زهره گردان خبرنگار اطلاعات نوشت: کل افرادِ بالایِ شش‌ماه می‌توانند واکسن آنفلوانزا را تزریق و بدن خود را نسبت به این بیماری مصون کنند، اما ضرورت تزریق برای گروه‌های در معرض خطر بیشتر است.
با شروع فصل سردِ سال، نگرانی از ابتلا به آنفلوانزا افزایش می‌یابد و مردم در پی پیشگیری هستند. قطعا یکی از راه‌های پیشگیری از دچار شدن به این ویروسِ مسری، تزریق واکسن آنفلوانزاست. شاید بخواهید بدانید که این اقدام پیشگیرانه، چقدر برای شما مصونیت ایجاد می‌کند و آیا اصلا لازم است که همه افراد آن را تزریق کنند؟ زمان مناسب تزریق، چه زمانی است و آیا موعد آن می‌گذرد؟ آیا فکر می‌کنید واکسن آنفلوانزا مانع ابتلا به سرماخوردگی می‌شود؟
سلام به آنفلوانزای فصلی
برای صحبت درباره واکسن آنفلوانزا، ابتدا باید شناخت کلی از این بیماری بیابیم. به گفته دکتر حکمت‌الله رحیمی، پزشک عمومی، بیماری آنفلوانزا به سه صورت وجود دارد؛ آنفلوانزای فصلی، آنفلوانزای پرندگان و خوکی. زمینه صحبت ما در اینجا بیماری آنفلوانزای فصلی است.
او می‌گوید: علائم اولیه این بیماری، تب و محل درگیری، دستگاه تنفسی است. سرفه، ضعف و بی‌حالی، گرفتگی بینی و در کودکان، بی‌اشتهایی، کج‌خلقی و گاهی اسهال و تهوع از دیگر علائم این بیماری به شمار می‌آید. گلو، حلق و احتمالا گوش درگیر خواهند شد. آنفلوانزا معمولا به صورت اندک از مهرماه آغاز می‌شود، از آذر ماه افزایش می‌یابد و تا اردیبهشت سالِ بعد ادامه می‌یابد.
وقتی کسی در معرض ویروس قرار می‌گیرد، بین یک تا سه روز بعد به اصطلاح آلوده می‌شود و یک روز قبل از این که علائم را نشان دهد، ناقل است. همچنین یک هفته بعد از بروز علائم هم ناقل محسوب می‌شود.
می‌دانیم که این بیماری از طریق قطرات تنفسی آلوده منتقل می‌شود و این قطرات ممکن است از راه دست دادن، عطسه و سرفه مستقیم وارد بدن شوند. اگر شما به سطحی دست بزنید که آلوده به این قطرات باشند و سپس آن را به بینی و حلقتان انتقال دهید، مبتلا به آنفلوانزا می‌شوید.
می‌پرسید که چگونه از ابتلا به بیماری پیشگیری کنیم؟ اول باید از تماس با فرد آلوده جلوگیری کنید و این اقدام با مراقبت فردی، امکان‌پذیر است. استفاده از ماسک در اماکن عمومی و شلوغ و اجتناب از دست دادن و روبوسی کردن، مؤثر است. باید تعارف‌ها را کنار گذاشت، زیرا خیلی اوقات همین رودربایستی‌ها در فصل سرد، کار دستمان می‌دهد. دوم این که واکسن تزریق کنید. یادتان باشد که واکسن، صددرصد ایمنی نمی‌دهد. گفته می‌شود این ایمنی بین 40 تا 60 درصد در افرادی که سیستم ایمنی طبیعی دارند، ایجاد می‌شود، پس ممکن است واکسن بزنید و بعد مبتلا هم بشوید. همچنین به امید این که سرما نخورید، واکسن تزریق نکنید. ویروس این دو بیماری جدا از یکدیگر است و واکسن آنفلوانزا باعث جلوگیری از ابتلا به سرماخوردگی نمی‌شود.
دکتر رحیمی می‌افزاید: کار دیگری که برای پیشگیری می‌توان انجام داد بالا بردن سیستم ایمنی بدن است. در این صورت اگر واکسن هم نزده باشیم، بدن با ویروس می‌جنگد و آن را از درون خود خارج می‌کند. سیستم ایمنی با تغذیه سالم، خواب کافی، تحرک بدنی و مدیریت استرس بالا می‌رود. مصرف ویتامین‌ها و مکمل‌های غذایی هم مؤثر خواهد بود که البته باید با تجویز پزشک انجام گیرد، صرفا ویتامین C (سی) را می‌توان گهگاه بدون تجویز مصرف کرد. مراقب ویتامین D (دی) بدنتان هم باشید که کمبود آن باعث ابتلا به بسیاری از بیماری‌ها خواهد شد.
زمان تزریق واکسن
واکسن آنفلوانزا معمولا از شهریور ماه از راه می‌رسد و برخی تصور می‌کنند شهریور یا مهر که بگذرد، زمان تزریق آن به اتمام می‌رسد، اما دکتر حکمت‌الله رحیمی، پزشک عمومی در این باره می‌گوید: باید بدانید از شهریور تا زمانی که آنفلوانزا شایع است، می‌توان این واکسن را تزریق کرد تا نسبت به بیماری مصون شد. امسال هنوز با بیماری آنفلوانزا در کشور مواجه نشده‌ایم.
