ضمیمه دانش امروز روزنامه اطلاعات نوشت: درست وقتی فکر می‌کنیم که همه مظاهر طبیعت را دیده‌ایم، با یک شگفتی دیگر رو‌به‌رو می‌شویم.

یکی از این مظاهر حیرت‌انگیز سنگی نادر به نام «ترووانت» است. این گرداله‌های ماسه سنگی فقط در یک نقطه از سیاره زمین در کشور رومانی یافت می‌شوند.

مشهورترین خوشه آن‌ها در نزدیکی روستایی به نام «کوستِستی» (Costesti)است. در آنجا موزه‌ای به نام «موزه ذخیره‌گاه طبیعی ترووانت» دایر شده است که از آن‌ها محافظت می‌کند. ترووانت ها اکنون به یک جاذبه توریستی تبدیل شده‌اند و تحت حمایت سازمان یونسکو هستند. واژه ترووانت را یک طبیعی‌دان انتخاب کرد که به معنای شن سیمانی ‌شده یا به هم چسبیده است.

 «ترووانت ها» (trovants) سنگ‌های گرد و اندکی نامنظم هستند که از قرن هجدهم میلادی تعجب انسان‌ها را برانگیخته‌اند.

آن‌ها با گذشت زمان رشد می‌کنند و ازاین‌رو زنده به نظر می‌رسند. سنگ‌های والد حتی می‌توانند ترووانت های نوزاد را به وجود آورند که به‌طور مستقل رشد می‌کنند. خمیدگی‌های صاف محیط این سنگ‌ها، آن‌هارا به مجسمه‌های دست‌ساز مدرن شبیه کرده‌اند.

 ترووانت‌ها در فرهنگ مردمی منطقه جایگاه پررنگی دارند. ساکنان منطقه باور دارند که آن‌ها بزرگ می‌شوند، راه می‌روند و حتی صاحب نوزادانی می‌شوند.

گفته می‌شود یک پژوهشگر به مدت دو هفته از ترووانت ها فیلم‌برداری کرد و شاهد این بود که یکی از آن‌ها به اندازه 5/2 میلی‌متر حرکت کرده است.

اگر چه راه رفتن ترووانت ها از نگاه اهالی علم چندان پذیرفتنی نیست اما آن‌ها منکر این احتمال نمی‌شوند که گرم یا سرد شدن خاک می‌تواند موجب حرکت کردن این گرداله‌ها شود.

همچنین مردم بومی ترووانت‌ها را تخم‌های دایناسورهای غول‌پیکر، فسیل‌های گیاهی یا موجودات بیگانه می‌دانند. به هر ترتیب، علم نشان می‌دهد که این باورها تا حدی حقیقت دارند.

دانشمندان آن‌ها را نوعی سنگال در نظر می‌گیرند، توده‌ای سخت و فشرده از ماده (به‌طور خاص ماسه و ریگ و کنگلومرا) که با لایه‌های سنگ‌آهک، ماسه‌سنگ و نوعی سنگ رسوبی به نام شیل احاطه شده است. به‌عبارتی‌دیگر، این سنگ‌ها از دانه‌های شن یا ماسه سنگ‌هایی که با سیمان سنگ‌آهک (کربنات کلسیم) به هم چسبیده‌اند تشکیل می‌شوند. نقطه آغاز شکل‌گیری آن‌ها مواد معدنی درون باران است که به دور یک هسته تجمع یافته‌اند. این هسته می‌تواند یک دانه ریگ، یک برگ، یک تکه استخوان یا فسیل باشد.

در سال 2008، کنگره بین‌المللی زمین‌شناسی در اسلو پایتخت نروژ ادعا کرد که ترووانت‌ها به‌اشتباه به‌عنوان سنگال طبقه‌بندی شده‌اند چون معتقد بودند که هیچ تفاوتی بین خود سنگ‌ها و بستری که رویشان شکل می‌گیرند وجود ندارد و نیز هسته مجزا و متمایزی درونشان نیست.

ماهیت آن‌ها هر چه که باشد، پیشینه حضورشان در زمین بیشتر از انسان است. به عقیده زمین شناس‌ها، عامل تشکیل ترووانت‌ها زمین لرزه‌های دوره میوسن میانه بوده که این دوره بیش از پنج میلیون سال قدمت دارد.

ترووانت‌ها ازلحاظ شکل و اندازه تنوع زیادی دارند و قطر آن‌ها از چند سانتیمتر تا چند متر متغیر است. ارتفاع بعضی از آن‌ها به 5/4 متر می‌رسد و می‌توانند تا چند تن وزن داشته‌باشند.

 برخلاف بیشتر سنگ‌ها که به‌مرور زمان دچار فرسایش شده و ابعادشان کوچک‌تر می‌شوند، ترووانت‌ها به رشد خود ادامه می‌دهند و به‌جای کوچک‌تر شدن، بزرگ‌تر می‌شوند.

هنگام بارندگی‌های شدید، آن‌ها ساختار متخلخلی دارند و مواد مختلف ازجمله کربنات کلسیم را از آب باران جذب می‌کنند. سپس سیمان سنگ‌آهک از آن‌ها تراوش می‌کند و محیط آن‌ها بزرگ‌تر می‌شود. وقتی آب فقط به یک سمت سنگ برخورد می‌کند، یک لکه گرد شکل می‌گیرد که پس از مدتی جدا می‌شود و یک ترووانت جدید را به وجود می‌آورد.

رشد ترووانت‌ها بسیار کند است و در زمان بی‌درنگ نمی‌توان توان شاهد آن بود. برآورد شده است که این سنگ‌ها طی بیش از هزار سال تنها چند سانتیمتر رشد کرده‌اند.

بستر ماسه سنگی که ترووانت‌ها روی آن تشکیل می‌شوند از محیط‌های آبی باستانی حکایت دارند که از ته‌نشینی‌های متوالی عناصر و مواد جابه‌جا شده توسط رودخانه‌ها شکل گرفته‌اند. جالب است که گاهی فسیل‌های صدف‌های دوکفه‌ای و شکم‌پایان درون ترووانت‌ها پنهان، کشف می‌شوند.