عباس صالحی: اطلاعات در دوره جنگ یک رسانه ملی بود

اطلاعات نوشت: مراسم تقدیر از عکاسان روزنامه اطلاعات در دوران دفاع مقدس با عنوان دوربین حماسه به روایت عکاسان روزنامه اطلاعات در موسسه اطلاعات برگزار شد.

در این مراسم دکتر کمال خرازی، رئیس وقت ستاد تبلیغات جنگ با گرامیداشت یاد شهدای عکاس دوره جنگ و همچنین یاد مرحوم سید محمود دعایی اظهار  داشت: در ستاد تبلیغات که وظیفه‌اش خدمتگزاری به خبرنگاران و عکاسان و رساندن پیام رزمندگان به جهانیان بود، با خبرنگاران و عکاسان در تماس بودیم و آثار آنها را جمع می‌کردیم. فریم‌های زیادی از عکس‌های جبهه جمع‌آوری شد و مهمترین آنها در قالب یک مجموعه 6 جلدی به  نام  جنگ تحمیلی منتشر شد که یک اثر ماندگار تاریخی است. هر فریم عکس، پیامی است که با هزاران صفحه متن قابل انتقال نیست، گویی شما را در صحنه حاضر می‌کند .

وزیر اسبق امور خارجه افزود: در ستاد تبلیغات جنگ شورای اخبار جنگ را داشتیم که روزانه اخباری که از جنگ می‌آمد را بررسی و آماده می‌کردند و در صداوسیما و روزنامه‌ها منتشر می‌شد. آن زمان عکاسان باید فریم را می‌‌بردند و ظاهر می‌کردند و نیازمند داروی ظهور بودیم و هزینه‌ها بالا بود. ما باید این دشواری‌ها را در ارزیابی‌هایمان لحاظ کنیم، زیرا ثبت وقایع توسط عکاسان کار ساده‌ای نبود. این عکس‌ها سرمایه ای عظیم است و حفظ و نگهداری آن وظیفه همه ماست. خوشحالیم در موسسه اطلاعات این گنجینه حفظ می‌شود. عکس‌ها و فیلم‌های ستاد تبلیغات هم به بنیاد حفظ آثار دفاع مقدس تحویل داده شد.

جاسم غضبان‌پور، عکاس دوران جنگ، بیان کرد: عکاس جنگ دوشادوش رزمندگان و حتی جلوتر از آنها در عملیات باید حضور می‌داشت تا بتواند عکس خوب تهیه کند. هیچ رشته هنری دیگری نیست که شبیه عکاسان این چنین در دفاع مقدس حضور داشته باشد.

وی افزود: عکس‌های جنگ زمانی در ستاد تبلیغاتی جنگ توسط آقای خرازی جمع‌آوری شد. گنجینه موسسه اطلاعات هم از این نظر غنی است که به زعم من از گنجینه بانک مرکزی ارزشمندتر است زیرا قابل جایگزینی نیست. 14 ماه پیش با درخواست دکتر صالحی برنامه‌ریزی برای قدردانی از عکاسان دفاع مقدس شروع شد. حدود 2 ماه با همکاری آرشیو روزنامه، مجموعه عکس‌ها بازبینی شدند و تعدادی را انتخاب کردیم.

این عکاس تصریح کرد: عکاسان جلوتر از خط‌شکنان و تک‌تیراندازان در خط مرزی از شمال تا جنوب تصویر ثبت کردند. عکسی داریم که شهید چمران در سنگر  با دوربین خطوط دشمن را مشاهده می کند،  ولی عکاس جلوتر از او در خط مقدم و بدون حفاظ از او عکاسی کرده است.امیدوارم در موسسه اطلاعات  ابزار آرشیو به‌روز‌رسانی شود، زیرا این یک آرشیو مدون است که برای انجام کار پژوهش می‌توان به آن مراجعه کرد.

سپس منوچهر قلمچی، عکاس جنگ، در بیان خاطرات خود گفت: ما هم در جبهه به نوعی رزمنده بودیم و به جای اسلحه، دوربین دستمان بود. در منطقه تنگ چزابه، فاصله بین ما و عراقی‌ها دو تا خاکریز بود و لشکر امام رضا(ع) از مشهد آنجا مستقر بود. هیچ ماشینی اجازه نداشت وارد منطقه شود ولی ما با سرسختی ماشین روزنامه را تا خط مقدم بردیم. ما جلو سنگر مشغول تهیه گزارش بودیم که یک رزمنده مرا  پرت کرد داخل سنگر و  در این لحظه دشمن خمپاره زد و  من به وسیله آن رزمنده از مرگ نجات پیدا کردم.

وی گفت: خاطره دیگرم  مربوط به عملیات بیت‌المقدس و آزادسازی خرمشهر است. روز دوم خرداد به من گفتند  که به جبهه بروم و من توسط ستاد تبلیغات به اهواز اعزام شدم و به قرارگاه خاتم‌الانبیا رفتیم و شب آنجا بودیم. صبح وارد خرمشهر شدیم و از گمرک شهر و اسکله عکاسی کردیم. من آنجا اشک شوق می ریختم که خرمشهر آزاد شده است و از طرفی ناراحت بودم که چگونه شهر ویران شده است. بعد از 10  روز همکاران من آمدند منطقه و من برگشتم تهران. 

