اطلاعات نوشت: وجود سم آفالتوکسین درمحموله های پسته صادراتی ایران به اروپا بازهم دردسر ساز شده به گونه ای که به گفته وزارت جهادکشاورزی ۱۶ محموله اخیر ارسالی به اروپا برگشت خورده وتداوم این امر می تواند به طور جدی مشکل سازشود.

آفلاتوکسین یک سم قارچی طبیعی است که معمولاً ذرت، بادام زمینی، و پسته را به راحتی آلوده کرده و می‌تواند سرطان زا باشند.درهمین حال اتحادیه اروپا وآمریکا قوانین سختگیرانه ای را برای جلوگیری از ورود پسته های دارای این سم به مرحله اجرا درآورده اند.

بااینکه برگشت خوردن محموله های پسته ایران به خاطر وجود سم آفلاتوکسین موضوع تازه ای نیست اما اخیرا ودر غیاب نظارت های موثر، شمار محموله های برگشت خورده پسته ایران از اروپا افزایش یافته تا جایی که احتمال از دست رفتن کل بازار پسته ایران در اروپا به این خاطر وجوددارد.

ماجرا آن قدر جدی است که اخیرا کمیسیون کشاورزی اتاق ایران در نشست فوق‌العاده با حضور معاون وزیر کشاورزی و تعدادی از نمایندگان مجلس، احتمال ممنوعیت صادرات پسته به اتحادیه اروپا به دلیل آلودگی این محصول به آفلاتوکسین را به بحث گذاشته است. در این نشست بر لزوم تغییر شیوه عمل در روند تولید و صادرات پسته تاکید و مقرر شد در هر دو وضعیت ممنوعیت صادرات یا تعیین مهلت چندماهه برای تغییر شیوه عمل، نظارت‌ها برای صادرات پسته، سخت‌گیرانه دنبال شود.

محمدرضا ترابی، نایب‌رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق ایران دراین باره می گوید: چندین محموله پسته صادراتی ایران به اروپا برگشت خورده چراکه استانداردهای مورد تائید را نداشته است و به همین دلیل از دو سال قبل احتمال ممنوعیت صادرات پسته ایران به اتحادیه اروپا گزارش و از طرف دولت مورد پیگیری قرار گرفته است.

وی تصریح می کند: نکته اصلی اینجاست که چرا در طول دو سال گذشته میزان آلودگی‌ پسته ایران علی‌رغم هشدار اتحادیه اروپا و پیگیری‌های دولت، افزایش یافته است؟ به نظر می‌رسد سیاست‌های نادرست دولت در روند صادرات و ورود شرکت‌های خودرویی به صادرات پسته موجب شده تا سطح کیفیت تولیدات پسته کاهش پیدا کند و به دنبال آن صادرکنندگان واقعی این محصول از میدان خارج شوند.

مهدی طبیب‌زاده، رئیس اتاق کرمان به عنوان قطب تولید پسته کشور نیز با انتقاد از شرایط به وجود آمده در صادرات پسته به اتحادیه اروپا، بر لزوم افزایش سطح نظارت‌ها و ورود آزمایشگاه‌های بخش خصوصی به روند ارزیابی‌ها تاکید می کند.

همچنین مهدی انصاری، مدیرکل آزمایشگاه‌های مرجع کنترل غذا، دارو و تجهیزات سازمان غذا و داروی وزارت بهداشت، خاطرنشان می کند: این سازمان متناسب با احتمال تحریم پسته ایران توسط اتحادیه اروپا، بخش‌نامه‌ای مبنی بر افزایش سطح نظارت‌ها هنگام صدور گواهی بهداشت ابلاغ کرده و به دنبال آن نمونه‌بردارها و آزمایشگاه‌ها مجدد ارزیابی شدند و شیوه‌نامه صادرات پسته به اروپا تجدیدنظر شد و بر این اساس چند پایانه مشخص برای صادرات پسته به اروپا مشخص شده اند.

وی می افزاید : سازمان غذا و دارو از زمانی که بخشنامه ابلاغ شد تا امروز به سایت اتحادیه اروپا دسترسی پیدا کرده تا شرکت‌های صادراتی ایران را رصد نماید و از آن زمان ۴۲ مورد عدم انطباق محموله های پسته صادراتی کشوربا استانداردهای اتحادیه اروپا  شناسایی شده که ۳۵ مورد آن به سال ۲۰۲۴ مربوط است.

وی اظهار می کند: قرار بود اتحادیه اروپا سال قبل بازدیدی از مزارع پسته کشور داشته باشد و این آمادگی را کسب کردیم تا میزان آفلاتوکسین موجود در پسته را اندازه‌گیری کنیم. در حال حاضر سه آزمایشگاه درباره صادرات پسته به اتحادیه اروپا فعال هستند و در کوتاه‌ترین زمان پاسخ‌ها را ارائه می‌دهند.

بر اساس اظهارات او، تجهیزات آزمایشگاهی برای اندازه‌گیری سم آفلاتوکسین درپسته، همگی وارداتی هستند و در آزمایشگاه‌های سازمان غذا و دارو هم امکانات لازم فراهم شده و تفاوت در پاسخ آزمایش‌های ایران و اتحادیه اروپا ناشی از ناهمگونی نمونه‌های دریافتی است.

