مینا حیدری خبرنگار اطلاعات نوشت: نامش خاله سیما بود، برای انجام تُل‌گیری 250 هزار تومان دریافت می‌کرد و می‌گفت با فوت کردن در بینی، تُل را رفع می‌کند.
علی آقا هم تُل‌گیر دیگری است که برای این کار 300 هزار تومان می گیرد. گویا این کسب و کار نرخ ثابتی ندارد و برخی از تُلگیرها حتی مبالغ بیشتری هم درخواست می‌کنند.
جالب این‌جاست که مبالغ درخواستی آن‌ها دوبرابر ویزیت متخصص کودکان است؛ آن هم در شرایطی که درمان سرپایی و بستری کودکان زیر هفت‌سال در بیمارستان‌های دولتی رایگان شده و حتی نیازی نیست به مطب‌های خصوصی مراجعه کنید.
آنچه بساط شعبده‌بازی افرادی را که با عنوان تُل‌گیری، قاروقگیری، بندی و فوتی شناخته می‌شوند پررونق می‌کند ریشه در طب سنتی ندارد و ناشی از جهلی است که سلامت خانواده را به فوت بند می‌کند.
تُل، تُل‌گیر، تُل‌بر
دکتر ربابه موسوی‌نژاد، متخصص اطفال، می‌گوید: تُل به معنی خرده‌غذا، دانه حبوبات، تکه‌های گوشت، سبزیجات یا اجسام خارجی کوچک مانند خرده استخوان، هسته میوه و باقی‌مانده مواد غذایی است که خوب جویده نشده. در کنار نای و گاهی درون لوزه‌ها شکاف‌هایی وجود دارد که ممکن است در سنین کودکی خرده‌های غذا در آن باقی بماند که به این ناحیه تُلگاه می‌گویند. در طب سنتی به کسانی که تُل را خارج می‌کردند تُل‌بر یا تُل‌گیر می‌گفتند اما شیوه طب سنتی با آنچه امروز به عنوان تُل‌گیری انجام می‌شود متفاوت است. در گذشته برای خارج کردن تُل با انگشت آنچه را که در حلق دیده می‌شد خارج می‌کردند اما چیزی که این روزها به عنوان تُل‌گیری انجام می‌شود نوعی کلاهبرداری و شیادی محسوب می‌شود.
شیادان تُل‌گیر
دکتر موسوی‌نژاد ادامه می‌دهد: مشتری‌های تُل‌گیر که اهالی خراسان به آن «بندی» می‌گویند بیشتر افرادی هستند که به دلیل فقر فرهنگی و جهل به این شیوه روی می‌آورند و وقتی کودک دچار تب و لرز، بی‌حالی، بی‌اشتهایی، بوی بد دهان یا اسهال می‌شود معتقدند که راه گلوی او بسته شده و باید باز شود تا وضعیت جسمی کودک بهبود یابد.
این کار بیشتر به شعبده‌بازی و تردستی شبیه است. معمولا فرد تُل‌بر، گلوی بچه یا حتی فرد بزرگسال را ماساژ می‌دهد و بعد می‌گوید که چیزی درون گلوی فرد گیر کرده است، در بینی آن فرد فوت می‌کند و از او می‌خواهد تا سرش را پایین بگیرد و همزمان به پشت بیمار ضربه‌هایی وارد می‌کند تا آنچه در گلوست از دهان به بیرون پرتاب شود. نکته این‌جاست که معمولا خودشان چیزی در دهانشان مخفی کرده و همزمان که به پشت فرد ضربه می‌زنند آن را به بیرون پرتاب می‌کنند. آن‌ها با این اقدام، بسیاری از آلودگی‌ها و بیماری‌های عفونی و تنفس یشان را به کودک منتقل می‌کنند و مشکلات مضاعفی به وجود می‌آورند.
خفگی کودک
این متخصص اطفال می‌گوید: برخی از تُل‌برها در دهان بچه فوت می‌کنند و همزمان از دهان خودشان، خرده‌های غذا را در دهان کودک می‌ریزند و با دست آن را خارج می‌کنند و می‌گویند تُل رفع شده است.
دوربین‌های مخفی در این زمینه فیلم‌هایی ضبط کرده‌اند که در فضای مجازی موجود است و چندین فرد هم در این رابطه توسط پلیس به جرم شیادی دستگیر شده‌اند.
این اقدام حتی می‌تواند به مرگ کودک منجر شود؛ زیرا قطر نای نوزاد بین دو تا چهار میلی‌متر است و اگر چیزی وارد نای شود ممکن است طول نای را پر کند و بچه دیگر نتواند نفس بکشد و دچار خفگی شود. حتی در مواردی سبب مرگ نوزاد شده است.
دکتر موسوی‌نژاد می‌افزاید: بچه‌های بزرگ‌تر شاید به دلیل گیر کردن جسم خارجی در نای دچار خفگی و قطع تنفس نشوند اما سرفه‌های مزمن برایشان ایجاد می‌شود و اگر بیماری که به بندی مراجعه کرده است با سرفه مزمن به ما مراجعه کند حتما برای او برونکوسکوپی انجام می‌دهیم (برونکوسکوپی روشی است که به پزشک متخصص ریه اجازه می‌دهد تا ریه و مجرای هوای بیمار را بررسی کند. در این روش یک لوله نازک (برونکوسکوپ) از طریق مجرای دهان یا بینی وارد ریه‌ها می‌شود.
