مسئولان این زنگ خطر را جدی بگیرند

مردم سالاری نوشت: مقبولیت و مشروعیت نظام‌های سیاسی، شاخصه و متر متفاوتی دارد. یکی از آن شاخصه‌ها، مشارکت سیاسی مردم در انتخابات است. هر چه نرخ مشارکت بالاتر باشد، نشانه‌ای برای مشروعیت نظام سیاسی است، اما لزومأ عکس آن صادق نیست؛ چه اینکه در بسیاری از نظام‌های دموکراتیک؛ میانگین نرخ مشارکت کمتر از ۴۰ درصد است، اما مردم خواهان براندازی نظام سیاسی خود نیستند. چرا؟ چون مردم در آن کشور‌ها به مکانیزم «چرخش نخبگان (الیت) سیاسی در قالب نظام حزبی» اعتماد دارند، بنابراین ضرورتی نمی‌بینند در انتخابات شرکت کنند.

در جمهوری اسلامی، اما مکانیزم حزبی برای چرخش نخبگان سیاسی وجود ندارد، بنابراین کاهش نرخ مشارکت را نمی‌توان به حساب اعتماد مردم به مکانیزم حزبی گذاشت بلکه برعکس، افت محسوس مشارکت مردم در انتخابات طی سال‌های اخیر نشانه گله‌مندی و اعتراض مردم به نظام سیاسی است.

مشارکت ۴۰ درصدی مردم در انتخابات جمعه گذشته نیز یک هشدار و زنگ خطر برای جمهوری اسلامی است. کاهش شدید نرخ مشارکت در شرایطی اتفاق افتاد که نظام سیاسی تا حدود زیادی امکان مشارکت مردم با سلائق مختلف را فراهم کرده بود. جمهوری اسلامی به تعبیر مقام معظم رهبری در ذات خود وابسته به حضور و مشارکت مردم است و کاهش مشارکت حتمأ مشروعیت نظام سیاسی را در معرض مخاطره قرار می‌دهد. اینکه برای افزایش مشارکت سیاسی چه باید کرد، موضوع بحث من نیست. در این یادداشت کوتاه قصد دارم به بازخورد نرخ مشارکت سیاسی ایران در ادراک رهبران کشور‌های دیگر اشاره‌ای کنم.

سوال اول: آیا کاهش نرخ مشارکت در ایران به معنای سقوط جمهوری اسلامی در کوتاه مدت و حتی میان مدت است؟

پاسخ کاملا منفی است. نظام‌های سیاسی اگرچه با مشارکت سیاسی قوام بیشتری پیدا می‌کنند، اما کاهش نرخ مشارکت حتی اگر به زیر ۲۰ درصد هم برسد به تنهایی عامل سقوط نظام سیاسی نخواهد شد بلکه حتی هسته سخت نظام سیاسی را «درونگرا و همگراتر» خواهد کرد و نظام سیاسی به پشتوانه همان حمایت حداقلی مردم می‌تواند بقاء خود را تضمین کند، خاصه اگر آن حمایت حداقلی، حمایتی ایدئولوژیک باشد. پس کسانی که تصور می‌کنند افت مشارکت سیاسی، اسباب سقوط جمهوری اسلامی را فراهم می‌کند به شدت در اشتباهند و تاریخ نخوانده اند تا ببینند تاکنون کاهش شدید مشروعیت به تنهایی نتوانسته است موجب سقوط یک نظام سیاسی شود. چنین ادراکی در اصل سوء ادراک است.