آب در این استان جیره بندی می‌شود؟
استان گلستان با وجود این که در شمال کشور قرار دارد، سرانه ظرفیت آب تجدیدپذیر آن در سال کمتر از ۱۴۰۰ مترمکعب است، و به عبارت دیگر سرانه آب به ازای هر نفر در سال، کمتر از استان‌های همجوار مانند مازندران، خراسان شمالی و سمنان است و حتی از سرانه متوسط کشوری هم پایین‌تر است.
فیروزه شیخ ویسی خبرنگار اطلاعات نوشت: به گفته کارشناسان منابع آب، اکنون متوسط بارش سالانه استان گلستان۴۵۰ میلیمتر است که تقریباً نصف متوسط بارندگی جهانی است؛ استان گلستان با وجود این که در شمال کشور قرار دارد، سرانه ظرفیت آب تجدیدپذیر آن در سال کمتر از ۱۴۰۰ مترمکعب است، و به عبارت دیگر سرانه آب به ازای هر نفر در سال، کمتر از استان‌های همجوار مانند مازندران، خراسان شمالی و سمنان است و حتی از سرانه متوسط کشوری هم پایین‌تر است.
با خشکسالی‌هایی که در استان گلستان طی سال‌های اخیر اتفاق افتاده است و با کاهش منابع آب‌های سطحی، فشار بر روی منابع آب‌های زیرزمینی افزایش یافته است و برخی از متخلفان منابع آب هم با حفر چاه‌های غیرمجاز و همچنین گاهی اضافه برداشت از چاه‌های مجاز و دارای پروانه بهره‌برداری فشار را بر روی منابع آب زیرزمینی افزایش داده‌اند و اکنون ۱۳درصد از حجم برداشت از منابع آب‌های زیرزمینی استان به‌وسیله چاه‌های غیرمجاز است و با این که مدیریت بهره‌برداری از منابع آب یک موضوع چند بعدی و پیچیده است، تاکنون بیشتر بعد فنی و سازه‌ای آن مد نظر قرار گرفته و به ابعاد اجتماعی آن کمتر توجه شده است و مشارکت افراد و ذینفعان منابع آبی به‌ویژه کشاورزان نقش مهمی در مدیریت بهره‌برداری بهینه منابع آب در استان دارد.
استان گلستان با سرمایه آبی پایین یقیناً با بالا بردن ظرفیت‌های ناشی از سرمایه‌های اجتماعی، افزایش سواد آبی، سطح بالای انسجام و مشارکت‌های اجتماعی، همچنین با رفتارهای درست در مصرف منابع آب در همه بخش‌ها، تنش‌ها و چالش‌های ناشی از کم آبی را تعدیل خواهد کرد و مانع هدررفت این مایه حیات خواهد شد. این استان همچنین کانون بلایای طبیعی است و امسال هم با توجه به افزایش حداقلی بارش‌ها نسبت به سال گذشته، همچنان با پدیده خشکسالی مواجه است که صرفه‌جویی در مصرف آب باید همچنان در همه بخش‌ها مدنظر باشد.
کاهش شدید حجم آبخوان‌ها
مهندس عبدالرضا کابلی، مدیر مطالعات پایه منابع آب شرکت آب منطقه‌ای استان گلستان در گفتگو با خبرنگار ما می‌گوید: حجم آبخوان‌های کم‌عمق استان در پایان دی امسال در مقایسه با مدت مشابه سال قبل ۱۵میلیون مترمکعب و در مقایسه با متوسط درازمدت حدود ۲۵۰میلیون مترمکعب کاهش نشان می‌دهد.
همچنین حجم آبخوان‌های عمیق استان در دی امسال در مقایسه با مدت مشابه در سال گذشته حدود 23 میلیون مترمکعب و در مقایسه با متوسط درازمدت حدود ۹۴میلیون مترمکعب کاهش یافته است، بنابراین در مجموع کل آبخوان‌های استان در دی امسال در مقایسه با سال آبی گذشته ۳۸میلیون مترمکعب و در مقایسه با متوسط درازمدت ۳۴۴میلیون کاهش دارد.
وی می افزاید: با توجه به ریزش‌های جوی مناسب در 4 ماهه اول امسال، حجم تغذیه آبخوان‌ها بر اثر بارش‌ها از ابتدای سال آبی تاکنون (مهر لغایت دی‌ماه ۱۴۰۲) معادل ۱۶۶میلیون مترمکعب بوده است.
همچنین میزان متوسط بارش استان از آغاز سال آبی (ابتدای ماه مهر) تا پایان ماه دی ۲۱۱/۶میلیمتر بوده که نسبت به سال گذشته ۵۱درصد و نسبت به میانگین درازمدت 24 درصد افزایش نشان می‌دهد، که نسبت به درازمدت تا ۱۵بهمن‌ماه به ۱۸درصد رسیده است.کابلی تاکید می کند: حجم جریان رودخانه‌ها بر اساس ایستگاه‌های مبنا، از آغاز سال آبی (ابتدای ماه مهر) تا پایان ماه دی نسبت به سال گذشته در حوضه آبریز گرگان‌رود ۳۶درصد کاهش، در حوضه قره‌سو یک درصد کاهش، در حوضه اترک ۳۴درصد کاهش و در حوضه آبریز خلیج گرگان ۵۹درصد افزایش داشته است. و بر اساس این مقادیر می‌توان گفت که با وجود افزایش بارش‌ها نسبت به شرایط نرمال، همچنان خشکسالی هیدرولوژی بر اغلب مناطق استان حاکم است و با کمبود منابع آب سطحی مواجهیم.
وی ضمن ارائه گزارشی از وضع منابع آب استان گلستان ،می‌گوید: یکی از چالش‌های منابع آب استان، عدم توزیع یکنواخت بارندگی به لحاظ مکانی و زمانی است، زیرا اکثر بارندگی‌ها در فصل پاییز و زمستان که فصل غیرکشت محصولات کشاورزی است اتفاق می‌افتد و به لحاظ مکانی هم قسمت‌های شمالی استان که مساحت زیادی از آن را هم شامل می‌شود، بارندگی بسیار کمی دارد.
کابلی می‌افزود: به دلیل محدودیت منابع آب‌های سطحی، فشار بر روی منابع آب‌های زیرزمینی در استان بسیار بالاست، به‌طوری که بیش از 95 درصد منابع آب شرب استان از آب‌های زیرزمینی تأمین می‌شود و به دلیل خشکسالی‌های اخیر، حجم مخزن آبخوان‌های عمیق تاکنون 344 میلیون مترمکعب با کسری مواجه است و علیرغم بارندگی نسبتاً مناسب در امسال سطح آبخوان‌های عمیق در استان همچنان روند کاهشی دارد.
مهندس موسی برزگر، مدیر بهره‌برداری و نگهداری از تأسیسات آبی شرکت آب منطقه‌ای استان گلستان هم می‌گوید: اکنون ۲۱درصد از حجم کل مخزن سدهای گلستان معادل ۵۱میلیون مترمکعب آبگیری شده و این در حالی است که سال گذشته میزان آب سدهای استان به دلیل خشکسالی حدود ۹درصد بوده است. وی افزود: آب، کالایی است که علاوه بر جنبه‌های اقتصادی، اجتماعی و سیاسی، جنبه امنیتی هم پیدا کرده است که اگر آن را به‌درستی مدیریت و بهینه مصرف نکنیم، دچار مشکلات عدیده و به‌ویژه زیست‌محیطی خواهیم شد.
