روفیا تیرگری خبرنگار اطلاعات نوشت: عریض شدن راهروها و فاصله معنادار غرفه‌ها از هم می‌تواند فضایی مناسب برای هر اهل کتابی باشد اما متأسفانه چنین نیست بلکه حکایت از کم‌رونقی بازار کتاب دارد. کتاب‌ها دیگر تنوع گذشته را ندارند، کتاب‌فروشان جای ناشران را گرفته‌اند و قیمت‌ها افزایش نجومی داشته است. وقتی قیمت کتابی 5/2 الی 3 میلیون تومان می‌شود، کتاب دیگر در سبد خانوار کارگر و کارمند جایی ندارد.
ناشر اگر نتواند کتابش را بفروشد، دیگر رغبتی به چاپ کتاب‌های تازه نخواهد داشت. اگر کتاب‌های تازه، منتشر نشود و در دسترس خواننده قرار نگیرد فرزندان ما و نسل‌های آینده انسان‌هایی تک‌بعدی خواهند شد که قدرت اندیشیدن از آن‌ها گرفته شده است.
غرفه کودک و نوجوان همواره از پررونق‌ترین و پربازدیدترین غرفه‌ها در طول برگزاری نمایشگاه بوده است، اما آنجا که کودکی خردسال کتابی را می‌خواهد و بزرگ‌تر توان خرید آن را ندارد و کودک معصوم گریه سر می‌دهد تحملش برای هر اهل دلی دشوار است.
سی و پنجمین دوره نمایشگاه کتاب تهران نسبت به دوره‌های قبل رونق چندانی نداشت، حتی در روزهای تعطیل هفته هم نمایشگاه خلوت بود. بسیاری این کم‌رونقی را علاوه بر مشکلات اقتصادی، به مواردی چون گذاشتن گیت برای کیف و ساک همراه مراجعه‌کنندگان در مقابل ورودی‌های نمایشگاه و حضور پررنگ حجاب‌بان‌ها در محوطه برگزاری نمایشگاه مرتبط دانسته‌اند؛ مواردی که پیش از این در نمایشگاه کتاب تهران مرسوم نبوده است.
بخش بین‌الملل همواره یکی از جاذبه‌های نمایشگاه کتاب تهران است، به خصوص وقتی با ناشر یا غرفه‌داری مواجه می‌شوید که نه‌تنها سرزمین خود را به خوبی می‌شناسد بلکه علاقه خاصی به فرهنگ و تمدن ایران دارد.
زبان و ادب فارسی در ترکیه
آیدین ، مسئول غرفه ترکیه و ناشر انتشارات قلندر که واژه و کلمه‌ای فارسی را برای انتشارات خود برگزیده است درباره تأثیر زبان و ادب فارسی در ترکیه می‌گوید: بسیاری از کلمات ترکی، ریشه فارسی دارند و از زبان فارسی آمده‌اند. ترک‌ها کلا فرهنگشان را بیشتر از ایرانی‌ها گرفته‌اند تا از عرب‌ها.
در حوزه دینی و ادبی می‌توان دید که زبان و ادبیات فارسی هم در فرهنگ ترکیه و هم در حوزه اندیشه و اعتقادی چه تأثیر عمیقی داشته است، مثلا صلاه کلمه‌ای عربی است اما در ترکیه، واژه فارسی نماز استفاده می‌شود.
همچنین ما به وضو می‌گوییم «آب دست» اما شما همان اصطلاح عربی را به کار می‌برید. شواهدی از این دست در ترکیه بسیار است، مثلا کلمه فارسی «ابرو» در ترکیه نام دختر است. نام‌های فارسی مژده، مژگان، شبنم، لاله، نیازی و تمام نام‌های ایرانی که در سریال‌ها و فیلم‌های ترکی می‌شنوید در ترکیه مرسوم است. در ترانه‌های محلی عبارت‌ها مستقیم از فارسی آمده‌اند مثلا خواننده می‌خواند: «چشم سیاهم چرا گریه می‌کنی؟» که «چشم سیاهم» عینا به فارسی آمده است. عبارت‌هایی از این دست به وفور در ترانه‌ها، اشعار و حتی فلسفه ما یافت می‌شود.
وی می‌افزاید: من از کردهای ترکیه هستم. در میان کردها به شدت فرهنگ ایرانی حاکم است.
برای نمونه در مدیحه‌سرایی‌ها 80 درصد کلماتی که به کار برده می‌شود فارسی است. همچنین بسیاری از کلماتی که در زبان روزمره کردهای ترکیه استفاده می‌شود فارسی است. برای مثال راست، چپ و....
نگاه فرهیختگان به فرهنگ ایران
آیدین آلتای، پژوهشگر و محقق ترک در پاسخ به این سوال که مردم ایران را چگونه می‌بیند می‌گوید: در ایران آدم‌های خیلی‌خیلی خوبی را شناختم که کم‌نظیرند و در عین حال با افراد و به‌خصوص جوانانی مواجه شدم که شیفته و عاشق تمدن غرب هستند، در حالی که خودشان دارای تمدن بسیار ریشه‌دارتر و عمیق‌تر نسبت به غربی‌ها هستند.