چون واکسن دو هفته بعد از تزریق مصونیت می‌دهد، افراد کمی زودتر از موعد آن را تزریق می‌کنند. لزوما این‌گونه نیست که بگوییم این واکسن حتما باید تا پایان مهر یا آبان تزریق شود. پیک ابتلا به آنفلوانزا در بهمن و اسفند است. ممکن است فردی در اواخر اسفند مبتلا به آنفلوانزا شود که اگر اوایل همان ماه، واکسن را تزریق کند، نسبت به بیماری مصون می‌شود. ما حتی بعد از ایام عید در فروردین و اردیبهشت هم با بیماری آنفلوانزا مواجه هستیم و تا زمانی که آنفلوانزا وجود دارد، تزریق واکسن هم تأثیرگذار خواهد بود.
انواع واکسن
دکتر رحیمی دو نوع واکسن آنفلوانزا را معرفی می‌کند و می‌گوید: یک نوع واکسن از ویروسِ ضعیف‌شده و به صورت استنشاقی است که این مدل فعلا در ایران وجود ندارد. نوعِ دیگر واکسن از ویروس کشتهشده و به صورت تزریقی است که در کشورمان موجود است. اگر تصمیم گرفتید که واکسن بزنید بعد از خرید، حتما واکسن را در یخچال نگهداری کنید، اما بدانید که هنگام تزریق، واکسن باید چند دقیقه بیرون بماند و به دمای اتاق برسد. ممکن است فرد دچار علائمی مانند ضعف و بی‌حالی، کمی تب و درد عضلانی شود.
مقدار دوز واکسن برای همه افراد نیم سی‌سی است، اما کودکانی که در گروه سنی زیر 9 سال قرار دارند، اگر برای نخستین بار است که واکسن را تزریق می‌کنند باید دو بار تزریق انجام دهند تا بدنشان مصونیت دهد، یعنی اگر امروز واکسن زده‌اند، چهار هفته بعد باید دوباره آن را تکرار کنند، اما در سال‌های بعد، همان یک دوز کفایت می‌کند.
وی درباره این که چه کسانی باید واکسن آنفلوانزا را تزریق کنند و چه کسانی نباید، می‌گوید:کل افرادِ بالایِ شش ماه می‌توانند واکسن را تزریق و بدن خود را نسبت به این بیماری مصون کنند، اما ضرورت تزریق برای گروه‌های در معرض خطر بیشتر است؛ یعنی کودکان شش‌ماهه تا پنج‌ساله، افراد بالای 65 سال و افرادی که تا 18 سال به دلایلی آسپرین مصرف می‌کنند، خانم‌های باردار که سه‌ماهه دوم و سوم بارداریشان با فصل سرما یکی می‌شود و کسانی که در مراکز بهداشتی، درمانی و اورژانس کار می‌کنند. همچنین افرادی که بیماری زمینه‌ای دارند هم بهتر است واکسن را تزریق کنند.
دکتر رحیمی، بیماری‌های زمینه‌ای را چند مدل می‌نامد و می‌گوید: بیماری‌های نورولوژیکی مثل ام‌اس، بیماری‌های متابولیکی مثل دیابت، بیماری‌های قلبی ـ عروقی و فشار خون بالا و بیماری‌های ریوی از جمله آسم، جزو بیماری‌های زمینه‌ای محسوب می‌شوند. همچنین بیماران مزمن کلیوی، دیالیزی‌ها، آنان که نارسایی کلیه دارند و کسانی که طحال ندارند، افراد چاق که شاخص توده بدنیشان بالای 40 است، بیمارانی که دچار نقص ایمنی هستند مثل آنان که شیمی درمانی می‌کنند یا مبتلا به ایدز هستند و کسانی که داروهای سرکوب‌کننده ایمنی مصرف می‌کنند مثل بیماران پیوندی لازم است این واکسن را تزریق کنند.
حالا به این پرسش پاسخ دهم که چه کسانی نمی‌توانند واکسن تزریق کنند. افرادی که سابقه آلرژی شدید به این واکسن را در پرونده خود دارند و کسانی که حساسیت شدید به تخم مرغ نشان می‌دهند، به طوری که کهیر می‌زنند و نیاز به درمان دارویی پیدا می‌کنند، نباید واکسن بزنند. کسانی که مشکوک به کوید هستند هم باید تا رفع علائم منتظر بمانند.
نیازی به آنتی‌بیوتیک نیست
رحیمی، پزشک عمومی معتقد است آنان که دچار آنفلوانزا می‌شوند، بیشتر اوقات با درمان‌های ساده مثل استراحت، نوشیدن مایعات گرم و استفاده از مسکن‌ها و تب‌برها درمان می‌یابند و نیازی به مصرف آنتی‌بیوتیک نیست.
وی می‌گوید: بسیاری از بیماران هنگام مراجعه به پزشک، متأسفانه اصرار بی‌جا به نوشتن آنتی‌بیوتیک دارند که هیچ تأثیری در روند بهبود بیماریشان ندارد، چون آنفلوانزا یک بیماری کاملا ویروسی است. احیانا اگر حال بیمار در دوره بیماری حاد شود، داروهای ضدویروس تجویز می‌شود که داستانش فرق می‌کند.
***
همه آنچه که درباره آنفلوانزا و تزریق واکسن آن لازم بود گفتیم تا تصمیم‌گیری را برایتان راحت‌تر کنیم. اکنون نوبت شماست تا بر اساس شرایط جسمانی، شغلی و خانوادگیتان بررسی کنید و ببینید که نیازی به تزریق این واکسن دارید یا خیر.
