مهتاب مظفری سوادکوهی خبرنگار اطلاعات نوشت: از ضرب الاجلی که رییس جمهور سابق برای پرونده سایت زباله آمل تعیین کرده بود، زمان زیادی نمی گذرد، ضرب الاجلی که قرار بود بعد از سا لها بلاتکلیفی و بدعهدی، انتقال زباله به این مکان را متوقف سازد و محل جدیدی را برای انباشت آ ن تعیین کند اما متأسفانه تا امروز اقدام جدی در این راستا صورت نگرفته است.

کوه بزرگی از زباله در ۳۰ کیلومتری جنوب شهر آمل قرار دارد و حدود چهار دهه است که قامتش روز به روز بلندتر می شود و حجم زبا له های انباشت شده اش بیشتر. همین تابستان بود که آتش به جان این عمارت بدبو و کثیف افتاد و مأموران آت شنشانی را به زحمت فراوان انداخت. گرمای هوا ، زباله های ساری را هم بی نصیب نگذاشت و آتش سوزی با وسعت کمتری در محل دپوی زباله این شهر هم اتفاق افتاد.

اوضاع در قائمشهر هم بهتر نیست. بیش از ۵۰ سال دپوی زباله در حاشیه این شهر و در مسیر یکی از مهمترین محورهای مواصلاتی مازندران، ارتفاع کوه زباله را در این منطقه به بیش از ۶۰ متر رسانده که علاوه بر ایجاد بوهای نامطبوع و آزار ساکنان روستاهای اطراف، شیراب ههای آن نیز به رودخانه تلار و زمینهای کشاورزی اطراف می ریزد.

مسافر بیشتر، زباله بیشتر

طبق آمار موجود ، روزانه بیشتر از سه هزار تن زباله عادی در مازندران تولید می شود که در فصل تابستان و ایام نوروز به دو برابر میزان همیشگی افزایش می یابد. این یعنی سرانه تولید زباله در مازندران 800 کیلوگرم به ازای هر نفر است که با استانداردهای جهانی باید 300 کیلوگرم باشد. تمامی زباله های تولیدشده در 31 نقطه جنگلی، ساحلی و حاشیه ای رودخانه های استان دفن می شود که تهدید بزرگی برای
محیط زیست، بهداشت عمومی و سلامت مردم به حساب می آید.

فربد فخا ری، رئیس ادا ره مدیر یت زیست محیطی آب، خاک و پسماند اداره کل حفاظت محیط زیست مازندران و دبیر کمیته فنی پسماند استان می گوید: استان مازندران و استا نهای شمالی کشور، شرایط متفاوت تری نسبت به سایر استا نها در کشور دارند. شرایط ویژه جغرافیایی و اکوسیستم حساس و شکننده مازندران از یک سو و برخورداری از مواهب طبیعی از سوی دیگر، این استان را به یک منطقه زیبا و مسافرخیز تبدیل کرده که سالانه با ورود میلیو نها گردشگر به ویژه در ایام نوروز و تعطیلات، همچنین حضور ساکنان غیربو می دارای مسکن یا شب اقامت، میزان تولید زباله را در برخی روزها به بیش از دوبرابر افزایش می دهد که مدیریت پسماند و زباله را در این استان با چالش های جدی تری مواجه می کند.

مسئولیت مدیریت پسماند تولیدی مربو ط به جمعیت اصلی استان و همچنین پسماند ناشی از ورود مسافران، گردشگران و ساکنان غیربومی برعهده مدیران اجرایی پسما ند است که برای تأمین هزینه های لازم آن، نیاز به تخصیص اعتبارات دولتی و حمایتهای ملی و مردمی است.

180 هکتار از طبیعت مازندران، زیر بار زباله

در حال حاضر 31 مرکز دفن و دپوی پسماند در سطح مازندران وجود دارد که فارغ از رو شهای مورداستفاده، تنها موقعیت مکانی چند مرکز از سوی اداره کل حفاظت از محیط زیست مورد تأیید قرار گرفته است. متأسفانه این مراکز بیش از 180 هکتار از بهترین زمین های جنگلی، مرتعی، کوهستانی و ساحلی استان را شامل می شود و به دلیل رعایت نکردن اصول صحیح مدیریتی در پسماندهای منتقل شده به این مراکز، اثرات مخرب زیس تمحیطی غیر قابل جبرانی به وجود آمده است.

دبیر کمیته فنی پسماند مازندران، از تدوین و تصویب طرح جامع اولیه مدیریت پسماند در دو دهه گذشته در این استان خبر می دهد و می گوید: با توجه به مدت سپری شده از زمان تهیه طرح اولیه و همچنین اجرای ناموفق برخی از پروژ ههای زباله که یا ظرفیت آ نها پایین بوده یا نیاز به اجرای پروژه های تکمیلی داشتند و همچنین افزایش جمعیت استان و اضافه شدن برخی شهرستا نها در چند سال گذشته، طرح
جامع در سال 1398 از سوی سازمان حفاظت از محیط زیست و مجددا در تیر ماه سال جاری توسط استانداری مازندران مورد بازنگری قرار گرفت که امروز در مرحله نهایی شدن است.

این طرح پس از تأیید در کارگروه مدیریت پسماند استان به تأیید نهایی کارگروه ملی مدیریت پسماند کشور رسیده و به عنوان نقشه راه مدیریت پسماند مازندران، مورداستفاده قرار خواهد گرفت.

فخاری اضافه می کند: طبق این طرح، استان مازندران به 9 منطقه مرکزی برای مدیریت زباله و پسماند تقسیم می شود که در شهرهای تنکابن، نوشهر، نور، بابلسر، آمل، بابل، قائمشهر، ساری و بهشهر متمرکز است.

