آتش سوزی جنگل­ها در ایران+ آمار و نحوه کاهش خسارت

جنگل­ها میزبان طیف گسرتده­ای از حیوانات و گیاهان هستند. این محیط­های سبز و دل­انگیز، تولیدکننده بخش بزرگی از اکسیژن کره زمین می­باشند. بی­دلیل نیست که به جنگل­های بزرگی نظیر آمازون، ریه­های زمین گفته می­شود. جنگل با تلطیف هوا و کاهش مصرف کربن دی اکسید، یکی از مهم­ترین ابزارهای بشر برای مقابله با گرمایش زمین هستند. تولید چوب مورد نیاز انسان و ساخت فضاهای زیبایی برای تفریح و طبیعت­گردی نیز از دیگر آورده­های جنگل­ها برای مردم به شمار می­روند.

متاسفانه جنگل­های کشورمان با خطرات بسیار زیادی روبه­رو هستند. یکی از مهم­ترین این مخاطرات، آتش سوزی است. آتش سوزی در محیط جنگل تلفات و خسارات بسیار زیادی دارد و مهار آن نیز به شدت دشوار است. درختان جنگل در صورت وقوع آتش سوزی دومینووار می­سوزند تا زمانی که آتش دیگر قدرت خود را از دست داده باشد. به هر حال، آتش سوزی برای جنگل آسیب­های زیادی به همراه می­آورد. این آسیب­ها تنها دامن جنگل را نمی­گیرند. بسیاری از موارد آتش سوزی جنگلی برای انسان نیز خطرات جانی و مالی فراوانی به همراه می­آورد.

آمار آتش سوزی جنگل­ها در ایران

جنگل­های ایران که به صورت کلی شامل چهار بخش رویشی هیرکانی (حاشیه دریای خزر)، ارسباران (حاشیه رود ارس)، زاگرس و حاشیه خلیج فارس و عمانی دسته­بندی می­شوند، هر ساله با حجم بسیاری از آتش سوزی طبیعی و غیرطبیعی دست و پنجه نرم می­کنند. طبق آمار، در طی سال­های 1390 تا 1400، یعنی در طی 10 سال، 22103 مورد آتش­سوزی جنگل­ها و مراتع در کشور رخ داده است. یعنی به طور متوسط، هر سال 2210 مورد یا به بیان دیگر، حدود 6 مورد آتش سوزی در هر روز گزارش داده شده است. از مجموع این آتش سوزی­ها، 227928 هکتار از اراضی جنگل و مرتع ایران تبدیل به خاکستر شده است که 103442 هکتار از آن سهم جنگل­ها بوده است؛ یعنی بیشتر از 45 درصد! این آمار در سال­های اخیر نیز روند کاهشی ندارد. در سال 1401 نیز 10341 هکتار از اراضی جنگل­ها و مراتع ایران توسط آتش از بین رفته است. این آمارها نشان می­دهد که خطر آتش سوزی در ایران صرفا معطوف به انسان و شهرهای ساخته شده توسط او نیست؛ بلکه جنگل­ها نیز مترصد خسارت­های عظیمی توسط آتش سوزی می­باشند.

البته لازم است بدانید که آتش سوزی جنگل­ها، صرفا مسئله کشور ایران نیست. در سراسر دنیا موارد بسیار زیادی از آتش سوزی­های بزرگ و کوچک وجود دارد. سردسته این آتش سوزی­ها را می­توانیم در حریق­های بزرگ جنگل­های استرالیا، آمازون و ایالات متحده آمریکا بدانیم؛ جایی که اخبار آتش سوزی جنگل هفته­ها به گوش می­رسد و میلیون­ها دلار خسارت روی دست کشورها باقی می­گذارد.

چرا جنگل­ها می­سوزند؟

آتش سوزی در جنگل گاهی توسط انسان و گاهی بدون دخالت انسان به وقوع می­پذیرد. بخش انسانی آتش سوزی جنگل معمولا مربوط به بی احتیاطی گردشگران در جنگل­ها و یا فعالیت­های گسترده صنعتی در مناطق جنگلی است. همواره با ایجاد یک حریق اولیه هر چقدر کوچک، چندین هکتار از جنگل هم به صورت متوالی تحت تاثیر آتش سوزی آسیب خواهد دید.