شهباز حسن‌پور، نماینده مجلس نیز در همین ارتباط بر لزوم ارائه داده‌های آموزشی به کشاورزان تأکید کرده و می گوید: دستورالعمل‌های موردنظر اتحادیه اروپا در صادرات پسته ایران باید رعایت و سخت‌گیرانه پیگیری شود.

عبدالله مهاجر دارابی، عضو هیات رئیسه اتاق ایران نیز با اشاره به اینکه دو سال از طرح این مسئله می‌گذرد و فرصت داشتیم برای رفع آلودگی‌ها و استانداردسازی پسته برنامه‌ریزی کنیم، تصریح می کند: چرا کار به

اینجا رسیده است و نتوانستیم مشکل آلودگی محموله های صادراتی پسته به اتحادیه اروپا را حل کنیم. صادرات پسته یک موضوع ملی است و مورد غفلت واقع شده است.به اعتقاد او این مشکل باید شش ماه قبل حل می‌شد نه اینکه امروز برای آن دنبال راه‌حل باشیم.

در پاسخ به این گلایه ها، محمدمهدی برومندی، معاون باغبانی وزیر کشاورزی می گوید: ازکل ۱۳۰ تا ۱۴۰ هزار تن صادرات پسته ایران به جهان، سهم اروپا ۷ هزار و ۵۰۰ تن بوده و هر تصمیمی که اتحادیه اروپا برای پسته ایران بگیرد روی سایر بازارها هم اثر دارد.

وی ۲۶ مورد از صادرات ۲۲۶ محموله پسته به اتحادیه اروپا را دارای اشکال دانسته و می افزاید: در شش ماهه اول سال ۲۰۲۴ میلادی ۲۲۶ محموله پسته به وزن ۵ هزار تن با گواهی سلامت سازمان غذا و دارو به اروپا صادر شده است و فقط ۲۶ مورد از آن اخطار بهداشتی دریافت کرده است.

برومندی از بررسی اخطارها به محض دریافت خبر می دهد وتصریح می کند: از ۲۶ اخطار ثبت شده، ۷ فقره مربوط به یکی از کشورهای همسایه و ۳ مورد مربوط به فروشگاه‌های اتحادیه اروپا بوده که به حساب ایران ثبت شده است.پاسخ همه موارد یادشده از طریق وبیناری و مکاتبات وزارت امور خارجه به اتحادیه اروپا ارائه شده است.

این مقام مسئول تصریح می کند:  یک سال است که موضوع پسته را دنبال می‌کنیم و برای نهایی کردن موضوع نشست آنلاینی را با نمایندگان اتحادیه اروپا ترتیب دادیم و شش ماه مهلت گرفتیم. وزارت کشاورزی با همکاری بخش خصوصی یک شیوه عمل جدید طراحی کرد؛ اما فشار بالایی از طرف برخی افراد در ستاد عالی پسته وارد آمد تا این شیوه عمل اجرا نشود.

برومندی تأکید می کند: طبق توافق انجام شده با اتحادیه اروپا قرار بود محصول باغات بزرگ پسته کشور با استانداردهای ویژه برای اتحادیه اروپا صادر شود که اجرایی نشد چون نظامات بین‌المللی را نمی‌پذیریم. فراموش نکنیم این سخت‌گیری‌ها و استانداردسازی‌ها به زودی از طرف دیگر کشورها هم مطالبه می‌شود.

او ادامه می دهد: نماینده اتحادیه اروپا در امور کشاورزی ،علی‌رغم دعوتی که از او شد به ایران سفر نکرد و مجوز حضور نمایندگان ایران را هم ندادند. با این حال در شیوه عمل جدید تأکید کردیم که بسته‌بندی پسته صادراتی را تغییر دهیم، صادرات به اروپا از چند باغ بزرگ صورت گیرد، آزمایش‌های سنجش آفلاتوکسین دوبار انجام شود و موارد دیگری که مورد تائید اتحادیه اروپا قرار گرفت.

این مقام مسئول می افزاید : در حال حاضر یک نقطه امید وجود دارد تا بتوانیم به کمک استدلال‌هایی که ارائه می‌دهیم، مهلت چند ماهه دیگری را از اتحادیه اروپا برای اصلاح رویه‌های تولید وصادرات پسته بگیریم.برای همین اگر چنین اتفاقی بیفتد صادرات پسته را فقط به گمرک کرمان محدود می‌کنیم و با رعایت تمام استانداردها مجوز صادرات می‌دهیم.

او یادآور می شود:اما اگر ممنوعیت صادرات پسته به اتحادیه اروپا هم اتفاق بیفتد سه تا چهار ماه فرصت داریم ولی در این مدت سخت‌گیرانه‌تر مجوز صادرات پسته را خواهیم داد.

معاون باغبانی وزیر جهادکشاورزی  اخطارهای مربوط به پسته صادراتی ایران را به دلیل اختلاف نظر فنی بهداشتی دو طرف اعلام وخاطرنشان می کند: برای رفع این اختلاف، نظرات خود را از طریق سفیر ایران در بروکسل به اروپا اعلام کرده‌ایم و انتظار می‌رود موارد اختلافی ظرف روزهای آتی مرتفع شود.