زهره گردان خبرنگار اطلاعات نوشت: این روزها درباره پدیده نوظهور «کوچینگ» بسیار می‌شنویم و می‌خوانیم. افراد می‌پرسند کوچینگ دقیقا چیست و چه کاربردی در زندگی دارد؟ تفاوت آن با مشاوره چیست؟ آیا این تبلیغات وسیع درباره پولسازی کوچینگ صحت دارد و این که چگونه می‌توان با مهارت‌های این علم آشنا شد؟

کوچینگ یکی از راه‌هایی است که می‌تواند به افراد برای توسعه فردی یا ایجاد کسب و کار یا افزایش سوددهی کمک شایانی کند.به گفته افسانه فراهانی، سخنران و مدرس کوچینگ، حضور یک کوچ (مربی مشاور) حرفه‌ای در کنار هر فردی در هر جایگاهی ضروری ‌است؛ چرا که فرآیند کوچینگ، ایجاد خلاقیت، انعطاف‌پذیری، انگیزش تفکر و بینش و ایده جدید در ذهن فرد است. 

وی می‌گوید: در کوچینگ به فرد فرصت داده می‌شود با اهدافی مشخص و حرکت مستمر در مدار محقق شدن اهداف خود اقدام کند اما متأسفانه بارها شاهد بودم که کوچینگ اشتباه دیده می‌شود و استنباط از آن نادرست است. کوچینگ، روش درمانی نیست، آموزش نیست، مشاوره نیست، منتورینگ نیست، کوچینگ یک رابطه مشارکتی بین کوچ و فرد مراجعه کننده است که با طرح مسأله ای از جانب فرد (چالش) توسط کوچ حمایت و راهنمایی می‌شود.

به گفته این کوچِ کسب و کار، علم کوچینگ علم تغییر با تمرین است؛ فرآیندی گفتگومحور که فرد را متوجه خودش، توانایی‌ها و امکاناتش می‌کند. یک کوچ حرفه‌ای، با گوش دادن فعال و پرسیدن سؤالات کلیدی از مراجع به او یادآور می‌شود که از تمامی قابلیت‌های خود در جهت حل مسائل استفاده کند. همچنین وظیفه کوچ یا همان مربی، نشان دادن مسیر و ایجاد بینش جدید است، البته بدون وابسته کردن مخاطب به شکلی که هدایت فرد به درون خودش صورت گیرد. اعتقاد این علم بر آن است که هیچ کس به اندازه خود فرد برای حل مسائلش، از جنبه های زندگی خود آگاه نیست.

فراهانی درباره تفاوت کوچینگ با روان‎شناسی می‌گوید: علم روان‌شناسی به دنبال ریشه‌یابی مشکلات فرد است و از این رو بیشتر به گذشته او می‌پردازد، اما در علم کوچینگ تمام توجه به اکنون است و با امکانات امروز و حرکت روبه جلو به مراجع، چشم‌انداز می‌دهد.

 به گفته نویسنده کتاب «خودت را از نو طراحی کن»، بیش از چهار دهه است که کوچینگ به شکل مشخص در زندگی اشخاص موفق و مشهور نقش دارد؛ چون این افراد اعتقاد دارند با هزینه‌ای که می‌پردازند، در زندگی خود سرمایه‌گذاری می‌کنند و همراه با راهنمای متبحر در مسیری که هدایت می‌شوند به درستی جلو می‌روند.

این سخنران کوچینگ به حوزه‌های مختلف این علم هم اشاره می‌کند و می‌گوید: کوچینگ در حوزه‌های مختلفی به صورت تخصصی کاربرد دارد که از جمله می‌توان به کوچینگ نویسندگی، کوچینگ حسابداری، کوچینگ فروش، لایف کوچینگ (توسعه فردی)، بیزنس کوچینگ و البته کوچینگ ورزشی و قهرمانی اشاره کرد که در دنیا شناخته شده است.

روند رو به رشد کوچینگ

انسیه پاشاخانی، مدرس لایف کوچینگ در مشهد، درباره این که پدیده نوظهور کوچینگ چه روندی را در جامعه طی می‌کند، می‌گوید: کوچ به معنای مربی است و در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته این موضوع جا افتاده است که افراد، مربی شخصی داشته باشند؛ در ایران هم در حال حرکت به آن سمت و سو هستیم و کوچینگ مثل مشاور و وکیل خصوصی جای خود را پیدا خواهد کرد. 

 در زمان‌های قدیم وقتی می‌شنیدیم که بیماری می‌گفت باید به دکترم زنگ بزنم کمی برایمان عجیب بود یا جمله «بدون حضور وکیلم صحبت نمی‌کنم»، برایمان اغلب خنده‌دار بود اما اکنون افراد به سطحی از آگاهی رسیده‌اند که پزشک خانوادگی دارند یا واقعا بدون حضور وکیلشان صحبت نمی‌کنند. اولین قشری که از پزشک یا وکیل خصوصی بهره برد مثل همیشه افراد تحصیل‌کرده و ثروتمند بودند اما به تدریج این تفکر به بدنه جامعه تراوش کرد و و داشتن این حق برای همه پذیرفته شد. درباره کوچینگ هم این روند طی خواهد شد.

