ایرنا نوشت: مریخ یک سیاره از تضادهای گسترده است. آتشفشان‌های عظیم، دره‌های عمیق و باریک (canyons) و گودال‌ها (craters) که ممکن است در بر دارنده آب باشند یا نباشند. این مکانی شگفت انگیز برای بازدید گردشگران آینده خواهد بود زمانی که اولین اجتماعات سیاره سرخ را برقرار کنیم. در این گزارش به چند مکان در مریخ اشاره می‌کنیم که مریخی‌های آینده می‌توانند از آنها بازدید کنند.
آتشفشان المپوس مونس
المپوس مونس (Olympus Mons) شدیدترین آتشفشان در منظومه خورشیدی است که در منطقه آتشفشانی «تارسیس» واقع شده است که وسعت آن به اندازه ایالت آریزونا است. ارتفاع ۲۵ کیلومتری این آتشفشان یعنی اینکه تقریبا سه برابر قله اورست در کره زمین ارتفاع دارد.
آتشفشان‌های تارسیس
در حالی که در حال بالا رفتن از اطراف آتشفشان المپوس مونس هستید بد نیست که نگاهی هم به اطراف و برخی از دیگر آتشفشان‌های منطقه «تارسیس» بیاندازید.
منطقه تارسیس در بر دارندده ۱۲ آتشفشان عظیم در محدوده‌ای به پهنای حدود ۴ هزار کیلومتر است. این آتشفشانها نیز مانند المپوس مونس بسیار بزرگتر از آتشفشان‌های روی زمین هستند که تصور میشود علت آن کشش گرانشی ضعیف‌تر مریخ باشد که موجب میشود آتشفشانها مرتفع‌تر بشوند. این آتشفشانها ممکن است به مدت حدود ۲ میلیارد سال یا نیمی از تاریخ مریخ فوران کرده باشند.
دره والس مارینریس
سیاره مریخ نه تنها میزبان بزرگترین آتشفشان منظومه خورشیدی است بلکه همچنین بزرگترین دره (canyon) را نیز در خود دارد. دره عمیق «والس مارینریس» (Valles Marineris) در حدود ۳ هزار کیلومتر طول دارد و طولانی‌تر از دره گرند کنیون (Grand Canyon) در آریزونای آمریکا با طول حدود ۸۰۰ کیلومتر است.
قطب‌های شمال و جنوب مریخ
مریخ دو منطقه یخی در قطب‌های خود دارد که ترکیب آنها اندکی متفاوت است. قطب شمال مریخ که تصویر آن در اینجا دیده میشود در سال ۲۰۰۸ توسط فرودگر «فونیکس» رصد و بررسی شد. آگاهی دانشمندان از قطب جنوب مریخ نیز از طریق مدارگردها فراهم میشود.
بنا بر اعلام ناسا، در طول زمستان دمای هوا در نزدیکی هر دو قطب شمال و جنوب مریخ چنان سرد میشود که دی‌اکسید کربن با تقطیر از اتمسفر خارج و به یخ بر روی سطح تبدیل میشود. این فرایند در تابستان برعکس میشود و دی اکسید کربن به اتمسفر باز می‌گردد.
دهانه گیل و قله شارپ
دهانه گیل (Gale Crater) که به علت فرود مریخ‌نورد کنجکاوی در سال ۲۰۱۲ مشهور شد، میزبان مدارک زیادی از آب گذشته در مریخ است. مریخ نورد کنجکاوی ظرف مدت چند هفته از فرود بر روی مریخ به یک بستر رودخانه (streambed) برخورد کرد و در طول سفر خود در امتداد بستر دهانه یاد شده به مدارک بیشتری از آب رسید.
مریخ نورد کنجاوی اکنون در حال حرکت در دامنه‌های یک آتشفشان در آن نزدیکی به نام قله «شارپ» و بررسی ویژگی‌های زمین شناسی آن است.
حفره مدوسا
حفره مدوسا (Medusae Fossae) یکی از عجیب‌ترین مکان‌ها در مریخ است و برخی افراد حتی گمانه‌زنی می‌کنند که این مکان دارای مدارکی از برخورد «یوفو» (شی پرنده ناشناس) است. اما توضیح محتمل‌تر این است که این مکان یک ذخیره بزرگ آتشفشانی با اندازه‌ای در حدود یک پنجم مساحت آمریکا است.
در طول زمان سنگ‌ها بر اثر وزش باد به شکل‌های زیبایی در آمده‌اند. اما محققان نیازمند مطالعات بیشتر برای شناخت این مساله هستند که این آتشفشانها چگونه حفره مدوسا را ایجاد کرده اند.
شیب‌های تکرار شونده در دهانه هیل
سیاره مریخ در بر دارنده ویژگی‌های عجیبی به نام شیب‌های تکرار شونده (recurring slope lineae) است که در زمان گرمای هوا در اطراف دهانه‌ها تشکیل میشوند. اما فهمیدن اینکه این RSL چیست واقعا دشوار است. تصاویر نشان داده شده در اینجا از دهانه هیل (Hale Crater) و نیز مکان‌های دیگر لکه‌هایی را نشان میدهد که طیف‌نمایی یا اسپکتروسکوپی نشانه‌هایی از ترکیب آبی یا هیدراسیون را نشان داده است.
در سال ۲۰۱۵ ناسا در ابتدا اعلام کرد که این نمک‌های هیدرات شده باید نشانه‌هایی از جریان داشتن آب بر روی سطح باشند اما تحقیقات بعدی نشان داد که RSL میتواند از آب اتمسفریک (جوّی) یا جریان‌های خشک شن شکل بگیرد. اما در واقعیت شاید باید از نزدیک این RSL برسیم تا ببینیم ماهیت واقعی آنها چیست.
تپه‌های شنی روح
مریخ سیاره‌ای است که این روزها بیشتر با باد شکل پیدا میکند زیرا آب با رقیق شدن اتمسفر این سیاره آب بخار شده است. اما میتوانیم شواهد و مدارک زیادی از آب گذشته مریخ مشاهده کنیم که از جمله آنها مناطق «تپه‌های شنی روح» (ghost dunes) در برخی از مناطق مریخ است.
محققان می‌گویند این مناطق در گذشته در بر دارنده تپه‌های شنی با ارتفاع دهها متری بوده اند اما بعدها این تپه‌ها مورد هجوم آب یا گدازه قرار گرفتند که پایه آنها را حفظ کرد؛ اما نوک آنها با فرسایش از بین رفت.
تپه‌های شنی قدیمی مانند اینها نشان می دهند چگونه باد در مریخ باستانی می‌وزید و این سرنخ‌هایی به کارشناسان آب و هوایی درباره محیط زیست باستانی سیاره سرخ می دهد.