در حال حاضر در برخی از این شهرها نیروگاه زباله سوز و در برخی دیگر کارخانه های کمپوست را ه اندازی شده یا در حال احداث است.

استفاده از رو شهای تلفیقی

سرپرست سازمان مدیریت پسماند استانداری مازندران از عضویت 63 شهرداری در این سازمان خبر می دهد و می گوید: 31 مرکز دفن زباله شناسنام هدار و دو مرکز غیر فعال در استان وجود دارد . ورودی این مراکز دفن زباله، دو هزار تن زباله عادی شهری و 1100 تن زباله عادی روستایی در روز است.

امید حس نزاده مقیمی، ضمن اشاره به انجام اصلاحات در طرح جامع مدیریت پسماند با تأیید کارگروه راهبردی مدیریت پسماند استان، امیدوار است این طرح در سه فاز عملیاتی شده و به زودی دفن زباله در مازندران قطع گردد.

او می گوید: از تشکیل سازمان مدیریت پسماند در استانداری مازندران زمان زیادی نمی گذرد. طبق اساسنامه، این سازمان موظف است به صورت یکپارچه و متمرکز در موضوع زباله استان ورود پیدا کرده و با ارائه یک نقشه واحد، طی یک برنامه میا نمدت، دفن زباله را به طور کامل قطع کند. سایت های تلفیقی مدیریت پسماند باید هرچه سریعتر ایجاد شود تا با مشارکت بخش خصوصی، زباله ها استانداردسوزی شده و از
دفن آن جلوگیری گردد. امیدواریم با هماهنگی شهرداری ها و دهیاری ها این طرح بعد از تصویب نهایی، عملیاتی و اجرا شود.

در این بین اجرای طرح تفکیک زباله از مبدأ،بیشترین اهمیت را دارد که بدون مشارکت بخش خصوصی امکا نپذیر نیست. شهردار یها باید به ازای هر کیلوگرم زباله ای که تحویل سرمایه گذار می دهند پول دریافت کنند و بیشترین سودآوری زباله باید در همان مبدأ تعریف گردد. متأسفانه در کارخانه های کمپوست، قراردادها به صورت تفکیک در مقصد انجام م یشود. تفکیک زباله در مقصد، توسط نیروی انسانی و خارج از مکانیسم بازیافت انجام م یشود که از دقت لازم برخوردار نیست و محصول نهایی را دچار مشکل می کند.

پایان دادن به دفن زباله

سرپرست سازمان مدیریت پسماند استانداری مازندران، تعریف و اجرای الگوی راهبردی خطوط پردازش را از دیگر اهداف سازمان معرفی می کند و می افزاید: به منظور ارتقاء بهره وری و افزایش راندمان خطوط پردازش در کارخانه های کمپوست این الگو باید رعایت شود و طرح تفکیک زباله از مبدأ بدون نگاه درآمدی در استان اجرا شود. به این موارد باید ساماندهی زباله گردها و مراکز خرید و فروش ضایعات را هم افزود که تنها با همکاری مقامات قضایی امکا نپذیر است.

موضوع دیگر اصلاح فرآیند جمع آوری زباله است که متأسفانه امروز با ناوگان خودرویی فرسوده انجام می شود و نشت شیرابه از آن ها بر کف خیابان ها و کوچه ها گریزناپذیر است. قسمت بار وانت ها و کامیون های حمل زباله در روزهای بارانی پوشانده نم یشوند و زباله های خیس، کار تفکیک و جداسازی را در خطوط پردازش سخت تر می کند.

حسن زاده، پرهیز از تصمیمات غیرعلمی و غیرکارشناسی و جلوگیری از هدررفت منابع را مهم ترین رویکرد سازمان متبوع خود می داند و می گوید: مدیریت زباله، جای آزمون و خطا ندارد. ما بنا داریم از شرکت های دانش بنیان و نیروهای فنی در این مسیر استفاده کنیم. بیشتر از چند ماه از تأسیس سازمان مدیریت پسماند نمی گذرد. با اصلاحیه ای که در اساسنامه پیشنهادی انجام شد مقرر گردید تصدی گری شهرداری ها در امور زباله کاهش پیدا کند تا هر کسی بتواند با آوردن تکنولوژی مناسب و سرمای هگذار توانمند در عرصه مدیریت پسماند رقابت کند.

در حال حاضر مشکل اصلی ما مکان یابی و انتقال صحیح زباله است و مهم ترین اولویت ما پایان دادن به دفن زباله در مکا نهایی که از حجم و سنگینی پسماند اشباع شد هاند.

با شنیدن این توصیفات از دو مدیر اجرایی و نظارتی حوزه پسماند در مازندران، به نظر می رسد کمبود بودجه های دولتی و اشباع شدن مراکز دفن و دپوی زباله در استان، اداره کل حفاظت محیط زیست و سازمان مدیریت پسماند استانداری مازندران را برآن داشته تا علاوه بر بازنگری در طرح جامع مدیریت پسماند، به دنبال راه ح لهای جدیدتری برای حل این معضل بزرگ و قدیمی باشند؛ معضلی که به دلیل بی توجهی مردم و مسئولان، در سال های اخیر جهشی عظیم یافته و گستره آن دامنه وسیعی از منابع طبیعی مازندران را دربرگرفته است، مواهبی که آلودگی آن ها به صورت مستقیم یا غیر مستقیم، سلامت جسم و روان شهروندان مازندرانی و گردشگران سهل انگار وطنی را تهدید می کند.

روزنامه اطلاعات با فاصله چندماهه، ادامه این ماجرا و تحقق وعده های مسئولان را پیگیری خواهد کرد.