یک مسئول کشور ترکیه: ریشه بسیاری از واژگانِ ترکی، فارسی است

اطلاعات نوشت: غلامعلی حدادعادل در دیدار با هیأت علمی و فرهنگی ترکیه اظهار کرد: از دوره‌ای که پروفسور دریا اُرس سفیر جمهوری ترکیه در ایران بود، خاطرات خوشی به یاد داریم. در دوره مسئولیت او که شخصیتی فرهنگی و علمی است، شاهد پیشرفت روابط دو کشور بودیم.

وی افزود: امیدواریم روابط فرهنگی ایران و ترکیه فارغ از تمامی مسائل سیاسی گسترده شود و به سایر حوزه‌ها نیز گسترش یابد. با توجه به سابقه ارتباط دو کشور چنین امری ضرورت دارد.

حدادعادل با اشاره به طرح تألیف «دانشنامه زبان و ادب فارسی در آسیای صغیر» در فرهنگستان زبان و ادب فارسی بیان کرد: این طرح ۱۰سال پیش به تصویب رسید و در گروه مطالعات آسیای صغیر فرهنگستان در دست پیگیری است. همچنین به همت فرهنگستان، کتاب «دولت و تمدن عثمانی» را ترجمه و با همکاری مؤسّسه اریسکا منتشر کرده‌ایم.

رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی با اشاره به اهمیت اسناد تاریخی توضیح داد: بدون شناخت ریشه‌ها و اشتراکات دو ملت، شناخت ما از هم ناقص خواهد بود و این اسناد و منابع تاریخی به ما کمک می‌کنند تا به شناخت درستی از هم دست یابیم. برای نمونه، اگر پژوهشگری بخواهد تاریخ دوره صفویه را بنویسد، بدون دسترسی به اسناد ترکیه این کار میسر نخواهد شد. همان‌ گونه که پژوهش درباره تاریخ عثمانی بدون دسترسی به اسناد موجود در ایران مشکل است.

حدادعادل با اشاره به پیشینه نزدیک به صد ساله فعالیت فرهنگستان زبان و ادب فارسی گفت: فرهنگستان زبان و ادب فارسی آماده است دستاوردهای خود، به‌ ویژه دوره سوم را در اختیار بنیاد زبان ترک بگذارد.

در این دیدار، محمد دبیرمقدم معاون علمی و پژوهشی فرهنگستان زبان و ادب فارسی با اشاره به تأثیر متقابل زبان و ادب فارسی و ترکی گفت: هفته آینده در پژوهشکده اصطلاح‌شناسی و واژه‌گزینی فرهنگستان، یکی از دانشجویان از پایان‌نامه خود با عنوان «بررسی واژه‌ها و وندهای فارسی در ساخت‌واژه ترکی استانبولی» دفاع خواهد کرد که در پژوهش خود از منابع مهم موجود در ترکیه نیز استفاده کرده است.

وی افزود: زبان‌ها و گویش‌ها گنجینه ارزشمندی هستند و نباید نسبت به مسائل زبانی بی‌اعتنا بود. خوشبختانه در فرهنگستان زبان و ادب فارسی پژوهش‌های مفصلی در این حوزه انجام شده یا در دست انجام است.

در ادامه، پروفسور دریا اُرس رئیس مؤسسه عالی فرهنگ، زبان و تاریخ آتاترک و عضو افتخاری فرهنگستان زبان و ادب فارسی بیان کرد: هدف ما از این سفر چندروزه به ایران، این است که مدیران نهادهای فرهنگی ترکیه با سازمان‌های مشابه در ایران دیدار داشته باشند و در جریان فعالیت‌های یکدیگر قرار گیرند.

وی گفت: بنیاد زبان ترک که نهادی مشابه فرهنگستان زبان و ادب فارسی است، از سال ۱۹۳۲تاکنون یکهزار و ۵۵۰عنوان و بنیاد تاریخ ترک نیز تاکنون ۲هزار عنوان کتاب منتشر کرده است و از میان کتاب‌های این دو نهاد ۲۰۰عنوان آن مرتبط با تحقیقات و پژوهش‌های ایران‌شناسی است .

عضو افتخاری فرهنگستان زبان و ادب فارسی بیان کرد: ما می‌توانیم با همکاری مشترک، کارهای گوناگونی درباره زبان و ادب فارسی و زبان ترکی انجام دهیم و عرصه تأثیرگذاری و تأثیرپذیری دو زبان را بررسی کنیم .

ارس درباره فعالیت‌های بنیاد زبان ترک توضیح داد: این بنیاد ۴۰عضو دارد و فعالیت‌های آن مشابه فعالیت‌های فرهنگستان زبان و ادب فارسی است با این تفاوت که فعالیت‌هایی که در گروه‌های مختلف فرهنگستان زبان وادب فارسی در ایران انجام می‌شود در ترکیه با مسئولیت چند نهاد در حال پیگیری است.

سفیر پیشین جمهوری ترکیه در ایران افزود: سال آینده همایش مشترکی میان ایران و ترکیه در شیراز برگزار خواهد شد.

در ادامه، عثمان مرت سرپرست بنیاد زبان ترک گفت: بنیاد زبان ترک از سال ۱۹۳۲میلادی فعالیت خود را آغاز کرده است. پژوهشگران این بنیاد درباره همه گویش‌ها و لهجه‌های زبان ترکی پژوهش می‌کنند و توانسته‌ایم گنجینه‌ای غنی‌ درباره زبان ترکی گردآوری کنیم.  

وی افزود: زبان ترکی از زبان فارسی بسیار تأثیر پذیرفته، حتی ریشه بسیاری از واژگان ترکی، فارسی است. از این‌ رو، بخش مهمی از فعالیت‌های بنیاد زبان ترک بر میراث مشترک این دو زبان متمرکز شده است. تاکنون در بنیاد زبان ترک یکهزار و ۵۵۰عنوان کتاب منتشر شده و سه نشریه علمی نیز از سال ۱۹۴۰در بنیاد منتشر می‌شود. همچنین ۷۵هزار عنوان کتاب در کتابخانه بنیاد موجود است که یکهزار و ۳۰۰عنوان آن نسخه خطی است.

در ادامه فرروح اوزپیلاوجی، رئیس سازمان آثار مکتوب ترکیه اظهار کرد: سازمان آثار مکتوب ترکیه با تجمیع تمامی مخازن مکتوب ترکیه زیرنظر ریاست جمهوری تأسیس شده‌است و این سازمان سه شعبه در شهرهای مختلف ترکیه دارد.

وی ادامه داد: پس از مرمت و دیجیتالی‌کردن منابع خطی، تاکنون توانسته‌ایم ۶۰۰هزار نسخه خطی را بر روی وبگاه سازمان آثار مکتوب ترکیه بارگذاری کنیم تا پژوهشگران به‌ راحتی از این منابع بهره ببرند. همچنین تاکنون  ۲۰۰هزار نسخه خطی را به همراه ترجمه منتشر کرده‌ایم.

در این دیدار که اوئور اونال رئیس سازمان آرشیو دولتی ترکیه و یوکسل اوزگن رئیس بنیاد تاریخ ترک نیز حضور داشتند، حداد عادل دوره ۱۲جلدی دانشنامه زبان و ادب فارسی را به سرپرست بنیاد زبان ترک و یک دوره از آثار انتشارات فرهنگستان نیز از سال ۱۳۹۷تا ۱۴۰۲را‌ به مؤسسه عالی فرهنگ، زبان و تاریخ آتاترک اهدا کرد.