محمدرضا کلاهدوزان خبرنگار اطلاعات در اصفهان نوشت: سال‌ها است که ذرات کوچکتر از 2.5 میکرون، مهمترین آلاینده خطرناک هوای اصفهان محسوب می شود و زندگی مردم این خطه را تهدید می‌کند، به نحوی که اواخر پارسال رئیس دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در جلسه قرارگاه مقابله با آلودگی هوای استان با هشدار جدی از روند صعودی ابتلا به سرطان در استان اصفهان از سال 1387 تا 1399 گفت: یکی از دلایل روند صعودی ابتلا به سرطان در اصفهان، آلودگی هوا است.
دکتر شاهین شیرانی با اشاره به روند افزایشی مرگ منتسب به آلودگی هوا در افراد بالای 30 سال در اصفهان افزود: در سال 1397، 684 نفر در شهر اصفهان بر اثر آلودگی هوا جان خود را از دست دادند و در سال 1401 این تعداد به 1631 نفر افزایش یافت.
بررسی ایستگاه‌های سنجش کیفیت هوای اصفهان حاکی است، میزان ذرات کوچکتر از 2.5 میکرون در هوای این شهر در بسیاری از روزها بیش از حد مجاز است، به نحوی که چهارم تیرماه امسال شاخص کیفیت هوای اصفهان به دلیل برخاستن گرد و غبار به وضع خطرناک رسید و کارشناسان منشاء اصلی این ذرات در طول سال را فعالیت صنایع آلاینده، خودروها و موتورسیکلت‌های فرسوده و همچنین بستر خشک زاینده رود و تالاب گاوخونی و همچنین وجود کانون‌های انتشار ریزگردها در داخل استان می‌دانند، اما آن طور که پیدا است، عزم جدی از سوی مسئولان برای این که مردم اصفهان از هوای پاک بهره مند شوند، وجود ندارد و هر سال وضع هوای این شهر بدتر از سال قبل می شود.
سازمان جهانی بهداشت در سال ۲۰۲۰میلادی، میزان مجاز این ذرات را به طور میانگین ۵میکروگرم در سال اعلام کرده است اما میزان این ذرات خطرناک در اصفهان سالانه به طور متوسط ۳۷میکروگرم یعنی 7 برابر استاندارد تعریف شده است و این مساله گویای شرایط اسفبار کیفیت هوای اصفهان است و متاسفانه مسئولان به جای حل ریشه‌ای معضل آلودگی هوا مردم را به خانه نشینی و خوردن میوه و سبزیجات تازه توصیه می کنند در حالی که قیمت آنها هم این روزها نجومی شده است.
آخرین مطالعات علمی انجام شده در سال 1400- 1399 نشان می‌دهد که منابع متحرک مانند خودروها و موتورسیکلت ها در انتشار ذرات کمتر از 2.5 میکرون سهم حدود 77 درصدی دارند و با از رده خارج کردن ۱۹۰هزار دستگاه خودرو فرسوده شهر اصفهان می توان 35 درصد ذرات سمی را در هوای شهر اصفهان کاهش داد، اما سئوال اینجا است که چرا مسئولان برای از رده خارج کردن خودروهای فرسوده تعلل می کنند؟
گاز ازن؛ آلاینده تابستانه در اصفهان
اگرچه گاز اُزن در بالای جو یک سپر حفاظتی محسوب می شود و از انسان ها و سایر موجودات روی زمین در برابر اشعه های مضر خورشید مثل اشعه فرابنفش محافظت می‌کند، اما همین گاز مفید در زمین یک آلاینده خطرناک محسوب می شود و به دلیل اکسیدکنندگی بسیار بالایی که دارد برای همه موجودات مضر است .
این آلاینده ثانویه از واکنش اکسیدهای نیتروژن(NOx) و ترکیبات آلی فرار(VOCs) در برابر تابش نورشید خورشید تشکیل می شود؛ بنابراین در تابستان به دلیل شدت تابش نورخورشید به ترکیبات نیتروژن دار، میزان تولید گاز اُزن هم بیشتر است.
