تحریم‌های ظالمانه اقتصادی علیه ایران، چالش‌های متعددی را برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی ایجاد کرده است. با این حال، مناطق آزاد تجاری ایران به‌عنوان دروازه‌های اقتصادی کشور، ظرفیت‌هایی دارند که می‌توانند با اتخاذ رویکردهای هوشمندانه و سیاست‌های مناسب، مسیر سرمایه‌گذاری خارجی را هموار کنند.
مناطق آزاد تجاری ایران محدوده حراست‌شده بندری و غیربندری است که از شمول برخی از مقررات جاری کشور متبوع خارج است. این مناطق با بهره‌گیری از مزایایی مانند معافیت‌های مالیاتی، بخشودگی سود و عوارض گمرکی، نبود تشریفات دست‌وپاگیر ارزی و اداری، تسریع در فرآیندهای صادرات و واردات با جذب سرمایه‌گذاری خارجی و انتقال فناوری به توسعه کشور کمک می‌کنند.
ایران ۹ منطقه آزاد تجاری-صنعتی دارد که عبارتند از: کیش، قشم، چابهار، ارس، انزلی، بانه و مریوان، اروند، ماکو، قصرشیرین .
اکنون که فشارهای تحریمی رو به گسترش است، مناطق آزاد کشور می توانند نقش مهمی در خنثی کردن این تحریم هاایفا نماید ودر این راستا، اندیشیدن واجرای راهکارهای عملی برای کاهش اثرات تحریم و جذب سرمایه‌گذاران خارجی در این مناطق اهمیت ویژه‌ای دارد.
لذا باید از دولت خواست با بازنگری دربرخی قوانین وادهتر کردن مسیرهای بروکراسی،توجه سرمایه گذاران خارجی به این مناطق را جلب کند.
دراین باره، یکی از موانع اصلی در جذب سرمایه‌گذاری خارجی، محدودیت‌های بانکی و نقل‌وانتقالات مالی است. راهکار مؤثر در این زمینه، انعقاد پیمان‌های پولی دوجانبه با کشورهای همکار و استفاده از ارزهای محلی در مبادلات تجاری و سرمایه‌گذاری است. برخی کشورهای منطقه تجربه موفقی در استفاده از این روش دارند و می‌توان از این مدل‌ها بهره برد. تمرکز بر جذب سرمایه از کشورهای همسایه و شرکای استراتژیک نیز یک راهکار مؤثر است. این کشورها تمایل بیشتری برای همکاری اقتصادی با ایران داشته و از زیرساخت‌های مشترک تجاری برخوردارند.
یکی دیگر از روش‌های مؤثر برای کاهش اثرات تحریم‌ها، استفاده از شرکت‌های واسطه و سرمایه‌گذاری غیرمستقیم است. ایجاد سازوکارهایی برای سرمایه‌گذاری غیرمستقیم، از طریق تأسیس شرکت‌های مشترک در کشور ثالث و انتقال سرمایه از مسیرهای جایگزین، می‌تواند ورود سرمایه خارجی را تسهیل کند. مناطق آزاد ایران همچنین می‌توانند با کاهش مالیات‌ها، ارائه زمین رایگان، تسهیل صدور مجوزها و ایجاد معافیت‌های گمرکی جذابیت بیشتری برای سرمایه‌گذاران خارجی ایجاد کنند. ایجاد صندوق‌های ضمانت سرمایه‌گذاری برای کاهش ریسک سرمایه‌گذاری نیز می‌تواند به جلب اعتماد سرمایه‌گذاران کمک کند.
فناوری‌های جدید مانند ارزهای دیجیتال، بلاک‌چین و سیستم‌های پرداخت الکترونیکی جایگزین، می‌توانند در کاهش وابستگی به سیستم‌های مالی سنتی مؤثر باشند. ایجاد زیرساخت‌های مناسب برای استفاده از رمزارزها در مبادلات بین‌المللی، می‌تواند راهی برای جذب سرمایه‌گذاری بدون وابستگی به بانک‌های تحت تحریم باشد. توسعه همکاری‌های منطقه‌ای و مشارکت در پروژه‌های مشترک نیز یک راهکار کلیدی محسوب می‌شود. همکاری با سازمان‌های اقتصادی منطقه‌ای و مشارکت در پروژه‌های زیرساختی و انرژی منطقه‌ای، مانند کریدورهای ترانزیتی و پروژه‌های پتروشیمی، فرصت‌های سرمایه‌گذاری مشترک را برای ایران افزایش می‌دهد.
ایجاد مدل‌هایی مانند زون‌های سرمایه‌گذاری ویژه که در آن‌ها قوانین و مقررات تسهیل‌شده‌ای برای سرمایه‌گذاران خارجی اجرا شود، می‌تواند تحریم‌ها را بی‌اثر کند. در این مناطق، فرآیندهای بروکراتیک کاهش یافته و سرمایه‌گذاران می‌توانند بدون نگرانی از محدودیت‌های خارجی، به فعالیت اقتصادی بپردازند. همچنین، استفاده از سیستم تهاتر کالا به‌جای مبادلات پولی می‌تواند یک راهکار مؤثر باشد.دراین راستا، ایران می‌تواند با کشورهای همکار، توافقات تهاتری امضا کند که در آن به جای پرداخت‌های ارزی، کالاها و خدمات در ازای یکدیگر مبادله شوند. این روش به‌ویژه در بخش‌هایی مانند انرژی، کشاورزی و صنایع معدنی کاربرد دارد.

کمال ابراهیمی کاوری