انتقاد شدید یک اقتصاددان از دولت: نمک به زخم مردم نپاشید

جماران نوشت: فرشاد مومنی، استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی که در نشست «بررسی چشم انداز اقتصاد ایران در ۱۴۰۳» سخن می گفت، تصریح کرد: در ارائه چشم انداز برای سال جاری، رویه های کوته نگرانه این است که به روندهای ضد توسعه ای، مخرب و نگران کننده ای که در کشورمان وجود دارد تن دهیم. در واقع با توصیه های سطح خرد، مخاطبانمان را به عنصری فعال برای دامن زدن به تب کوته نگری تبدیل می کنیم که در چارچوب مناسبات رانتی، این کوته نگری با رفتارهای مبتنی بر حداکثرسازی منافع فردی و قربانی کردن نفع جمعی، پیوند برقرار می کند.

وی ادامه داد: دیده اید که کسانی، انشالله از سر غفلت و فقدان بینش و نگرش توسعه ای، افراد را دعوت می کنند که بر حسب نرخ بازده فعالیتهای سوداگرانه، از میان آنها گزینه ای را انتخاب کنند. این اقدام، مانند ریختن نفت و بنزین روی آتش بحرانهای خانمان سوز و مشروعیت براندازی است که از درون آن، فقر، فساد و فلاکت در بلندمدت ظاهر می شود. باید به سهم خود کمک کنیم و به همه مخاطبان خود، به ویژه مخاطبان در ساختار قدرت و رسانه هایی که هنوز منافع ملی را به منافع کثیف و پلید باندی، رانتی و کوته نگرانه ترجیح می دهند بگوییم، یا توصیه هایمان مبتنی بر سطح توسعه باشد، یا اینکه در این آشفته بازار کثیف رانت، ربا و فساد به این بساط دامن نزنیم.

رئیس موسسه مطالعات دین و اقتصاد با بیان اینکه اگر نمی توانیم جامعه مان را به سمت توسعه هدایت کنیم، حداقل این است که با سکوتمان نقش آفرینی کنیم تا اوضاع از آنچه اکنون ایجاد شده، بدتر نشود، افزود: در ادبیات توسعه، عنصر گوهری برای نجات کشور را تلاش فراگیر و همگانی برای همراستا کردن منافع فردی و جمعی می دانند و گفته می شود به اعتبار تقدم وجوه نهادی نسبت به وجوه فردی، باید در رویکردهای آینده نگرانه، کمک کنیم اصلاح نهادی سطح توسعه در اولویت قرار گیرد و تنها در آن شرایط است که افراد در مسیر جستجوی نفع شخصی خود، حداقل کاری خلاف منافع ملی انجام نمی دهند. 

این اقتصاددان با تاکید بر اینکه باید بالاترین سطح از انتظاراتمان را به اصلاح شیوه های اداره کشور معطوف کنیم، گفت: ما با کمال تاسف شاهد هستیم که در سطوح تصمیم گیری های کلیدی و اساسی کشور، رویه هایی مشاهده می شود که نسبتی با دورنگری، توسعه، علم محوری و اخلاق محوری ندارد. مشاهده تلاشهای چند روزه اخیر حکومتگران برای ارائه چشم انداز امیدوارکننده از اقتصاد ایران در سال جدید، سلطه رویه های کوته نگرانه را نشان می دهد.

مومنی افزود: آنچه که با نهایت مهر و شفقت می توانیم با این عزیزان در میان بگذاریم این است که این الگوی تعامل با مردم از ناحیه حکومت نسبتی با توسعه و همچنین علم و اخلاق ندارد. این مساله بسیار شگفت انگیزی است که سخنگوی گرامی دولت در سخنان اخیر خود، عنوان کرده است که ایران در حال ورود به مدار رونق اقتصادی است! حقیقتا این اظهارات برای من بسیار مایه شگفتی بود! اگر ایشان حتی گزارشهای رسمی منتشر شده طی چند وقت اخیر را ملاحظه می کردند حتما از این شیوه تعامل با اصحاب رسانه و از طریق آن با جامعه، تجدید نظر می کردند.

این عضو هیات علمی دانشگاه با تاکید بر اینکه این شیوه گفت و گو با مردم از هر زاویه ای که نگاه شود، مبتنی بر تعامل سازنده میان حکومت و مردم نیست، خاطرنشان کرد:  شاقولهای این شیوه گفت و گو با مردم، پراشکال است و همان قدر که به غایت نسبتی دور با ملاحظات سطح توسعه دارد، از واقعیت، واقع بینی، صدق ورزی و شفافیت با جامعه هم فاصله زیادی دارد و نسبت بایسته ای را به نمایش نمی گذارد. ایشان در فرمایشات خود در توجیه وضعیت فعلی، درباره بهبود در فضای کسب و کار، سرمایه گذاری و رشد اقتصادی سخن گفته اند. باعث تاسف است که به این عزیزان گوشزد کنیم که ادعای آقای سخنگو درباره با کیفیت بودن این رشد، به صرف اینکه یک ادعا از سوی ایشان است، پذیرفته نمی شود. آقای سخنگو باید منطق هایی را ارائه کنند که اگر قرار باشد اعتبار علمی داشته باشند، حتما باید مبتنی بر شواهد قابل اعتنا و معتبر باشد.

مومنی گفت: با کمال مهر و شفقت به آقای سخنگوی محترم عرض می کنم که چقدر خوب بود که مقداری هم گزارشهای دیگری که در ساختاری در درون حکومت منتشر می شود را هم می خوانیدید! اگر ذره ای انصاف در اینکه می گویید ما کولاک کرده و در حال ورود به دوره رونق هستیم و تمام عوارض کارهای دولت قبل را کنار زده ایم، باشد، باید پرسید کل ماجرای کارنامه اقتصادی ایران در دولت قبلی، فقط محصول کار خودشان بود؟! و در دوره آنها شوکهای برون زا و استکبار جهانی و مانع تراشی خارجی ها و خروج ترامپ از برجام وجود نداشت و فقط کارها مختص به سیاستهای قوه مجریه بود!

مومنی اظهارداشت: اگر واقعا به این سخنانی که مطرح کرده اید، باور دارید باید بر احوال این قوم گریست که حکومتگرانش تصور کنند در حالی که امنیت حقوق مالکیت و ثبات اقتصاد کلان و فساد و ناکارآمدی را در ابعاد غیرقابل باوری افزایش داده‌اند احساسشان این است که ما فضای کسب و کار را مساعد کرده‌ایم! این ادعاها بسیار تلخ و به دور از واقعیت است. برای اینکه روحیه حکومتگران گرامی خراب نشود، فقط به گزارشهای رسمی استناد می کنم که بنا به تعریف، خوشبینانه ترین و محافظه کارانه ترین برآوردها را از واقعیت ارائه می دهند. اگر بخواهیم کمی وارد مقولات تحلیلی شویم و واقعیتهای محرز شده و مشاهده شده را مورد توجه قرار دهیم که نمی شود اینگونه سخن گفت!