عاصفه الله وردی در ضمیمه خانواده امروز روزنامه اطلاعات نوشت: بارها پیش آمده  است که یک نوجوان همراه پدر یا مادر به دفتر مشاوره مراجعه کند و از تجربه ناخوشایند خود در طی درمانهای جسمی بگوید.«حس می‌کردم قدش دیگه رشد نمی‌کنه، دوست داره قد بلندتر باشه. رفتیم و دکتر چند تا آزمایش داد، بعد که جواب آزمایش‌ها اومد، خیلی صاف و مستقیم و بدون هیچ محبت و همدلی در صداش، به دخترم گفت تو دیگه بلندتر از این نمی‌شی. از اون روز به بعد، دخترم به شدت ناراحت و افسرده شده.»

این مسأله به ویژه در دوران بلوغ که نوجوانان بر روی قد و وزن خود حساس هستند و نیاز دارند این حساسیت از سوی بزرگترها به خوبی درک شود و اگر علم پزشکی می‌تواند، کمکی به آنها در این زمینه بکند، بسیارپررنگ‌تر دیده می‌شود. نقش روحیه در بهبود بیماری‌های جسمی بر کسی پوشیده نیست. در بسیاری از تحقیقات روانشناسی ثابت شده که روان با جسم و جسم با روان در ارتباط است. چه بسا عامل _ اگر نگوییم همه‌_ بسیاری از بیماری‌های جسمی مسائل روانی، فکری و شناختی ست.

نحوه ارتباط

تعامل درست همان چیزی است که بهتر است یک پزشک در ارتباط با بیمار نوجوانِ خود در نظر بگیرد. حتی در مواردی که اطمینان کامل از موضوعی دارد، برای او وقت بگذار و از ابعاد مختلف توضیح دهد؛ چرا که نوجوان نیاز دارد در مورد موضوعات حیاتی توضیح بشنود.

تعامل پزشک و بیمار

بر کسی پوشیده نیست که درمان بیماری‌ها بستگی زیادی به تعامل بین پزشک و بیمار دارد و نتیجه همکاری بیمار با پزشک، درمانی سریع و موفق است. تحقیقات زیادی نشان داده‌اند که ناتوانی کادر درمانی به ویژه پزشکان و پرستاران در ایجاد رابطه مناسب با بیماران نه فقط هزینه‌های زیادی ایجاد می‌کند، بلکه موجب می شود که بیماران از فرآیند درمان ناراضی باشند، به دستور العمل‌های درمان پزشک معالج عمل نکنند، تصمیم به تعویض پزشک داشته باشند و به طور کلی نسبت به درمان و سازمان‌های بهداشتی و درمانی نگرش منفی پیدا کنند.

10 دقیقه

 تحقیقاتی دیگر می‌گوید: «معایناتی که کمتر از 10 دقیقه طول می  کشند از برقراری ارتباط مناسب جلوگیری می کنند و مانع از انجام یک معاینه کامل و حاکی از دلسوزی بوده و رضایت‌مندی بیماران را کاهش می  دهند.» 10 دقیقه معاینه، همراه با همدلی و درک موقعیت خاص کودک و نوجوان، اثر درستی بر روان او می‌گذارد. البته که بسیار هستند پزشکانی که نسبت به اصل برقراری ارتباط با بیماران نگرش مثبت دارند، اما فاقد مهارت‌های ارتباطی مناسب هستند.

مصاحبه بالینی

پژوهش‌های دیگری نشان داده‌اند که 60 تا 80 درصد از موارد تشخیص بیماری‌ها و نیز تصمیم‌گیری‌های درمانی بر مبنای اطلاعات بدست آمده از مصاحبه پزشک صورت می گیرد. از این‌رو ارتباط صحیح پزشک با بیمار چهار پیامد مطلوب دارد. افزایش رضایت بیمار، تجربه  کلینیکی خوشایندتر، افزایش دقت تشخیص و افزایش پیروی از درمان؛ که طبق تحقیقات، رضایت بیمار مهمترین پیامد این ارتباط بوده است. رضایت مندی، برداشت ذهنی بیماران از کمیت و کیفیت خدمات درمانی ارائه شده در مراکز درمانی است.

یک تجربه

مراجعی داشتم که همسرش دو سال با بیماری سرطان دست و پنجه نرم می‌کرد و همانطور که می‌دانید، چنین بیماری‌هایی به همکاری تنگاتنگ کادر پزشکی و همراهان بیمار نیاز دارد. آنها دو بیمارستان را برای بستری در دوره‌های مختلف بیماری تجربه کرده بودند. 
در یکی از این بیمارستان‌ها ارتباط خوب و مناسبی بین کادر پزشکی و بیمار برقرار شد و پزشک برای صحبت با بیمار وقت و انگیزه کافی داشت اما در دیگری کمترین تلاشی برای برقراری ارتباط درست با بیمار و همراهش صورت نمی‌گرفت. روند درمان این فرد در دو بیمارستان متفاوت بود. تا جایی که رشد بیماری او هم در بیمارستانی که ارتباط عاطفی مناسبی با کادر برقرار نمی‌کرد، بيشتر شد.

محوریت با بیمار

در سال‌های اخیر به خواست‌های بیماران در امور پزشکی توجه بیشتری شده است، این تحول در بسیاری از امور پزشکی از جمله پیشگیری، مراقبت، درمان، آموزش، تحقیقات و ارزیابی کیفیت سیستم خدمات بهداشتی و درمانی دیده می‌شود. در حقیقت محوریت از روی پزشکان برداشته شده و مراقبت‌های پزشکی با محوریت بیمار، موجب شده است تا به خواسته‌ها، نیازها و تمایلات بیماران، بطور ویژه بها داده شود.

در مطب

سال‌هاست که کادر پزشکی برای کودکانی که به مطب پزشک یا دندانپزشک مراجعه می‌کنند خدمات ویژه‌ای در نظر می‌گیرند. از استفاده محلی کوچک برای بازی کودکان گرفته تا یک مانیتور که انیمیشن‌های مورد علاقه آنها را حین درمان پزشکی پخش می‌کند. اما مهمتر از همه این وسیله‌ها، رفتار و نگرش آگاهانه یک پزشک متخصص یا کادر پزشکی با کودک یا نوجوان است که به او حس امنیت و پذیرش می‌دهد.

خبر خوب

فراموش نکنیم که برقراری ارتباط، خود یک توانمندی انسانی و مهارت اجتماعی است که با آموزش و یادگیری و تکرار قابل توسعه است. خبر خوب اینکه موضوع مهارت‌های ارتباطی در آموزش پزشکی در دنیا جایگاه مهم و روبه رشدی دارد. 

مفید بودن آموزش مهارت‌های ارتباطی در برخی جوامع موجب شده است که بیمارستان‌ها و مراکز درمانی بر آموزش مهارت‌های ارتباطی به کادر پزشکی  پافشاری کنند. ارتباط مطلوب پزشک با بیمار، بخصوص بیمار کودک و نوجوان سبب می‌شود که او سریعتر بهبودی حاصل کند و به جمع دوستان، خانواده و مدرسه و اجتماع برگردد.