اطلاعات نوشت: مقابله با معضل قاچاق مواد مخدر و اعتیاد در کشورمان سالهاست مورد توجه پلیس و دیگر نهاد های ذیربط قرار دارد و روزانه کشفیات بزرگی در این حوزه انجام می شود اما به نظر می رسد مادامی که تولید مواد افیونی در افغانستان روند صعودی دارد، اقدامات مقابله ای ایران هم باید چندین برابر افزایش یابد، در غیر این صورت باید همچنان شاهد افزایش این معضل و آسیب های اجتماعی مرتبط با آن نظیر سرقت و بسیاری از طلاق ها باشیم.

به گفته مسئولان ستاد مبارزه با مواد مخدر کشورمان،حدود ۹۲درصد کشفیات تریاک و همچنین 52 درصد کشفیات مرفین جهان در ایران انجام می شود.

این موضوع از یک طرف عزم جدی مسئولان ذیربط کشورمان در برخورد با قاچاق مواد مخدر را نشان می دهد ولی از سویی دیگر نشان دهنده حکایت تلخی مبنی بر ورود عمده مواد مخدر تولیدی جهان به کشورمان با هدف ترانزیت به کشورهای دیگر به ویژه ملل غربی است.  

در چنین شرایطی احتمال توزیع بخش ناچیزی از محموله های سنگین مواد مخدر در کشورمان هم می تواند اثرات سوءفراوانی به دنبال داشته باشد و این همان اتفاق ناخوشایندی است که سالهاست پلیس و دستگاه قضا را درگیر کرده است و حتی روزانه سبب افزایش جرائم می شود ؛ به نحوی که به گفته مسئولان قضایی عمده جرائم ارتکابی زندانیان، با مواد مخدر مرتبط است.

به اعتقاد جرم شناسان ریشه اکثر جرائم نظیر سرقت های به عنف، طلاق، کودک آزاری و سرقت های خرد را در وهله نخست باید در استعمال مواد مخدر اعم از صنعتی و سنتی یافت؛ در چنین شرایطی روند کشف مواد مخدر در کشورمان صعودی است، به این معنی که در کنار اقدامات پلیسی،محموله های بیشتری وارد کشورمان می شود و همین امر احتمال درگیری جوانان با این معضل را افزایش می دهد.

افزایش سرسام آور تولید تریاک

طالبان ماه ها قبل و پس از آغاز دوران جدید زمامداری اش در افغانستان،به یکباره کشت خشخاش را ممنوع و برخورد جدی در این حوزه را   آغاز کرد که این موضوع سبب افزایش قیمت جهانی انواع و اقسام مواد مخدر شد، اما این اقدامات مقابله ای طولی نینجامید و پس از افزایش قیمت ها، باردیگر وضعیت کشت خشخاش به روال سابق و حتی چند برابر آن افزایش یافت به نحوی که بر اساس اعلام نهاد های بین المللی به چند برابر رسید!

افزایش 32 درصدی کشت خشخاش

مدیرکل دفتر روابط امور بین‌الملل و سخنگوی ستاد مبارزه با موادمخدر ضمن تحلیل گزارش سازمان ملل متحد تحت عنوان «بررسی کشت خشخاش در افغانستان» اظهار داشت: براساس گزارش منتشرشده توسط سازمان ملل متحد، میزان درآمد کشاورزان افغانستانی در سال گذشته میلادی (۲۰۲۲) بابت کشت تریاک، به یکباره ۳برابر و بیش از ۴میلیارد دلار برآورد شد؛ که بخشی از این افزایش ۳برابری ناشی از افزایش ۳۲درصدی کشت و افزایش قیمت مواد مخدر در سال گذشته است.

امیرعباس لطفی در گفتگو با ایسنا، با اشاره به آخرین وضعیت تولید مواد مخدر در افغانستان، اظهار داشت: اردیبهشت ماه سال ۱۴۰۱ دولت طالبان حکمی مبنی بر ممنوعیت کشت و تولید مواد مخدر در افغانستان صادر کرد. با وجود این حکم، بررسی‌های به عمل آمده حاکی از آن بود که به رغم صدور حکم ممنوعیت از سوی حاکمیت فعلی این کشور، همچنان تولید و کشت مواد مخدر در افغانستان انجام می‌گیرد؛ چراکه آبان‌ماه سال ۱۴۰۱سازمان ملل متحد با انتشار گزارشی تحت عنوان «بررسی کشت خشخاش در افغانستان» از افزایش ۳۲درصدی سطح زیرکشت تریاک خبر داد و اعلام کرد میزان سطح زیرکشت به ۲۶۶هزار هکتار رسیده است.

جهش تولید مواد مخدر روانگردان

وی افزود: گزارشات سازمان ملل متحد حاکی از آن است که افغانستان علاوه بر تولید تریاک و مشتقات آن، به یکی از عمده‌ترین تولیدکنندگان مواد روانگردان و به طور خاص مت آمفتامین (شیشه) تبدیل شده و به عبارتی این کشور از 3 سال گذشته جهش بسیار شدیدی در زمینه تولید مواد روانگردان داشته است.

مدیرکل دفتر روابط امور بین‌الملل و سخنگوی ستاد مبارزه با موادمخدر با اشاره به انتشار گزارش دیگر سازمان ملل متحد در زمینه تولید مواد مخدر در افغانستان، گفت: چند روز قبل سازمان ملل متحد گزارشی با عنوان «بررسی کشت خشخاش در افغانستان» منتشر کرد؛ این گزارش کاهش ۹۵درصدی تولید تریاک و سطح زیرکشت و مشتقات آن را نشان می‌دهد.

