مرتضی افقه: رونق و پیشرفت اقتصادی هر کشور به عوامل متعدد اقتصادی و غیراقتصادی بستگی دارد. در ایران اما به دلایل مختلف و بر خلاف دیدگاه های برخی اقتصاد خوانده های غافل یا بی اعتنا به ساختارهای ضد تولید و ضد توسعۀ موجود، عوامل غیر اقتصادی بسیار فعال تر هستند.اقتصاد ایران به دلیل وابستگی شدید و در واقع اعتیاد به درآمدهای نفتی نیازمند برخورداری از روابط خارجی مناسب با سایر کشورها به خصوص کشورهای ثروتمند و توسعه یافته است. به همین دلیل بروز هر اتفاق در روابط سیاسی و اقتصادی ایران با سایر کشورها، تأثیری فوری بر متغیرهای اقتصادی کشور خواهد گذاشت. بی جهت نیست که اغلب شاخص های اقتصادی از سال ۱۳۹۷ که ایران با تشدید تحریم ها مواجه شد، رو به افول گذاشت.
با روی کار آمدن مجدد ترامپ به عنوان بانی تشدید تحریم ها از یکسو، و اوج گیری تنش یک ساله بین نیروهای فلسطینی و به خصوص با ورود حزب الله به جنگ با اسرائیل، انتظارات منفی زیادی نسبت به بهبود شرایط اقتصاد و یا حتی کاهش بحران های موجود ایجاد شد.
با اعلام آتش بس بین حزب الله و اسرائیل امید اندکی برای بهبود نسبی شاخص های اقتصادی ایجاد گردید. حملۀ گستردۀ نیروهای مخالف بشار اسد (به عنوان متحد استراتژیک ایران در دهه های گذشته) از فردای آتش بس حزب الله و اسرائیل نگرانی کارگزاران اقتصادی در داخل کشور را افزایش داد و هر چه این نیروها به سمت پایتخت پیشروی بیشتری داشتند، امید به کاهش تنش منطقه ای و در نتیجه انتظار بهبود شرایط اقتصادی مجدداً کمرنگ شد. سقوط سریع حکومت اسد اما نگرانی های سیاسی و اقتصادی التهاب در بازارهای ایران را تشدید کرد. هرچند هنوز آینده رژیم سوریه و روابط احتمالی این کشور با ایران و حتی با سایر کشورها در ابهام قرار دارد، اما فعلاً امید چندانی به برقراری روابطی عادی با این کشور وجود ندارد.
با این توضیحات می توان گفت که حضور مجدد ترامپ در کاخ سفید از ماه آینده و اوج گیری اخیر تنش سیاسی هسته ای بین ایران و اروپا، زمینه های خوشبینی برای بهبود نسبی شاخص های اقتصادی کشور را از بین برده بود.
اکنون با استقرار نیروهائی (حداقل در شرایط فعلی) به شدت ضد ایرانی، شرایط روابط سیاسی و اقتصادی ایران با کشورهای منطقه و فرامنطقه ای هرگونه پیش بینی مثبت برای بهبود شرایط اقتصادی در کوتاه مدت را از بین برده است.
با این وصف، پیروزی آقای پزشکیان در انتخابات ریاست جمهوری و اولویت ایشان در کاهش تنش (هرچند دیرهنگام) با اروپا و امریکا و فعالیت و تحرک قابل تحسین وزیر خارجه در این راستا امید اندکی برای معاهده ای جدید در رفع تحریم ها ایجاد کرده است. با این وصف، تا استقرار کامل رژیم جدید سوریه و اعلام مواضع سیاسی شان با سایر کشورها از جمله ایران، امکان تحلیلی واقع بینانه برای تأثیر مثبت یا منفی بر اقتصاد ایران وجود ندارد.