 در ادامه، محمدحسین حیدری، دبیر انجمن عکاسان دفاع مقدس، با گرامیداشت یاد 119 شهید عکاس گفت: امروز با درایت مرحوم دعایی و همت آقای طیرانی و همکارانش در آرشیو، بیش از یک میلیون فریم در مجموعه اطلاعات بایگانی شده است. مجموعه‌های زیادی می‌توانستند این مسیر را بروند و نرفتند.

وی افزود: در زمان جنگ، امکانات امروز را نداشتیم، مثلاً اگر عملیات در شب بود، عکاس نمی‌توانست کاری بکند،  اما با تمام این احوال، آثار زیادی خلق شده است که متأسفانه به واسطه نامهربانی ها گردآوری نشدند. آثار مجموعه اطلاعات هم باید گویاسازی شوند تا  با چند تا کلیک اطلاعات کامل را درباره هر اثر به‌دست آوریم. امیدوارم همکاری روزنامه با انجمن تداوم داشته باشد تا بتوانیم گنجینه تصویری دفاع مقدس را حفظ کنیم.

گفتنی است در ابتدای این مراسم، سیدعباس صالحی، مدیرمسئول روزنامه اطلاعات با  گرامیداشت یاد شهدای دفاع مقدس و شهدای رسانه اظهار داشت: روزنامه اطلاعات به عنوان یک روزنامه قدیمی، ویژگی‌های متعددی دارد. بسیاری از رسانه‌هایی که در ایران متولد شدند، به دلایل گوناگون به بلوغ نرسیدند، اما اطلاعات یک رسانه قریب یکصد ساله است و این در تاریخ رسانه‌های ایران مزیت بی‌نظیر  به شمار می رود. این یکصد سال، یک تاریخ مکتوب را در اختیار می‌گذارد و   سرمایه ای غنی برای هر حوزه‌ای ایجاد می‌کند.

وی با اشاره به آرشیو غنی روزنامه اطلاعات برای انجام پژوهش‌های متعدد در حوزه‌های گوناگون و آثاری که با تکیه بر این مجموعه غنی خلق شده‌اند، ادامه داد: ویژگی دوم روزنامه اطلاعات آن است که برهه‌هایی در تاریخ ما بوده که اهمیت ویژه داشتند؛ مثل اشغال ایران در جنگ جهانی، ملی شدن نفت، انقلاب اسلامی و دفاع مقدس و  پرداخت روزنامه به این دوره‌ها، یک منبع مهم و اساسی پژوهشی است. دفاع مقدس در تاریخ ما یک رویداد کم‌سابقه است که طی آن 2888 روز یک جنگ مستمر، فراگیر و گسترده داشتیم که تقریباً همه کشور را درگیر کرده بود؛  این دوره خاصی از تاریخ ایران است که در آن، مبتلا به کم‌رسانگی هم بودیم و بار کار رسانه‌ای بر دوش صداوسیما، خبرگزاری جمهوری اسلامی و عمدتاً دو روزنامه اطلاعات و کیهان بود.

صالحی افزود: اطلاعات در این دوره کارکردهای مختلف یک رسانه ملی، ازجمله کنشگری و فعالیت برای مسئولیت‌های ملی و دینی را  اجرا می‌کرد. اطلاع‌رسانی کف قضیه بود، حفظ روحیه ملی در طول 8 سال کار کمی نبود. تقویت روحیه رزمندگان هم کاری بود که رسانه‌ها برعهده داشتند. مقابله با جنگ روانی رسانه‌های بیگانه و... از کارکردهای رسانه بود. روزنامه اطلاعات سهم مهمی در صیانت رسانه‌ای ما داشت.

سرپرست موسسه اطلاعات همچنین اعلام کرد: امسال کتابی به عنوان «خراسان شمالی در دفاع مقدس به روایت اطلاعات» منتشر شده است که نشان می‌دهد نقش روزنامه در دوران جنگ به شکل‌های مختلف قابل تبیین مجدد است. عکاسان خبری روزنامه اطلاعات و هر رسانه‌ای، دو کار مضاعف هم انجام می‌دادند: یکی ثبت لحظه‌های ماندگار و دیگری، ترکیب گزارش و هنر و تأثیرگذاری بیشتر گزارش‌ها. آنها با عکس‌های خود تأثیراتی آفریدند و هنوز می‌آفرینند که ترکیبی از رسانه‌ و هنر است وکاری را انجام دادند که سال‌ها می‌تواند همچنان تأثیرگذار باشد.

در ادامه، از عکاسان روزنامه اطلاعات در دوران دفاع مقدس شامل آقایان  علی آذرنیا، مرتضی خاکی، جهانگیر رزمی، محسن رفیع‌نژاد، علی غفاری و منوچهر قلمچی تقدیر و نمایشگاه عکس‌های آن دوره در گالری روزنامه افتتاح شد. این نمایشگاه به مدت یک هفته از 10 صبح تا 16 پذیرای علاقمندان است.