در انتهای این لوله‌های نازک یک دوربین و منبع نور تعبیه شده تا پزشک محیط داخل ریه را بهتر ببیند و یافته‌های خود را مستند کند) تا در صورت مشاهده جسم خارجی آن را از حلق خارج کنیم.
تُل‌گیری غیر علمی است
این متخصص اطفال بیان می‌کند: برخی خانواده‌ها انتظار دارند کودکشان در هنگام بیماری به سرعت بهبود یابد و گاهی منتظر تکمیل دوره درمان بیماری‌ها نمی‌شوند و پس از گذشت چند روز از بیماری یا انجام اقدامات پزشکی فکر می‌کنند که حال کودک بهتر نشده و به اقدامات خرافی روی می‌آورند. تُل‌گیری هم یکی از این اقدامات است و بهبود بیمار، ناشی از طی شدن دوره درمان و سپری شدن دوره بیماری است، نه اقداماتی که تُل‌بر انجام می‌دهد.
تُل‌گیری عملی کاملا غیرعلمی است و حتی متخصصان گوش، حلق و بینی این روش را از نظر علمی کاملا مردود می‌دانند و بر این باورند که انجام چنین کاری غیرممکن است. متخصصان اطفال در چنین مواردی معمولا گلوی فرد را معاینه می‌کنند و اگر جسم خارجی در گلو وجود داشته باشد با پنس آن را خارج می‌کنند و بر اثر این اتفاق، بوی بد دهان کودک، سرفه‌ها یا گلودرد از میان می‌رود.
مانور هایملیخ
دکتر موسوی‌نژاد می‌گوید: اگر جسم خارجی وارد گلوی کودکتان شد در وضعیت اورژانس باید مانور «هایملیخ» را انجام دهید. با این روش می‌توانید به حفظ جان کودک کمک کنید. زیرا وقتی تنفس به طور کامل قطع می‌شود، هنوز هوا در داخل ریه‌ها باقی است، با این روش هوا دوباره در ریه به جریان می‌افتد و جسم را از راه نای خارج می‌کند و سبب می‌شود دوباره دم و بازدم برقرار شود.
برای انجام مانور هایملیخ این اقدامات را انجام دهید: پشت کودک بایستید. دست خود را مشت کنید و روی شکم، بین ناف و استخوان جناغ سینه، قرار دهید. دست دیگر را روی دست مشت‌شده بگذارید و یک فشار سریع بدهید. این کار را شش تا هشت بار تکرار کنید. باید بدانید با این که مانور هایملیخ یکی از اقدامات اورژانسی در حین خفگی کودک است اما انجام آن برای کودکان زیر یک‌سال ممنوع است.
او می‌افزاید: اگر وضعیت کودک اورژانسی نبود دهان او را باز کنید و اگر جسم خارجی در دسترس بود آن را خارج کنید. در غیر این صورت هیچ اقدامی انجام ندهید، چون احتمال دارد جسم خارجی عقب باشد و دسترسی مناسبی به آن نداشته باشید و با دستکاری آن را وارد نای کنید و سبب خفگی کودک شوید.
این مداخلات باید در بخش‌هایی مانند اورژانس گوش، حلق و بینی، متخصص اطفال یا طب اورژانس صورت گیرد. در مورد ورود جسم خارجی به بینی نیز اگر نمی‌توانید دسترسی مطمئنی به جسم خارجی داشته باشید به پزشک مراجعه کنید، زیرا بینی هم به نای راه دارد و ممکن است آن جسم را از محل ثابتش خارج کنید و به سمت نای بفرستید و جان کودک را به خطر بیندازید. در زمینه ورود جسم خارجی به گوش نیز موارد ذکرشده باید رعایت شود، زیرا ممکن است به پرده گوش آسیب برسانید.
با 115 تماس بگیرید
این متخصص اطفال می‌گوید: توصیه اکید من این است که از انجام تُل‌گیری و مراجعه به تُلگیرها خودداری کنید و حتما به پزشک مراجعه کنید.
درمان کودکان زیر هفت‌سال در مراکز دولتی رایگان است، حتما به این مراکز مراجعه کرده و کودک را نزد متخصص ببرید و آن‌ها را دچار آسیب بدنی نکنید، زیرا تمامی اقداماتی از قبیل فوت کردن در دهان و بینی یا ضربه زدن به سینه یا پشت کودک سبب آسیب رساندن به کودک خواهد شد. برخی بزرگسالان هم که به تُلگیرها مراجعه می‌کنند باید از این اقدامات خودداری کنند، زیرا بیماری‌های عفونی در انتظار آن‌هاست.
یکی از اقدامات اورژانسی در حین خفگی کودک این است که شما با فوریت‌های پزشکی 115 تماس بگیرید. آن‌ها به شما قدم به قدم می‌گویند که برای نجات کودک خود چه کارهایی را انجام دهید و سریعا خود را به محل می‌رسانند.
