نفس بورس دوباره به شماره افتاد

اطلاعات نوشت: براساس آمار موجود، فقط در 3 روز اول هفته جاری شاخص کل بورس 59 هزار واحد کاهش یافته است وبا نزدیک شدن شاخص به سطح 2 میلیون واحد، بیم آن می رود که شاخص کل به زیر 2 میلیون واحد سقوط کند که دراین صورت علاوه بر عوامل اقتصادی موجود، عامل روانی هم درمیان سهامداران نگران قوت گرفته ومانند یک دومینو، فروش سهام خرد افزایش یابد وآنچه نباید بشود، بشود.

به علاوه ، برآیند معاملات صندوق‌های درآمد ثابت نیز در یک هفته گذشته حاکی از ورود 1363 میلیارد تومان نقدینگی حقیقی به این صندوق‌ها است. درواقع ، در یک هفته گذشته شیب ورود نقدینگی به این صندوق‌ها هم نسبت به میانگین ماهانه، در حال افزایش است و این حجم از ورود نقدینگی به صندوق ها، به دلیل آن است که وضعیت بازار سهام ریزشی است.

کارشناسان، علت اصلی ریزش این روزهای بورس را سیاست های متناقض و انقباضی بانک مرکزی می دانند.

به عبارت دقیق تر، بانک مرکزی از یک سو به بستن تسهیلات بانکی متعلقه به بخش تولید، شرکت های بورسی را با چالش مواجه کرده وبه طور طبیعی منفی شدن چشم انداز تولید وفروش این شرکت ها به ریزش بهای سهامشان ومیل به فروش آنها توسط سهامداران خرد منجر خواهدشد.

به علاوه، بانک مرکزی نرخ سود تسهیلات وسپرده های بانکی راافزایش داده، به گونه ای که برخی بانکها به جذب سپرده با نرخ 29 درصد وبیشتر می کنند. درهمین حال نرخ سود تسهیلات بانکی نیز به حدود 39 تا 40 درصد رسیده است واین امر از جذابیت های بازار سرمایه دربرابر بازار پول کاسته است.

اما درکنار تاثیر سیاست های انقباضی، نوع برخورد بانک مرکزی با نرخ سود تسهیلات وسپرده ها متناقض وبلاتکلیف است.

درحالی که این بانک مرکزی بوده که در زمستان سال گذشته نرخ سود اوراق دولتی را به 30 درصد رساند وبه تبع آن نرخ سود تسهیلات وسپرده های بانکی افزایش یافت اما پس از بروز تبعات این تصمیم که همان زمان هم مورد انتقاد بسیاری از کارشناسان قرارگرفت، این بانک همین چند روز پیش درنامه ای از بانکها خواست به نرخ های مصوب شورای پول واعتبار مقید باشند؛ درحالی که خود بانک مرکزی بزرگترین تخطی کننده از نرخ های مصوب بوده است.

درکناراین، نوع رفتار بانک مرکزی در مرکز مبادله ارز وطلای ایران  نوع قیمت گذاری شمش های طلا در حراج های پی در پی، باعثجذب نقدینگی به این مرکز شده وطبیعتا بخشی از نقدینگی جذب شده، از مبدا بورس می آید.

تمام اینها باعث شده سیاست بانک مرکزی که ظاهرا برای کنترل رشد نقدینگی وکاهش تورم است، به نوعی با برخی افراط کاری ها درحال تبدیل به ضد خودش باشد وبازار سرمایه را درشرایط فشار منگنه ای قراردهد.

حجم و شدت این فشار به گونه ای است که رسما صدای بازار سرمایه را درآورده وبرای تعدیل آن جلسات مختلفی در سطوح بالای دولتی درحال برگزاری است.

دراین باره، مجید عشقی،رئیس سازمان بورس واوراق بهادار درسخنانی درجمع مدیران عامل شرکت‌ها و هلدینگ‌های بزرگ بازار سرمایه، سیاست های بانک مرکزی را عامل اصلی شرایط این روزهای بورس معرفی کرد وگفت:افزایش نرخ بهره به ۴۰ درصد، دریافت نرخ ارز نیمایی از شرکت‌ها و صدور برخی از دستورالعمل‌ها در حوزه‌هایی مانند پالایشگاه‌ها از جمله مسایلی است که در وضعیت کنونی بورس دخیل است وبا دولت درحال گفتگو دراین خصوص هستیم.

وی افزود:در چند وقت گذشته سازمان بورس تاکید زیادی را به بانک مرکزی برای انجام برخی اقدامات داشت که در این راستا نیز پیشنهادات مختلفی ارایه شده است.

عشقی به نظارت بر نرخ‌ سود سپرده‌های بانکی تاکید کرد و اظهار داشت: هفته گذشته رییس بانک مرکزی جلسه‌ای را با بانک‌ها برگزار کرد اما با این وجود شاهد عدم وجود نظارت جدی بر بانک‌ها و ارایه سود سپرده با نرخ ۲۹ درصد هستیم.