در این رابطه، سازمان ملل همیشه بازرسان خاصی را برای بررسی این موضوع به افغانستان اعزام می‌کرد تا وضعیت کشت مواد مخدر چه به طور محدود و چه به طور هدایت شده احصاء شود؛ این درحالیست که به نظر می‌رسد دفتر UNODC(دفتر تخصصی سازمان ملل در امور مواد مخدر و جرم) در این گزارش فقط به گزارش دفتر ویژه سازمان ملل در امور افغانستان استناد کرده است.

لطفی ادامه داد: ایران کشوری است که چه از نظر مادی و چه به دلیل جمعیت جوان بیشترین آسیب را متحمل شده و تقدیم حدود ۴۰۰۰شهید و ۱۲هزار و ۵۰۰جانباز در این حوزه گواهی بر این مدعاست. چنانچه واقعا میزان سطح زیرکشت مواد مخدر در کشور افغانستان کاهش یافته باشد، ایران از این موضوع استقبال می‌کند؛ اما همچنان قاچاق مواد سنتی همچون تریاک و مواد روانگردان از سوی کشور افغانستان در حال وقوع است. در این میان، برخی‌ها، این قاچاق را ناشی از وجود مواد مخدر در انبارهای افغانستان عنوان می‌کنند.

وی در پاسخ به سئوالی درباره میزان کشفیات مواد مخدر توسط ایران، گفت: کشفیات ایران مورد تایید سازمان ملل است؛ پرسشنامه‌ها و گزارش‌هایی که به طور ادواری به مراجع و سازمان‌های بین‌المللی تسلیم می‌شود و تماس‌های مداوم با دفاتر تخصصی سازمان ملل در تهران و وین نشان می‌دهد ایران یکی از اصلی‌ترین کشورها در زمینه کشف و شناسایی مواد مخدر است.

وضعیت کشفیات مواد مخدر توسط ایران

به گفته مدیرکل دفتر روابط امور بین‌الملل ستاد مبارزه با موادمخدر، در میزان کشفیات مواد مخدر توسط ایران طی سال‌های اخیر جهش شدیدی رخ داده است؛ به گونه‌ای که میزان کشفیات انواع مواد مخدر در سال ۲۰۲۰به ۱۱۴۰تن و در سال ۲۰۲۱به ۱۱۰۰تن رسید. البته سال گذشته میزان کشفیات مواد مخدر به ۷۴۰تن رسید و برآورد می‌شود این رقم برای امسال به حدود ۶۰۰تن برسد. اگرچه میزان کشفیات مواد مخدر توسط ایران از ۱۰۰۰تن کمتر شده است اما همچنان در پیک کشفیات قرار داریم.

وی تاکید کرد: چنانچه میزان کاهش کشت و تولید مواد مخدر در افغانستان صحت داشته باشد، باید این ادعا را در کف میدان، یعنی مرزهای مشترک با افغانستان و پاکستان ببینیم. این بدان معنی است که سال آینده شاهد کاهش جدی قاچاق مواد مخدر باشیم. البته قطعا این مساله مشروط بر این است که کشاورزان افغانستانی در سال آتی مجددا به کشت و تولید مواد مخدر روی نیاورند.

سود سرشار تولید و قاچاق موادمخدر

مدیرکل دفتر روابط امور بین‌الملل ستاد مبارزه با موادمخدر با بیان اینکه اقتصاد مواد مخدر، مشوق شبکه‌های قاچاق برای حمایت و پیشبرد قاچاق است، اظهار داشت: سود سرشار و ارزش افزوده بالای مواد از "زمین تا بازار" مشوق اصلی شبکه‌های غیرقانونی و جرم برای ورود به تجارت مرگ است.

با این وجود اهتمام و جدیت دستگاه‌های امنیتی و انتظامی ایران در مقابله با این شبکه‌ها، میزان خطر و ریسک را برای آن ها به حداکثر رسانده است.

راهبرد دستگاه‌های عضو ستاد این است که با هدف قرار دادن شبکه‌های مالی، پولی و دارایی‌های قاچاقچیان، انگیزه اصلی آن ها را مورد هجمه قرار دهند.

حجم عظیم و چشمگیر کشفیات و همچنین دارایی‌های مالی و پولی قاچاقچیان که طی سال‌های گذشته مورد کشف و ضبط قرار گرفته، مؤید این موضوع است.

لطفی همچنین درباره گردش مالی کشاورزان افغانستانی گفت: براساس گزارش منتشر شده از سوی سازمان ملل متحد در سال گذشته میلادی، میزان درآمد کشاورزان به یکباره 3 برابر شد و بیش از 4 میلیارد دلار برآورد می‌شود؛ اما بخشی از این افزایش 3 برابری ناشی از افزایش ۳۲درصدی کشت و افزایش قیمت مواد مخدر در سال گذشته است. در این باره، برخی‌ اخبار در رابطه با کاهش کشت و تولید، آن را به عنوان تاکتیک بازار برای افزایش قیمت‌ها تلقی می‌کنند.

وی در بخش دیگری از سخنان خود درباره وضعیت تولید مواد مخدر صنعتی در افغانستان به ارائه توضیحاتی پرداخت و گفت: نوع راه حلی که تاکنون برای کشت جایگزین مواد مخدر در افغانستان وجود داشت، راه حل پایداری نبوده است. بنابراین نه فقط مواد سنتی در افغانستان تولید شد بلکه این کشور به کانون تولید مواد روانگردان هم تبدیل شده است؛ بنابراین اگر راه‌حل‌ها پایدار نباشد دوباره شاهد روند برگشت به عقب خواهیم بود.

لطفی تاکید کرد: یکی از درآمدهای منحصر به فرد افغانستان مواد مخدر است؛ لذا نباید دچار خوشبینی مفرط در رابطه با کاهش کشت و تولید مواد سنتی در افغانستان باشیم.