ما در ترکیه غبطه فرهنگ و تمدن و فلسفه ایران را می‌خوریم و موضوع بحث ما فرهنگ غنی ایران است. آن وقت متأسفانه در ایران جوانانی را می‌بینیم که خواهان فرهنگ غرب هستند، البته نه دانش و تکنولوژی بلکه سبک زندگی غربی را می‌خواهند؛ در حالی که این سبک زندگی اصلا با فرهنگ ایرانی سازگار نیست.
در فرهنگ غنی و ریشه‌دار ایرانی افرادی وجود دارند که باید الگوی جوانان امروز باشند،شخصیت‌های تمدن‌سازی همچون ملاصدرا، سهروردی، فارابی، رودکی، مولانا، رازی و....
سبک زندگی غربی هیچ قرابت و سنخیتی با تمدن دیرپای ایرانی ندارد. متأسفانه جوانان امروز، خواهان آن بخش به‌دردنخور و در واقع دورریختنی غرب هستند ولی دانشمندان و فرهیختگان غربی به دنبال جواهری هستند که در ایران وجود دارد و آن فرهنگ و ادبیات ریشه‌دار ایرانی است.
ادبیات ایران در قزاقستان
در غرفه قزاقستان، پشت جلد کتاب‌هایی که به تماشا گذاشته شده، تصویر بزرگان شعر و ادب فارسی نقش بسته است. مسئول غرفه که به شیوایی ایرانیان به فارسی سخن می‌گوید می‌گوید: مردم قزاقستان با ادبیات کهن ایران به خوبی آشنا هستند و تقریبا تمامی آثار بزرگان شعر و ادب فارسی به قزاقی ترجمه شده است. فردوسی، رودکی، نظامی، سعدی، حافظ، مولوی و خیام در میان قزاق‌ها شهرت فراوان دارند. در میان نسل جوان، خیام شهرت بیشتری دارد، چرا که ترجمه‌های متعددی از رباعیات خیام به روسی در بازار نشر موجود است.
گوهر عمر خانوا، مترجم و مسئول غرفه قزاقستان در ادامه به اسامی کتاب‌هایی که از فارسی به قزاقی ترجمه شده‌اند اشاره می‌کند: گزیده اشعار سعدی، حافظ، عمرخیام، رودکی، مولوی و پروین اعتصامی در کتاب «نوری به روزنه افتاد» ترجمه آقای دوریک دویسیبای، شاعر و دیپلمات قزاق، کتاب شعر کوتاه «یک آن» از پرویز بیگی حبیب‌آبادی با ترجمه گوهر عمر خانوا، داستان «ماهی قرمز کوچولو» از نازیلا جوادپور با ترجمه آیمان غالیم تیزی.
وی همچنین در ارتباط با ترجمه آثار قزاقی به فارسی اضافه می‌کند: رمان «راه آبای» از مختار عیوض اف ترجمه نازلی اصغرزاده، دیوان حکمت خواجه احمد یسوی ترجمه قدرتوره، منظومه «لیلی و مجنون» شاهکریم خدایبردی ترجمه گوهر عمر خانوا، نصحیت‌نامه آبای ترجمه صفر عبدالله، داستان «گرگ خاکستری» مختار عیوض اف، ترجمه صفر عبدالله از جمله این آثار هستند.
ضعف‌ها و کاستی‌ها
نمایشگاه کتاب باید محل نمایش کتاب‌های تازه باشد اما مهم‌ترین نمایشگاه کتاب کشور، یک فروشگاه بزرگ کتاب است.
شهرام سلطانی، ناشر انتشارات آرون می‌گوید: آوردن کتاب فروشی یکی از ضعف‌های عمده این دوره از نمایشگاه است. تا پیش از این ناشران، کتاب‌های تازه خود را به تماشا می‌گذاشتند و مراجعه‌کنندگان هم نسخه اصلی را از ناشر خریداری می‌کردند اما دیگر چنین نیست، شما هر کتابی را که بخواهید در غرفه کتاب فروشی موجود است.
همان کتابی را که امثال من به عنوان ناشر مثلا به قیمت پشت جلد 150 هزار تومان چاپ کرده‌ایم، کتاب‌فروش 120 یا 100 هزار تومان می‌فروشد.
علاوه بر آن اینجا محل برگزاری یادواره جنگ یا شهدا نیست که موسیقی حماسی پخش می‌شود و اجراهای زنده برگزار می‌کنند. به جای پخش موسیقی حماسی و اجرای زنده بهتر است موسیقی آرام پخش شود تا مراجعه‌کننده گشت و گذاری آرامش‌بخش در دنیای پر رمز و راز کتاب‌ها داشته باشد.
رویای رونق دوباره
شرایط بد اقتصادی موجب شده تا کتاب از سبد خانوار حذف شود و رونق خود را از دست بدهد. چه راهکاری می‌تواند رونق دوباره را به بازار نشر برگرداند؟
ناشر انتشارات آرون می‌گوید: در کشورهای توسعه‌یافته، کتاب‌های تازه ابتدا از سوی کارشناسان ارزیابی می‌شوند و کتاب‌های مفید در تیراژ بالا توسط مسئولان از ناشر خریداری و در کتابخانه‌های عمومی توزیع می‌شود. به این ترتیب ضرری متوجه ناشر نیست و خواننده هم به تازه‌ترین کتاب‌ها دسترسی دارد.
