قاسم صافی گلپایگانی - اطلاعات: در سال ۱۳۴۵ که برای تکمیل تحصیلات به دانشگاه تهران ورود یافتم توفیقی دست داد که با شخصیتهایی بیبدیل آشنا شوم و در محضر تعدادی از نامداران و فرزانگان اصیل تلمّذ کنم؛ بزرگانی که نه تنها دانش سرشار آنان، روح تشنه دانشجویان را به وجد میآورد و سیراب میکرد بلکه شخصیت فرهیخته و اسوهگونه و چگونگی آمد و شد و مصافحه و مسامحهشان به راستی، مبادی ادب و آداب و بیداری تعلیم میداد و از پرتو علم و خردِ ادب آیین و فروتنی که وجود آنان را برجسته و سودمند ساخته بود و در دارندگی صفات ویژه و مراتب اخلاص و دانش و کمال، استثنایی بودند، دانشوران و پژوهشگرانی با دانش و کمال و پرصلابت میآراست که با تأسف، نظایر آن را امروز به ندرت میتوان در دانشگاههای ایران مشاهده کرد. خاطره نفس گرم پرمهر و دانش و باصلابت و ادیبانه آنان هنوز دلشادم میکند و هم غمگین که جانشینی ندارند.
میان استادان و عالمان صاحبنظر دانشکده ادبیات و علوم انسانی در سالهای ۱۳۴۵ تا مدتی که نگارنده، بخشی از تحصیلات خود را در آنجا میگذراند چند چهره به لحاظ تواناییها در انتقال دانش و بینش و روش تدریس و به سبب ویژگیهای شخصیتی، بیشتر تأثیرگذار بودند مثل دکتر غلامحسین صدیقی، دکتر عبدالحسین زرینکوب، دکتر محمد جعفر محجوب، دکتر پرویز ناتل خانلری، دکتر لطفعلی صورتگر، دکتر ماهیار نوابی و شخصیتهای دیگری که همعصر و تالی و پرورش یافته استادان و محققان بزرگ و جامع چون بدیعالزمان فروزانفر، بدیعالزمان همدانی، استاد سعید نفیسی، استاد جلالالدین همایی، استاد پروین گنابادی، استاد مجتبی مینوی، استاد عباس اقبال آشتیانی، استاد رشید یاسمی، استاد احمد بهمنیار، استاد ابراهیم پورداوود، دکتر محمد معین، دکتر رضازاده شفق، دکتر یحیی مهدوی و دیگران بودند.
در عنفوان جوانی، توفیقی دیگر که متضمن تقدیر الهی بود مرا یاری داد که در کلاس درس بزرگانی دیگر و فرهیختگانی فخیم شرکت کنم که تا مدتها از اثر ارادوت و مراودات صمیمی با آنان، تا آخرین دم حیاتشان تا آنجا که ممکن میشد محفوظ باشم. تحصیل در رشته علوم کتابداری در دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی که امروز علم اطلاعات و دانششناسی گفته میشود و گرایش به علوم تربیتی موجب شد محضر فرزانگانی را درک کنم که برخی بسیار پرآوازه و جامعیت علمی و ادبی داشتند نظیر استاد عدیمالنظیر دکتر امیرحسین آریانپور و نویسنده برجسته صاحبنام جلالآلاحمد و استادان صاحبنظر در تعلیم و تربیت و روانشناسی مانند دکتر علیمحمد کاردان و دکتر غلامحسین شکوهی و دیگران که در مسیر زندگی من بسیار تأثیرگذار بودند و گفتار و پندار و کردار نیک، دانش عمومی و تخصصی و درجه بالای تقوا و خیررسانی و خلق نیکو و فتوت منشی از جمله وجوه شخصیت آنان بود و میتوانست سرمشق و الگوی کسانی قرار گیرد که بخواهند در راه تدریس و تعلیم و پژوهش مؤثر باشند.
در دانش کتابداری که برای نخستینبار در دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران راهاندازی شده بود و نیز استادان و دانایان برجسته داخلی و خارجی تدریس میکردند، مسئولیت دانشکده با دکتر منوچهر افضل داماد دکتر عیسی صدیق و بعدها دکتر علی محمدکاردان بودو مدیریت گروه با استاد فرخنده سعیدی. یکی از آن چهرهها که در دانش کتابداری تدریس میکرد خانم نوش آفرین انصاری بود که جوان، مرتب، مودب و خوشرو در مقام استادی جلوه میکردند. احترام و علاقهمندی من به این بانوی فرهیخته از آن زمان تا به کنون و با همان اخلاص استمرار دارد و در نظرم میان استادان مرد و زن جایگاه ویژهای داشته و دارند و صفاتی از او میتواند سرمشق دانشجویان و دانشوران به خصوص بانوان قرار گیرد.
متانت و وزانت، صداقت و طوّیتِ باطن، صبوری و وفاداری، نشاط و شادابی، هوشیاری و دانایی، همسرداری و همراهی، تلاشگری و نقش آفرینی در دانش کتابداری نوین و انسان دوستی و حمایت پنهان، از ویژگیهای ممتاز اجتماعی و خلقیات این بانوی ارجمند است و در عرصه علمی، فرهنگی و اجتماعی نام و نشانی از خود به یادگار گذاشته است و به حق همراه دوست فرهیخته و پرتوانش مرحوم خانم دکتر توران میرهادی و گروه مشاوران، تحولی در دایرهالمعارف نویسی ادبیات کودکان ایفا کردهاند و در سامان بخشیدن به کتابخانههای سنتی و مطرح کردن جایگاه کتابداران و نقش آنان در کتابخانهها، و موثر بودن نشان در تنویر افکار عمومی و دانش افزایی، زحمات شایان تقدیری به عمل آوردهاند.
کسانی که با نوشتهها و قلم این ناچیز آشنایی دارند میدانند که معمول نگارنده نیست که برای چهرههای در قیدحیات مگر به ضرورت مطلبی بنویسد و بیشتر از رجالِ گذشته به منظور پاسداشت فضیلتها گفته است و تذکرها نگاشته است. اما به سبب مجلس بزرگداشت و تجلیل ایشان که به همت دوست عزیز بیهمتا جناب علی دهباشی حفظالله در کانون فارسی برپا گردید و هم به مناسبت رونمایی از کتاب «زندگی و زمانه او» نوشته پریچهر نسرینپی، دریغم آمد، چند جملهای به همان بهانه نکوداشت فضیلتها، از این بانوی نیک فطرت و بلند همت و عفیف و خوش گفتار و خوش مشرب که زندگی شرافتمندانه و اخلاق حمیده و پسندیدهاش، او را میان همکاران، مقامی ارجمند بخشیده است یادی نکنم و هم از استادانی که ایشان نیز با آنان مأنوس بودند.
امیدوارم خداوند، عمر پربار و برکت او را طولانیتر گرداند تا دانش پژوهان و اهالی فرهنگ و ادب و فعالان علم اطلاعات و دانششناسی، از محضر او بیشتر بهرهمند گردند. چنین بادا.