 وی در پاسخ به این سؤال که چه افرادی نیازمند کوچینگ هستند و آیا مثلا یک کارمند ساده هم لازم است کوچ شخصی داشته باشد یا خیر، می‌گوید: کوچینگ برای همه افراد جامعه کاربرد دارد، حتی یک کارمند ساده، اما این که آیا شما نیازمند کوچ هستید یا خیر، کاملا به خودتان بستگی دارد. بسته به این که هدفتان در زندگی چیست و در چه حوزه‌ای می‌خواهید پیشرفت کنید، این نیاز بروز و ظهور پیدا می‌کند.

 شاید برای یک کارمند ساده، کلیت زندگی و توسعه فردی اهمیت فوق‌العاده‌ای داشته باشد و برای رشد خود در این زمینه به کوچ مراجعه کند یا بخواهد شغلش را تغییر دهد. همه چیز بستگی به خود فرد دارد، اما هر پیشرفت و رشدی قطعا با هزینه‌هایی همراه است، باید ببینید اولویت شما در هزینه کردن پولتان چیست.

او با اظهار تأسف از این که افراد درباره زیرساخت‌های اصلی و ابتدایی زندگی خود در هیچ مقطعی آموزش نمی‌بینند، لایف کوچینگ را برای توسعه فردی ضروری می‌داند و می‌گوید: این حوزه از کوچینگ، زیربناها را برای زندگی هر فردی می‌سازد. نمونه ساده آن این که چطور درست نفس بکشیم. افراد نمی‌دانند آگاهی از همین یک مورد به ظاهر ساده، ابعاد مختلف زندگی را چقدر تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. نفس‌های عمیق که ریه‌ها را پر از هوا کند ۱۶ برابر دفع مواد زائد را بیشتر می‌کند که نتیجه آن پایین آمدن آمار سرطان و بیماری‌های مختلف است. نفس‌های عمیق حتی چربی‌سوزی کرده و به کاهش اضطراب و استرس کمک می‌کند. ما ابتدا زیرساخت‌ها را می‌سازیم، سپس فرد را برای تغییر باورها و رسیدن به موفقیت آماده می‌کنیم.

شکوفایی ظرفیت‌های درونی

پاشاخانی دارنده مدرک داخلی و بین‌المللی کوچینگ درباره این که ظرفیت‌های درونی یک فرد چقدر می‌تواند در این مسیر شکوفا شود و آیا کوچینگ دوره مشخصی دارد، می‌گوید: این موضوع کاملا بستگی به مهارت کوچ و صداقت و عملکرد او دارد. مثلا یکی از مخاطبان من، بانویی که بعد از جدایی از همسرش به اوج ناامیدی و پایان خط زندگی رسیده بود، با چاه عمیقی از بحران، لایف کوچینگ را با من آغاز کرد و در این مسیر به او عزت نفس و اعتماد به نفس و برای ادامه راه، انگیزه و امید دادم. هم‌اکنون که خود را یافته، با بازگشایی یک مغازه طلافروشی مشغول به فعالیت است و دیگر نشانه‌ای از افسردگی در او دیده نمی‌شود؛ او کاملا خودش را شکوفا کرد.

 یکی دیگر از مخاطبینم فردی است که عملگرایی پایینی دارد، او که هدفش مهاجرت است کوچ شخصی گرفته تا در این رهگذر زودتر به مقصد برسد.

 درباره دوره‌های آموزشی معمولا یک پروسه شش‌ماهه یا یک‌ساله با مخاطب آغاز می‌شود تا اندازه‌ای که به استقلال لازم برسد ولی باید در نظر داشت که آموزش دیدن در همه مقاطع زندگی افراد ضرورت دارد، حتی خود من هم اکنون با داشتن مدارک بسیار، به سمینارهای مختلف می‌روم و برای ارتقای سطح خود تلاش می‌کنم.

وی که به صورت رایگان برای بچه‌های آسیب‌دیده در مؤسسه خیریه گلستان علی مشهد هفته‌ای دوبار دوره‌های کوچینگ برگزار می‌کند، می‌گوید: باورسازی باید از دوره کودکی و نوجوانی شکل بگیرد و من به این منظور در مدارس غیرانتفاعی، کارگاه‌های آزاد برای دانش‌آموزان برپا می‌کنم.
این مدرس کوچینگ درباره این که آیا تبلیغات گسترده‌ای که کوچینگ را صنعت پولسازی معرفی می‌کنند، صحت دارد یا خیر، می‌گوید: کوچینگ می‌تواند پولساز باشد، می‌تواند هم نباشد. 

من معتقدم ذهنیت آدم‌هاست که پول را می‌سازد، نه شغل آن‌ها. کوچ‌های فعالی را دیدم که به سراغ برندهای معروف می‌روند و با درآمد بالا وارد بازار کار می‌شوند، کوچ‌های دیگری هم هستند که هیچ‌گونه فعالیتی ندارند و بیکار مانده‌اند.

وی درباره این که فرد علاقه‌مند به فعالیت در کوچینگ در چه رشته‌ای می‌تواند درس بخواند، می‌گوید: کوچ یک مهارت است و گویی ما دوباره به دوره گذشته که ارزش‌گذاری مهارت‌محور بود، بازگشته‌ایم. 

هم‌اکنون کوچینگ در ایران رشته خاص دانشگاهی ندارد اما دوره‌های آزاد آن در دانشگاه‌ها برگزار می‌شود که علاقه‌مندان به به فعالیت در این رشته می‌توانند به صورت حضوری یا آنلاین ثبت‌نام کرده و آموزش‌های مربوط به آن را بگذرانند و سپس مدرک مربوط را دریافت کنند.