دولتمردانی که سواد ریاضی ندارند

علیرضا خانی: اساس طبیعت بر ریاضیات استوار است و اصل اساسی همه علوم اندازه‌گیری و سنجش و پیمایش است. کسانی که حدی از شمارش و اندازه‌گیری را ندانند اصطلاحاً به اختلال در یادگیری ریاضی دچارند. برخی اذهان، قدرت درک مفاهیم مرتبط با ریاضیات و آمار را ندارند و همین که عدد از حدی بزرگتر می‌شود، دیگر نسبت و تناسب اعداد برایشان قابل ادراک نیست و اصطلاحاً فرق بین چند هزار با چند میلیون را تشخیص نمی‌دهند.

جزئیات یک تغییر مهم در واریز سهمیه بنزین اعلام شد

کسی در برنامه تلویزیونی به عنوان مدیر یک حوزه مدیریتی در یک شهر، می‌گوید ما یک میلیون ورزشکار داریم و وقتی مجری می‌پرسد جمعیت کل شهر شما چقدر است می‌گوید 55 هزار نفر. مجری می‌گوید چنین چیزی محال است و او خیلی صادقانه می‌گوید درست است چون اینجا روی کاغذ این طور نوشته شده.

در هنگامه تبلیغات انتخابات، برخی داوطلبان نمایندگی مجلس یا ریاست جمهوری سخنانی می‌گویند و اعداد و ارقامی را وعده می‌دهند، مثلاً می‌گویند طی مدت کوتاهی نرخ تورم را یک رقمی و رشد اقتصادی را دو رقمی می‌کنیم.

این میزان به درآمد کشور و حقوق کارمندان و معلمان می‌افزاییم، صادرات غیرنفتی را 2 برابر یا 4 برابر یا 10برابر می‌کنیم. همه کودکان محروم از تحصیل را به مدرسه می‌فرستیم، هر سال این تعداد مسکن می‌سازیم، همه جمعیت زیر خط فقر را نجات می‌دهیم و ...

بسیاری از ناظران یا رقبا، این‌گونه سخنان را ناشی از سیاسی‌کاری و نوعی نیرنگ برای رأی آوردن تحلیل می‌کنند؛ چون وعده‌هایی که حجم و عدد آن بسیار بزرگ است در زمان کوتاه امکان تحقق ندارد.

اما به نظر نگارنده، این‌گونه وعده‌ها اغلب با صداقت و سادگی داده می‌شود و صاحب آن، قصد اغواگری و خدعه و فریب ندارد، بلکه خیلی صادقانه ادراکی از معنی واژگان و نسبت ابعاد و اعداد و تناسب و اندازه ابعاد کمّی وعده داده شده با «کمیت» درآمد بالفعل و عدد امکانات موجود و رقم هزینه‌های واقعی اداره کشور ندارد. سال‌ها پیش یکی از مسئولان کشور، در بحث دهک‌های اقتصادی از دهک یازدهم نام برد!

بنابراین اینگونه اظهارات در حوزه اعداد و حساب و محاسبات آماری، نه از روی خبث طینت یا خدعه بلکه از روی نداشتن ادراکی از مفهوم اعداد است.

چند سال پیش شخصیتی در تلویزیون آمد و خیلی صادقانه از مردم درخواست کرد که صاحب 14 فرزند شوند و بسیار در این زمینه اصرار و ابرام کرد. مشخص بود او از روی صداقت چنین اصراری می‌کند در عین حال که نسبت بین 14 فرزند و هزینه‌های آن را متوجه نیست.

رابطه ریاضی بین اینکه خانواده‌ای 14 فرزندی اگر بخواهد با حداقل استانداردهای عرفی و زیستی و اخلاقی زندگی کند باید خانه‌ای هزارمتری  با دست کم 15 ـ 16 اتاق و چندین مطبخ و سرسرا  سرویس بهداشتی داشته باشد که با الگوی زیست اجتماعی سمرقند قرن هشتم نیز سازگار نبود چه رسد به تهران و مشهد و تبریز و زاهدان قرن پانزدهم با آپارتمان‌های 50‌متری استیجاری.

آن شخصیتی که چنین اصراری می‌ورزید قصد به خطا انداختن مردم را نداشت بلکه خود به‌طور صادقانه‌ای درکی از نسبت اعداد و هزینه‌ها و نسبت‌های ریاضی فضاها و نیازهای امروزه لازم به ازای هر یک نفر نداشت و اتفاقاً در همان برنامه وقتی مجری از او خواست بین 1000 و 1100 یک عدد را انتخاب کند چندین بار تلاش کرد و هر بار عددی بیرون از دامنه آن اعداد گفت تا اینکه مجری به ناچار خودش عددی برگزید.

ریاضیات مادر علوم است و بدون ریاضیات، نمی‌توان نسبت‌ها را کشف و مقادیر را اندازه‌گیری کرد. بدون ریاضیات نمی‌شود جوامع امروز را اداره کرد. ممکن است گفته شود در همه ممالک دنیا کسانی هستند که ذهن ریاضی و ادراکی از نسبت و تناسب موضوعات و مقادیر ندارند.

درست است اما در آن سرزمین‌ها، تلاش می‌کنند با روش‌های آموزشی مناسب به آنها تا حدی مفاهیم محاسباتی و اندازه‌گیری را آموزش دهند، تا از پس زندگی روزمره‌شان برآیند نه اینکه آنها را به مسئولیت اداره امور دیگر شهروندان بگمارند.