به اعتقاد کارشناسان محیط زیست ، کشاورزی سنتی ، کشت محصولات پر آب‌بر و ، حفر چاه های متعدد و همچنین خشکسالی، از جمله عوامل اصلی وضعیت بغرنج فعلی دریاچه ارومیه است ؛ اما به راستی کدام یک از این عوامل در وقوع این وضعیت نقش بیشتر و اصلی داشته اند؟ و چرا عزم جدی برای حذف مجموعه این عوامل وجود ندارد؟
معتمدیان، دبیر کارگروه ملی نجات دریاچه ارومیه می‌گوید:«با توجه به شرایطِ امروزی دریاچه ارومیه، برای بهبود وضعیت این دریاچه به مشارکت مردم و جوامع محلی از جمله کشاورزان حوضه آبریز نیاز داریم.»
وی ادامه می‌دهد: با توجه به شرایط اقتصادی ،به دنبال بازی کردن با زندگی مردم نیستیم و توقع نداریم در کوتاه مدت کشاورزان کشت محصولات پُر آب‌بر را متوقف کنند، ولی انتظار داریم همکاری بیشتری برای احیای دریاچه وجود داشته باشد و به تدریج با کشت جایگزین، کارگروه نجات دریاچه بتواند نقش خود را
به درستی ایفا کند.
اما روایت‌ها از وضعیت دریاچه ارومیه به همین جا ختم نمی‌شود، پس از خبرهایی که دربارۀ بستن مسیر آبی دریاچه ارومیه توسط کشاورزان با هدف انتقال به زمین‌های کشاورزی‌شان منتشر شد، سلمان ذاکر، نماینده مردم ارومیه در مجلس شورای اسلامی تاکید کرد: « با تحکم، زور و پُرکردن چاه‌های مردم و قطع کردن درختان به جایی نمی‌رسیم. احترام به کشاورز واجب است؛ ۴۵درصد مردم آذربایجان غربی و ارومیه کشاورز هستند ، با زور نمی‌توانیم چاه‌های آن‌ها را پر کنیم و از آن‌ها بخواهیم بیکار و بی‌درآمد بمانند، بلکه باید با راهکار جدید، مدرن و حتی آبیاری قطره‌ای کشاورزی را کنترل و حاکمیتی کنیم.
همچنین سعید شهند، مدیر کل حفاظت محیط زیست آذربایجان غربی تاکید می‌کند: با توجه به پتانسیل آب موجود در منطقه، باید علاوه بر توسعه کشاورزی، کاشتِ محصولات نیازمند آب زیاد در این منطقه کنترل شود.
از سوی دیگر و به گزارش ایرنا، مدیر گروه محیط زیست پژوهشکده دریاچه ارومیه مدیریت مناسب و کاهش آب مصرفی در آذربایجان غربی را نیازمند تصویب آیین‌نامه‌ها و قوانینی می‌داند که پایدار باشند تا بتوانند به حفظ محیط زیست کمک کنند.
تغییرات اقلیمی
تغییرات اقلیمی، از دیگر عواملی است که از آن به عنوان یکی از متهمان اصلی خشکی دریاچه ارومیه یاد می شود، البته این موضوع بیشتر از آن که از سوی کارشناسان محیط زیست مورد توجه باشد، توسط مسئولان پیگیری و مطرح می شود.
اسماعیل سیمایی، مدیر کل هواشناسی آذربایجان غربی با اشاره به کاهش بارندگی طی یک سال گذشته در استان آذربایجان غربی ، می‌گوید: میزان بارش‌ها در ارومیه تغییر کرده است، شرایط مانند سال‌های دور نیست، امسال در کل استان فقط ۱۸ تا ۱۲ درصد بارندگی داشته‌ایم.