در حال حاضر از مجموع 16 ایستگاه سنجش کیفیت هوا در محدوده شهر اصفهان، فقط 3 ایستگاه « 25 آبان»، «فرشادی» و «پروین» مجهز به اُزن سنجی است و طی چند هفته گذشته که دمای هوا افزایش یافته، میزان گاز اُزن هوای این شهر بیش از حد مجاز شده است و بدون تردید اگر تمامی ایستگاه‌های سنجش کیفیت هوای اصفهان مجهز به ازن سنجی بود، قطعاً کیفیت هوای این شهر بهتر مشخص و معلوم می‌شد مردم اصفهان از داشتن هوای پاک به عنوان حق طبیعی محروم هستند.
میزان گاز اُزن در حالی در محدوده مرکزی شهر اصفهان اغلب روزها بیش از میزان مجاز شده و سلامت مردم را به خطر انداخته است که معلوم نیست چرا متولیان سلامت در این باره هشداری نمی‌دهند، تا مردم از آسیب های مخرب این آلاینده در امان باشند؟
منابع تولید کننده «اُزن »
رئیس اداره امور آزمایشگاه‌های اداره کل حفاظت محیط زیست استان اصفهان در گفتگو با خبرنگار ما با بیان این که مهمترین منابع انتشار گازهای نیتروژن دار وسایل نقلیه موتوری و نیروگاه‌ها هستند، می‌افزاید: تا یک دهه قبل میزان گاز اُزن در هوای اصفهان قابل توجه نبود و وجود ذرات کمتر از 2.5 میکرون کیفیت روزانه هوای شهر اصفهان را تحت تاثیر قرار می دادو با تجهیز چند ایستگاه سنجش کیفیت هوا به ازن سنجی مشخص شد اُزن پس از ذرات با قطر کمتر از 2.5 میکرون، دومین عامل اصلی آلودگی هوای اصفهان است.
بابک صادقیان با اشاره به این که در حال حاضر 3 ایستگاه سنجش کیفیت هوای شهر اصفهان مجهز به اُزن سنجی است، می‌گوید: با توجه به تمرکز جمعیت و وسعت کلانشهر اصفهان باید حداقل 10 ایستگاه سنجش کیفیت هوا شهر اصفهان به اُزن سنجی تجهیز شود، تا میزان واقعی تری از میزان گاز اُزن در هوای شهر اصفهان مشخص شود.
به گفته کارشناسان، افزایش ترکیبات نیتروژن دار مثل دی اکسید نیتروژن به عنوان پیش سازهای تولید گاز اُزن در اصفهان ارتباط مستقیمی با تولید این آلاینده ثانویه داشته است.
فرید حسامی، کارشناس بهداشت هوای مرکز بهداشت دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در این باره به خبرنگار ما می گوید: طی 6 سال گذشته که میزان دی اکسید نیتروژن در هوای اصفهان روند افزایش داشته، میزان گاز اُزن نیز به همان نسبت در هوای شهر اصفهان افزایش یافته است.
وی می افزاید: اُزن از دیگر شکل های اکسیژن است که با داشتن 3 اتم اکسیژن، قدرت اکسید کنندگی بسیار بالایی دارد و بیشترین اثر را بر روی ریه افراد حساس و کودکان می گذارد و باعث تضعیف و تخریب ریه، مشکلات تنفسی همچون التهاب ریه، تنگی نفس و بیماری آسم، آلرژی و احتمال بروز سرطان ریه را نیز دارد و غلظت بیش از حد مجاز آن، مشکلات تنفسی و حمله های آسمی را تشدید می کند.
حسامی با بیان این که میزان گاز اُزن در روزهای گرم سال از ساعت 10 صبح با بالا رفتن دما افزایش می یابد و تا ساعت 19 تا 20 ادامه دارد، می‌افزاید: راهکار حفاظت فردی همچون استفاده از ماسک در برابر این آلاینده وجود ندارد؛ بنابراین توصیه می شود افراد حساس و به ویژه کودکان در این زمان از روز فعالیت‌های شدید در فضای باز نداشته باشند و از مواد غذایی حاوی آنتی اکسیدان مانند سبزی‌های تازه و میوه استفاده کنند اما به طور کلی برای کاهش تولید گاز "ازن" در اصفهان منابع اصلی انتشار آلاینده های پیش ساز آن باید کنترل شوند.
شهر اصفهان اکنون نه آب دارد و نه هوای سالم و مصادیق آن زاینده رود خشک و وجود انواع آلاینده هایی است که سایه آنها در طول سال بر سر این شهر سنگینی می کند و نفس مردم خطه نصف جهان را به شماره انداخته و آینده مبهمی برای آنان رقم زده است.
