رسانه‌های مختلف پربازدید شده است.
شناسنامه؛ چالشِ زوج‌های آرزومند و کودکان نیازمند
به موجب ماده ۲۲ قانون حمایت از کودکان بی‌سرپرست و بدسرپرست (متشکل از ۳۷ ماده) مصوبه سال ۱۳۹۲ پس از صدور حکم قطعی سرپرستی، مفاد حکم از سوی دادگاه به اداره ثبت احوال و اداره بهزیستی مربوط ابلاغ می‌شود و اداره ثبت احوال مکلف است نام و نام خانوادگی کودک یا نوجوان تحت سرپرستی و همچنین مفاد حکم سرپرستی را در اسناد سجلی و شناسنامه سرپرست یا زوجین سرپرست وارد کند. همچنین اداره ثبت احوال مکلف است شناسنامه جدیدی برای کودک یا نوجوان تحت سرپرستی با درج نام و نام خانوادگی سرپرست یا زوجین سرپرست صادر و در قسمت توضیحات مفاد حکم سرپرستی و نام و نام خانوادگی والدین واقعی وی را در صورت مشخص بودن، ثبت کند. این قانون در اواخر سال گذشته با اصلاحیه مواجه شد. به موجب این اصلاحیه دیگر نیاز نیست خانواده‌های متقاضی فرزند غیرزیستی منتظر فرآیندهای طولانی فرزند خواندگی بمانند. آنها می‌توانند به محض اینکه کودک بی‌سرپرست و بدسرپرستی با دستور دادستان در اختیار سازمان بهزیستی قرار گرفت، درخواست و مدارک خود را ارائه دهند و در صورت تایید از امتیاز نگهداری موقت کودک یا کودکانی برخوردار شوند. در این اصلاحیه اما به طور مجزا و دقیق به جزییات صدور شناسنامه فرزندخواندگان موقت اشاره نشده است.
تفاوت صدور شناسنامه برای فرزندخواندگی‌های دائم و موقت
مسئولان سازمان بهزیستی و دادستانی کشور نیز بارها اعلام کرده‌اند تصویب و اجرای این اصلاحیه به معنای شانه خالی کردن از زیر بار وظایف دولتی نگهداری و پرورش کودکان بدسرپرست یا بی‌سرپرست نیست. بلکه هدف از این تحول در نگهداری از کودکان بدسرپرست یا بی‌سرپرست ایجاد بهترین فضای پرورشی و تربیتی است. همچنان که «محمدعلی قادری»، رئیس سازمان بهزیستی کشور در آخرین اظهار نظر مرتبط با موضوع فرزندخواندگی گفت: «در ۲ سال گذشته بیش از ۲ هزار و ۳۰۰ کودک به فرزندخواندگی موقت و دائم سپرده شده‌اند.» از سویی «علی کاظمی»، دبیر مرجع ملی حقوق کودک نیز بیان داشته است: «بحث شناسنامه برای کودکان بی‌سرپرست و بدسرپرست، مشکلی است که حتی رییس جمهور کشور هم در جلسات متعدد پیگیر آن هستند. در قانون حمایت از کودکان بی‌سرپرست و بدسرپرست به صراحت آمده در مواردی که کودکان به فرزندخواندگی سپرده می‌شوند، در شناسنامه آنها در قسمت توضیحات این واقعه ثبت شود. در حالی که شاید در آینده کودک این درج اطلاعات، مشکلاتی را پدید آورد.» «فاطمه محمدی سرشت»، مسئول کمیته فرزندخواندگی بهزیستی استان تهران در این باره به همشهری می‌گوید: «موضوع ثبت اطلاعات اصلی و اولیه کودک در شناسنامه در وضعیت فرزندخواندگی دائم، در حال پیگیری است. در وضعیت فرزندخواندگی موقت که به طور آزمایشی ۶ ماه است، شناسنامه کودک با اطلاعاتی که از پدر یا مادر زیستی و اصلی او در اختیار است، صادر می‌شود. اگر هم اطلاعاتی از هویت آنها در دسترس سازمان نباشد، نام کودک را خود سازمان و نام‌خانوادگی را سازمان ثبت‌احوال انتخاب می‌کند و بر همین اساس شناسنامه صادر می‌شود.» محمدی‌سرشت در ادامه تاکید می‌کند: «در وضعیت فرزندخواندگی موقت، شناسنامه‌ای برای کودک با اطلاعاتِ پدر و مادرِ فرزندپذیر و غیرزیستی صادر نمی‌شود تا زمانی که حکم سرپرستی دائم از سوی دادگاه صادر شود. در وضعیت فرزندخواندگی امین که البته در حال حاضر در تهران احکام مرتبط با آن صادر نمی‌شود (به جز خانواده امین مالی) مراکز مسئول ذیربط در حال پیگیری صدور شناسنامه با کدهای جدید (اطلاعات پدرخوانده و مادرخوانده) به منظور سهولت در انجام فرآیندهای اداری احتمالی در مدت زمان فرزندخواندگی امین هستند. همچنین مسئولان سازمان ثبت‌احوال نیز وعده همکاری لازم در شتابِ صدور شناسنامه فرزندخواندگان را در کوتاه‌ترین زمان داده است.»
