سیستان و بلوچستان تشنه است/ رنج مردمان سرزمین آفتاب از کم آبی

اطلاعات نوشت: تداوم خشکسالی‌های گسترده زنگ بحران کم آبی در سیستان و بلوچستان و به ویژه مناطق شمالی و مرکزی آن را به صدا درآورده است، به طوری که تابستان امسال شاهد مشکل تامین آب در زاهدان و شهرهای شمالی استان هستیم .

با شروع فصل تابستان و روزهای گرمی که در سیستان و بلوچستان گاهی به بیش‌از ۵۰درجه می‌رسد، مشکلاتی همچون کم آبی، افت فشار و قطعی طولانی مدت آب، ‌امان مردم را بریده است.

سیستان و بلوچستان بیش‌از ۲۲سال است درگیر پیامدهای تغییرات اقلیمی و خشکسالی‌های مزمن و کمبود شدید منابع آبی است و در میان استان‌های کشور کمترین میزان بارش‌ها برخوردار بوده که مشکلات فراوانی را برای مردم به دنبال داشته است.

زخم‌های خشکسالی هر سال در جنوب شرق کشور عمیق‌تر می‌شود، دوره خشکسالی در سیستان و بلوچستان از سال ۷۶شروع شد و طی 3 سال اخیر با تشدید این معضل طبیعی، خشکسالی بی‌سابقه‌ای را طی حداقل ۲۰سال گذشته پشت سر گذاشتیم و با در نظرگرفتن میزان آبی که به سفره‌های زیرزمینی تزریق می‌شود، حجم آب ذخیره شده پشت سدها و میزان آبی که وارد منابع تأمین آب می‌شود، بیش‌از ۹۰درصد مساحت استان را درگیر خشکسالی  کرده است.

از منظر کارشناسان، مصرف سالانه آب آشامیدنی شهری و روستایی سیستان و بلوچستان ۲۲۴میلیون مترمکعب است که حدود ۱۰۵میلیون مترمکعب آن از منابع آب‌های زیرزمینی، حدود ۸۸میلیون مترمکعب از طریق آب‌های سطحی و تقریباً ۳۱میلیون مترمکعب نیز مجدداً از آب‌های زیرزمینی و شیرین‌سازی آب دریا تامین می‌شود.

کارشناسان معتقدند که در حال حاضر حدود ۶۵میلیون مترمکعب در سال کمبود آب در استان سیستان و بلوچستان وجود دارد و اگر الگوی مصرف رعایت شود، با همین میزان تولید آب می‌توان با کمترین تنش تابستان امسال را پشت سر گذاشت.

سرانه مصرف آب در سیستان و بلوچستان

در حال حاضر تمامی شهرهای استان به جز تعدادی از شهرهای کوچک و از جمله شهر خاش، کل منطقه سیستان، زاهدان، مهرستان، هیدوچ، چابهار، کنارک و آسپیچ محمدی سراوان دچار تنش آبی هستند، شرایط اقلیمی و منابع آبی بحرانی است و سال‌به‌سال نیز این معضل جدی‌تر می‌شود.

در تابستان ۷۰درصد به سرانه مصرف آب در استان اضافه می‌شود و مصرف هر فرد به ۳۴۰لیتر نفر در روز می‌رسد که اگر یک خانوار 4 نفره را در نظر بگیریم، مصرف روزانه آب حدود ۱.۴مترمکعب می‌شود و اگر ۳۰روز را در نظر بگیریم، حدود ۴۰مترمکعب خواهد شد.

در حالی خشکسالی هر ساله و به ویژه امسال با تازیانه‌های خود بر جان بی رمق سیستان و بلوچستان تاخته است که بسیاری از نقاط کشور شاهد بارش برف و باران بوده‌اند و متاسفانه این پدیده نامبارک در این استان سبب خشکیدن تالاب بین‌المللی هامون در شمال و جازموریان در جنوب غرب استان، قطع آب رودخانه هیرمند، گرمای زیاد و تبخیر بیش از حد طبیعی آب شده است.زهرا دهمرده، یکی از شهروندان زاهدانی در گفتگو با «اطلاعات» می‌گوید: با توجه به گرمای بالای هوا در استان و به ویژه زاهدان، از ابتدای تابستان امسال با مشکلات ناشی از کمبود و قطعی آب مواجه بودیم که در حال حاضر این وضعیت 
بهتر شده است .

وی ادامه داد: گرمای هوا در سیستان و بلوچستان و استفاده خانوارها از کولرهای آبی و نبود آب باعث شده است نتوانیم از کولر هم استفاده  کنیم.

عبدالناصر گمشادزهی، دیگر شهروند زاهدان تاکید می کند:  تابستان امسال شاهد افت شدید فشار و قطعی مکرر آب در زاهدان بودیم، به طوری که افت فشاری که در واحدهای آپارتمانی گاهی به هیچ عنوان آب پمپاژ نمی‌شد، مشکلات فراوانی برای مردم به همراه داشت که امیدواریم با اجرای طرح های موقت و دائم به شرایط مناسب در این باره برسیم.