رئیس سازمان بورس با تاکید بر بالا بودن نرخ بهره گفت: نرخ بهره بانکی موثر رقمی حدود ۳۲ درصد رسیده که باعث افزایش در نرخ تامین مالی بنگاه ها هم از بازار پول و هم از بازار سرمایه شده است.

وی تصریح کرد: اکنون به دلیل نگرانی از آینده، نقدینگی چندانی وارد بورس نمی‌شود اما در صورت اتخاذ برخی تصمیمات و نیز اصلاح دستورالعمل‌ها به مرور شاهد هدایت نقدینگی به سمت بازار سرمایه خواهیم بود.

عشقی در ادامه به اجماع صورت گرفته در بحث جلوگیری از افزایش نرخ‌ سود بانکی دربازارپول اشاره کرد وادامه داد: عدم توانایی دولت در فروش اوراق و تحمیل هزینه‌های سنگین به تولید چنین تصوری را ایجاد کرد که افزایش نرخ‌ها ضربه شدیدی را به تولید کشور وارد می‌کند.به گفته ربیس سازمان بورس و اوراق بهادار، امیدواریم از طریق اتخاذ برخی تصمیمات و نیز انجام اقدامات لازم، زمینه کاهش التهابات موجود در نرخ سود فراهم شود.

وی ناهماهنگی در مسایل مختلف را به عنوان یکی از چالش‌های موجود در وضعیت فعلی بازار سرمایه برشمرد و گفت: اکنون نیازمند برخی از اقدامات فوری برای رفع معضلات موجود هستیم اما به دلیل وجود مشکلات انباشته، امکان رفع این مسایل در برهه زمانی کوتاه وجود ندارد.
 ربیس سازمان بورس و اوراق بهادار فضای فعلی بازارسرمایه  را چالشی خواند و ادامه داد: امیدواریم از طریق پیگیری های انجام شده، بانک مرکزی را متقاعد به تجدیدنظر در زمینه سیاست‌های انقباضی کنیم.

واکنش دیرهنگام بانک مرکزی

درهمین حال وبا شدت گرفتن انتقادها به سیاست های متناقض  بانک مرکزی درزمینه نرخ سود بانکی، نامه ای از این بانک منتشر شده که درآن به مدیران بانکها دررعایت نرخ های مصوب شورای پول واعتبار هشدار داده شده است؛ هشداری که معلوم نیست در عمل جدی گرفته شده ودرشعب بانکها اعمال شود.

در متن نامه بانک مرکزی آمده است :بدین وسیله به استحضار می‌رساند به رغم تاکیدات این بانک مبنی بر لزوم رعایت سقف نرخ سود انواع سپرده‌های سرمایه گذاری و نیز نرخ سود تسهیلات، حسب بازرسی‌های انجام شده و گزارش‌های واصله، برخی از بانک‌ها و موسسات اعتباری همچنان با توسل به روش‌ها و شیوه‌های مختلف مبادرت به تخطی از نرخ‌های سود مصوب و ابلاغی می‌نمایند.

این نامه در تلاش برای پاسخگویی به تناقض عملکردی خود بانک مرکزی در تخطی از نرخ های مصوب شورای پول واعتبار درچارچوب انتشار اوراق قرضه دولتی در زمستان سال قبل،  افزود: ضمن تاکید بر نرخ های مصرح در بخشنامه ۲۸۰۳۷۳/۰۱ مورخ ۱۴۰۱.۱۱.۱۰ این بانک، تصریح می‌نماید مجوز انتشار اوراق گواهی سپرده خاص در مقاطع زمانی مختلف با اهداف مشخص بوده و به هیچ وجه به منزله تغییر سیاست نرخ سود یا اعلام نرخ سود جدید نبوده و تجهیز و تخصیص منابع حاصله صرفا در چارچوب ضوابط ابلاغی ذی‌ربط میسر بوده است.

 بانک مرکزی تصریح کرد: خاطر نشان می‌سازد رئیس کمیته رعایت قوانین و مقررات (تطبیق) آن بانک / موسسه اعتباری موظف به ارائه گزارش عملکرد بانک / موسسه اعتباری غیربانکی در ارتباط با رعایت نرخ‌های سود به بانک مرکزی بوده و در صورت احصاء هرگونه عملکرد مغایر با موازین مقرراتی ذی‌ربط، عنداللزوم عملکرد ایشان، عضو هیات مدیره مربوطه، مدیرعامل و سایر اعضاء هیات مدیره در «کمیسیون احراز و لغو تاییدیه صلاحیت حرفه‌ای مدیران موسسات اعتباری» مورد بررسی و تصمیم‌گیری قرار خواهد گرفت.

بااین وجود مشخص نیست بانک ها تا چه حد به این نامه بانک مرکزی عمل کنند وآیا از این نامه دستاوردی برای سازمان بورس حاصل خواهدشد یا خیر؛ روزهای آینده اثراین نامه بر وضعیت بورس مشخص می شود اگرچه بهبود وضعیت بورس درگرو تصمیمات مداوم دولتی است که فعلا چشم انداز روشنی برای آن مشاهده نمی شود.