حریق جنگلی طبیعی اما زمانی رخ می­دهد که قطرات آب موجود در جنگل تحت تابش خورشید به آنها، خاصیت ذره­بینی پیدا می­کنند و با متمرکز کردن پرتوها روی یک نقطه، منجر به افزایش دمای آن نقطه و آتش گرفتن آن می­شوند. این حریق اولیه نیز می­تواند خسارت بزرگی را ایجاد کند.

کاهش خسارت­های ناشی از آتش سوزی جنگلی

امکان ندارد روزی بتوانیم خسارت ناشی از آتش سوزی را به صفر برسانیم زیرا آتش سوزی به معنای ایجاد خسارت است. با این وجود، می­توانیم حجم خسارت­های مالی یا جانی ناشی از آتش سوزی را کاهش دهیم. آگاهی­بخشی به مردم و استفاده از لوازم ایمنی، دو راهکار موثر برای کاهش خسارت­های ناشی از آتش­سوزی هستند. مسلما یک فرد آگاه و مسلط به آتش، می­تواند جلوی ایجاد حریق اولیه در جنگل را بگیرد و از آسیب دیدن بخش بزرگی از طبیعت جلوگیری نماید.

 در ادامه، به معرفی برخی از ابزارهای ایمنی می­پردازیم که در برخورد انسان با آتش در محیط جنگل تاثیرگذار هستند:

دستکش ایمنی

 اگر شما هم به گشت و گذار در طبیعت و برپایی آتش­های شبانه در محیط­های مختلف علاقه دارید، داشتن یک جفت دستکش ایمنی ضدحریق برای شما ضروری است. به کمک این دستکش­ها می­توانید رفتار بهتری با آتش داشته باشید و جلوی افسارگسیختگی آن را بگیرید. این دستکش­ها سلامت دست­های شما در کنار آتش را نیز تضمین می­کنند. الیاف ضد آتش سوزی دستکش ایمنی می­تواند به شما کمک کند تا بدون ترس از سوختگی، آتش را کنترل کرده و از آسیب­زایی آن بکاهید. در هر صورت، یادتان نرود که هیچ بخشی از آتش شما در جنگل نباید بدون حضور شما شعله بکشد.

آژیر صنعتی

بسیاری از کارخانه­ها و صنایع مهم در خطر حریق هستند. یک آتش کنترل نشده در محیط صنعتی می­تواند با ایجاد انفجارهای عظیم، جان تعداد زیادی از کارگران و تکنسین­ها را مورد تهدید قرار دهد و سرمایه بزرگی را به نابودی بکشاند. این آتش می­تواند از سمت جنگل در محیط­های جنگلی (مانند کارخانجات چوب در شمال کشور) یا از سمت خطاهای انسان در محیط کار باشد. به هر حال، آژیر صنعتی یکی از مهم­ترین ابزارها برای یک محیط کار است. این آژیر در صورت تشخیص دود یا افزایش دما، به صدا در آمده و مقدمات خروج نیروی کار و در صورت امکان، سرمایه­های کارگاه از صحنه آتش را فراهم می­کند.

کپسول آتش نشانی

چه در محیط­های صنعتی که نیاز به کپسول­های بزرگ دارند و چه برای مصارف شخصی که کپسول­های مسافرتی و سیار قابل خریداری می­باشد، استفاده از کپسول­های آتش نشانی ضرورت دارد. این کپسول­ها می­توانند به سرعت آتش را مهار کنند و از گسترش آن جلوگیری نمایند.

جمع بندی

آتش سوزی جنگل­ها، یکی از دغدغه­های طبیعت­دوستان است. هر ساله حجم عظیمی از جنگل­های کشور به دلایل مختلفی در آتش می­سوزند. این روند با افزایش گرم شدن زمین، شیب صعودی نیز خواهد گرفت. در چنین وضعیتی، ضروریست که انسان از ایجاد آتش سوزی در طبیعت بپرهیزد و به علاوه، خود و اموالش را در مقابل آتش محافظت کند. استفاده از ابزارهای ایمنی و آموزش درست، دو اقدامی هستند که می­توانند گام مهمی در کاهش حجم خسارات آتش سوزی بردارند.