فقر منابع زیرزمینی آب در دشت زاهدان

مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب سیستان و بلوچستان هم در گفتگو با خبرنگار ما در زاهدان می گوید: فقر منابع زیرزمینی آب در دشت زاهدان سبب شده است تأمین آب این شهر با جمعیت حدود یک میلیون نفر از دیگر نقاط و از طریق خطوط و ایستگاه‌های پمپاژ آب تأمین شود.

علیرضا قاسمی می افزاید:  چاه‌نیمه، دشت حرمک، آب‌شیرین‌کن و چاه‌های سطح شهر منابع تأمین آب زاهدان هستند که 2 هزار تا 2 هزار و 100 لیتر در ثانیه آب از این منابع تأمین می‌شود.

وی تاکید می‌کند: با وارد مدار شدن چاه‌های دشت حرمک انتقال آب به میزان ۴۰۰لیتر در ثانیه از چاه‌نیمه کاهش یافت. ۴۲هزار مترمکعب در شبانه‌روز در سطح شهر شیرین‌سازی می‌شود که ۱۵هزار متر مکعب آن در ابتدای سال گذشته انجام شد و در مجموع ۵۰۰لیتر در ثانیه آب از طریق بخش‌ خصوصی و در قالب خرید تضمینی شیرین‌سازی می‌شود.

مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب سیستان و بلوچستان ادامه می‌دهد: اکنون ۷۰۰لیتر از چاه‌نیمه، ۵۰۰لیتر از طریق شیرین‌سازی، ۴۰۰لیتر در ثانیه از چاه‌های حرمک و ۴۰۰لیتر از چاه‌های سطح شهر زاهدان برداشت می‌شود. نیاز آبی زاهدان مصوب شده است و در اوج مصرف با توجه به اضافه شدن نقاط جمعیتی جدید به شهر، به بیش از ۲۶۰۰لیتر در ثانیه می‌رسد که با توجه به کمبود منابع تأمین آب، با مدیریت در شبکه به مشترکان در سطح شهر انتقال می‌یابد.

قاسمی ادامه می دهد: برای رفع کمبود آب، این شرکت منابع حرمک را در دستور کار قرار داده که با توجه به کاهش حجم آب چاه‌نیمه‌ها ناشی از عدم تحقق حق‌آبه این ظرفیت برای طرح اضطراری در نظر گرفته شده است.

طرح تأمین اضطراری آب در زاهدان

مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب سیستان و بلوچستان می‌گوید: طرح تأمین اضطراری آب در شهر زاهدان و منطقه سیستان که با حفر ۱۱۵حلقه چاه در نقاط مختلف در دستور کار وزارت نیرو قرار دارد، هم‌اکنون در مناطق حرمک، هامونِ هیرمند، شیله، بندان و نوار مرزی جنوب شرق سیستان در حال اجرا است که با عملیات اجرایی مطلوب در کوتاه مدت و در مواقع بحران می‌تواند بخشی از نیاز به آب شرب را تأمین کند، این طرح در حرمک تکمیل شده و در هامون هیرمند با ۸۰درصد پیشرفت فیزیکی در حال اجرا است که لازم است شیرین‌سازی هم شود.

قاسمی ادامه می دهد: برای نقاط حاشیه شهر زاهدان که بیشتر در قسمت‌های شمالی و غرب تحت عنوان شهرک‌های جدید و نقاط روستایی اضافه شده‌اند، طی چند سال اخیر لوله‌گذاری شبکه توزیع آب صورت گرفته است و این شرکت به دلیل عدم اضافه شدن منابع تأمین آب از منابع موجود و یا از طریق برداشت آب از سفره‌‌ شهر زاهدان مشکل تأمین آب بهداشتی را حل کرده است و برای شرب از طریق بخش خصوصی با واگذاری امتیاز شیرین‌سازی آب با هماهنگی سایر مراجع ذیصلاح، توزیع آب شرب را انجام می‌دهد.

وی می‌افزاید: با تکمیل طرح انتقال آب از آبخوان‌ شرقی استان و افزایش ظرفیت تامین آب شهر زاهدان که بر اساس برنامه‌ریزی وزارت نیرو مقرر شد در کوتاه‌ترین زمان ممکن به وسیله شرکت آب نیرو اجرا شود مشکل کمبود آب شرب شهر زاهدان حل خواهد شد.

مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب سیستان و بلوچستان تاکید می‌کند: همچنین انتقال آب از دریای عمان به عنوان گزینه پایدار آب شرب این استان و زاهدان در دستور کار دولت قرار دارد که طبق برنامه زمان‌بندی می‌بایست کمتر از ۵سال اجرا شود و به بهره‌برداری برسد.

افزایش مصارف ناشی از گرمای هوا در تابستان که عمدتا کولرهای آبی است، باعث می‌شود به ازای هر خانوار به طور متوسط ۵۰۰لیتر آب اضافه از شبکه در روز برداشت صورت پذیرد که باعث می‌شود در نقاطی از شهر افت فشار و یا گاهی قطع موقت آب را شاهد باشیم.